EIDA

13-3-‘39

Dierbaren –

Jullie briefje ontvangen – gelukkig dat Moeder ook weer tot schrijven kon komen, al voelde ze zich nog helemaal niet 100%, maar langzaam aan komt dat wel weer Mamaatje; laat je geest meewerken, zoals Kojc en vele wijzen ons leren!

Ik vergat jullie vrijdag te vertellen dat ik hier op een lichtmeter ben uit geweest. Je kunt hier maar 1 soort krijgen en die kost ƒ 28,75. Zou Vader nu eens willen informeren naar zo’n instrument. Ze noemen ze elektrofotometer, maar denk eraan dat hij speciaal voor de film is en niet alleen voor een fototoestel – dat moet je er vooral bij zeggen. Die ze hier hebben kun je voor beide gebruiken en ook hebben ze er een in dezelfde prijs voor film alleen. Als het toch evenveel kost, is het prettig één voor beide doeleinden, maar het belangrijkste is natuurlijk voor de film, die van Hok kostte indertijd ± ƒ 21.- in Indië. Maar ze hebben nu een heel ander model: een koker met getallen erop, terwijl die vroegere van Hok een grote platte ronde schijf was met uitschuifbaar matglas. Hopelijk zijn ze in Holland niet zo duur. Maar ƒ 20.- zal ’t wel ongeveer zijn. Voor fototoestellen alleen heb je veel goedkopere – let er vooral op dat deze voor beide maar vooral voor de film moet zijn. Axel dichtte een brief. We hielpen hem helemaal niet en hij schrijft alle woorden op het gehoor.

Dadelijk ga ik met enige vriendinnen naar een grote vergadering over Geestelijke en Morele herbewapening. Ik wil nu graag eens iets positiefs horen, dat voor de praktijk nut heeft.

Hier in het kleine Bandoeng heb je 4 reclas- [2] seringsverenigingen, Katholiek, Neutraal, Inheems en Chinees en nu komen er nog 2 bij, één van de Orthodoxen en één van de Gereformeerden. Je snapt dat ze geen van allen geld genoeg hebben, wat een versnippering. Zie je, als die samensmolten tot één, dan toonde men de goede geest, maar of dat zal lukken?! – Hok heeft een enthousiaste Maçon gesproken, die alles van de vrouw verwacht. We hebben hem direct als ons eerste mannelijk lid getracht aan te werven. Wie weet lukt het. Het is een typisch mannetje, vegetariër, spiritist met een ringbaard, maar als één schaap over de dam is….., of liever wanneer één leeuw bij ons binnenstapt ….. Ik vond het echt enig dat Hok hem ontmoette, want ik had hem juist gezegd naar aanleiding van de hoon der 2 collega’s dat er genoeg mannen zijn die voorstander van onze beweging zijn en zie hij ontmoet er meteen één. – Hok geeft me vaak goede raad, maar voor hij lid zou worden, mag er nog veel gebeuren. Hij verdedigt ons wel openlijk, maar lid worden is nog enige stappen verder! – Wie weet komt deze brief maar één dag te laat voor Vader’s verjaardag – dan hoor je toch ook nog wat van Hok en Axel.

Dag omhelsd,

Eida.

Na de vergadering van de herbewapening vanavond, gaan we naar Vivos! – Extra kusjes voor onze Vaatje, hiep hiep hoeraatje, lang leve ons Vaatje! [3]

AXEL

l i e v e  o m a  e n  o p a

i k  w e n s e n  m e t  v r j a a d a g

o p a  i k  h e p  o p  d e   t e n n e s b a a n

g e s h e e v e n  o p  d e  b o rt  e n  d e

m a n d o e r  h e e f  o p  e e n  b r i e f  g e s c h i j v e n

e n  p a p i e  h e p  g e   t e n n e s   i k

h e p  t w e e  f i l m  g e z i e n  e n  i k

h e p  n o g  p a tij  g e w e e s  n o g  p a t ij

a l  d o o r  v i n  j e  h e t  g e k

i k  v i n d  d a t  w y t  e r g  k n a p

i s  m o d a t  w y t  h e e n  e n  o o k  t r u g

v a n  s c h o o l  l o o p

• · v a n  m ij
• · v o o r  j o u
• · v o o r  o p a
• · v o o r  w y t
• · v o o r  t i e n k
• · v o o r  m e n o
• · v o o r  t a n t h a r t i n
• · v o o r   t a n t e  a n n e

HOK

Beste Vader van harte gelukgewenst met uw verjaardag. Nog vele hierna en een prettige feestdag te midden van uw gezin (+ Anneke +  kleinkinderen), dat naar ik hoop weer uit gezonde leden bestaat, zij u toegewenst. – Ziehier het commentaar op Axel’s bijgaande brief, of liever een vertaling daarvan: “Van harte gelukgewenst met je verjaardag. Op de tennisbaan, waarheen ik met Pappie mee mag, heb ik op het zwarte bord geschreven, en de mandoer schreef dezelfde zinnen op een papiertje terwijl Pappie speelde. Van de week zag ik 2 films op een kinderpartij; ik ben daarna nog op een andere kinderpartij geweest en daarna nog een (in het geheel 4 partijen in 2 weken). Vind je dat niet gek? Ik vind Wyt erg knap dat hij van en naar school loopt”. Axel is trots op deze brief, die hij geheel zonder hulp schreef, vandaar de gekke schrijfwijze en zinsbouw. Op het bord van de tennisbaan schreef hij eens, terwijl ik speelde: Pappie mag ik een glas stroop? Erg geestig en iedereen lachte om die vinding. Ik antwoordde schriftelijk terug. Zo leert hij lezen. Hij heeft er zeer veel animo in, leest al eenvoudige gedichtjes uit de kinderkrant.

Dag, veel plezier op uw verjaardag, groeten aan Moeder en Anneke.

Hok.

EIDA

Het is een hartenwens van Axel om ook alleen terug van school naar huis te lopen, maar het is zeker ¾ uur en naar boven; maar we zullen het toch eens proberen.

EIDA

10 maart 1939

Dierbaren –

Jullie portretten in een zilver-houten lijstje staan voor me op de schrijftafel – ik had ze tot nu toe altijd in de eetkamer maar zo is het extra gezellig om aan jullie te schrijven. De kokki beweerde vanmorgen dat ik net op Moeder leek, vooral de neus! Die kokki is een heerlijkheid in huis, ze naait al m’n kapotte goed op de machine, kookt heerlijk en kan ook erg goed met Lisa omgaan. Lisa helpt steeds met koekjes bakken en verbeeldt zich dan dat ze, wanneer ze balletjes kan draaien, alle gerechten kan maken. Ze zag plaatjes in een tijdschrift van opgemaakte schotels en wist zichzelf te overtuigen dat zij die gemaakt had. ’s Morgens word ik steeds geroepen als zij in de zandbak speelt, om haar taarten en soepjes te proeven. Ze hebben er altijd water bij nodig, zodat het zand nu altijd nat is. Gister maakte ik grote schoonmaak in de zandbak. Er kwamen vele voorwerpen tevoorschijn die nu niet bij voorkeur op die plaats gebruikt horen te worden o.a. een hele kookkachel met pannetjes, die Nanda ons liet erven. Het is eigenlijk zonde, Lisa is nog te klein voor al die kleine keuken gereedschapjes, waarvan Mady zo node afstand deed. – Ik doe moeite om een propaganda-avond voor de Vrouwenbelangen in elkaar te zetten met de “Raad der Goden” – de andere bestuursleden weten nog van niks, maar ik wil eerst alle gegevens hebben. Waarschijnlijk zullen we Frits Heyligers ook een rol aanbieden, als Mars zal hij wellicht geen raar figuur slaan! – Ik heb zin om er nog een stuk bij te maken om een treffender slot te krijgen. Ik vind dat laatste bijgemaakte bedrijf wat ál te beknopt. Eigenlijk is het onzinnig om 14 mensen mee te laten doen aan dit stukje van misschien 15 min. We moeten dan de avond met nog wat andere dingen vullen. Ik moet de aula van het Christelijk Lyceum zien te krijgen; als ze ons nu maar christelijk genoeg vinden. Misschien is het het beste om eerst de vrouw van de rector lid te maken vóór we met onze vraag komen! Ik heb net bezoek aangevraagd bij de vrouw van de Resident. Zij heet De Munnik van zichzelf, haar man Tacoma. We hopen op die manier meer populariteit te verkrijgen, ook door mannen te laten meespelen in het toneelstukje!! Overigens krijgen we maar steeds op ons kop van het hoofdbestuur. We hebben nog nooit 1 compliment gehad, maar aanmerkingen: niet te tellen zovele! Echt dom, maar enfin we zullen ons maar niets aantrekken van al die kinderachtigheden! Tenslotte doen we dit werk niet voor hen! – We kregen een briefkaart van Emy met het voorstel een afspraak te maken voor het geboortefeest van de a.s. Oranjeprins! Ze wil ons allemaal wel te logeren hebben. Ze wonen in het oude huis van de Pimmen. Dan kunnen we met hen en Jeanne en Tek Bheng (!!) fuiven. – Mamma is nog steeds niet verschenen. Ik zal haar maar vragen nu te komen tot het eind van de maand want in april krijgen we Julie en Beatrijs. Hok’s paleontologische bezoekster vertrekt op 16 april per vliegtuig uit Melbourne maar gaat dan regelrecht naar Palembang; dat uitstapje wordt Hok op die manier door de neus geboord, maar [2] daarna zal ze dus hier komen. – De kinderen waren gister weer op een partij bij de Linn’s nu en als steeds hielp ik haar met het feest, zoals zij mij ook steeds bijstaat, maar voor Lisa was dat een reden om niets te willen en een paar maal te huilen, heel vreemd want ze wordt altijd een aardig element gevonden. Maar het kwam beslist omdat ik erbij was. Zondagmorgen moeten ze weer naar een jarige. Ik voel er eigenlijk niks voor, maar Hok wil liever dat ze gaan want het is bij Duyfjes. Tussen twee haakjes: is Mevr. Duyfjes nu hier! – De Vrouwenbelangen komt steeds meer in tel. Gister werd ik opgebeld of één van ons, bestuurslid van de Reclassering wilde worden, het was door een maçon en omdat Hok ons in die kringen steeds bijvalt, gaan ze daar ook beter over ons denken. Ik heb Lettie Buck voor dit ambt gevraagd, maar zij wil liever niet en zo moet ik morgen een ander vinden. Verder moeten we morgen naar de Residente – relaties zijn zo gemakkelijk in het leven: voor onze propaganda- avond hebben we het oog op de toneelzaal van de Deventer school en nu is presidente van die vereniging, Mevr. Boomstra, die ik weer goed door de IEVA ken – er is dus kans dat we die zaal krijgen, Mevr. Boomstra werd ook lid van de Vrouwenbelangen, maar alleen omdat ik het haar vroeg, niet om de zaak!, maar enfin wie weet wórdt ze nog eens enthousiast – Vanmorgen zocht ik eerst een bestuurslid voor de Reclassering, maar toen ik meende haar gevonden te hebben, bleek haar man protest aan te tekenen omdat hij zelf voorzitter is van de Reclassering en het niet geschikt vond als zijn vrouw er ook in kwam. Hoe vind je – Anneke kent ze wel Mr. Mijs en echtgenote. – Ik heb Hok gevraagd hem nu op de Loge te bewerken, maar Hok verwacht geen succes en nog wel voor een onbetaalde liefdadige betrekking – het kan toch zeker niet mooier dan wanneer man en vrouw daarvoor samenwerken. – Vanmorgen bezochten we de vrouw van de Resident. Ze had nog nooit van de Vrouwenbelangen gehoord en niemand had haar erover kunnen inlichten, maar Thea Hermans en ik deden dat dus even en mét succes. Ze beloofde op onze propaganda- avond te komen; met het erepresidium wilde ze nog even wachten tot ze meer van ons streven afwist. – Ik heb zo’n idee dat de mannen hier veel minder ideëel over het streven van de vrouw denken als in Holland. Misschien komt het ook dat de mensen, die bij jullie komen over het geheel ruimdenkend zijn: 2 van Hok’s collega’s bespotten ons vanmorgen bij Hok en toen Hok ons verdedigde, dachten ze dat hij er niets van meende. Het publiek behoeft blijkbaar voorlichting. – Coletje en ik hebben plannen gemaakt voor een radio-uurtje. – Coletje was vanavond bij ons, om met Hok kennis te maken, maar helaas vond ze het nodig om steeds onderwerpen oppervlakkig te bespreken en er weer vanaf te stappen, Hok zei niet veel anders dan “ja zeker”, het was wanhopig – ik zal haar toch eens zeggen dat dat niet bij iedereen de goede methode is. Ik mag haar werkelijk heel graag, ze is een Christinne en streeft naar het goede; ze wordt hier zeer gewaardeerd. Ik heb haar nu gezegd dat ze de naam Christian Science op de vergaderingen niet meer moet gebruiken omdat dat mensen afschrikt en dat zag ze in en was blij dat het haar werd gezegd; een ruim standpunt. [3] Ik ben bezig me te verdiepen in “het Seksuele Leven” beheerst door psychologie en religie, geschreven door de Engelse predikant Leslie Weatherhead. Jullie moeten het zeker zien in handen te krijgen, het is zo mooi en zuiver behandeld dat iedereen het eigenlijk gelezen moest hebben, elke volwassene bedoel ik, trouwens voor opgroeiende kinderen staat er veel in dat je ze te lezen kunt geven. Ik vind het b.v. voor Loutje[1] een mooi boek. Wie spreekt eigenlijk met hem over al die dingen? Of heeft hij het niet nodig. Je zoudt hem dit boek niet zo maar kunnen geven, zonder er na een hoofdstuk met hem over te praten. Als iedereen de seksualiteit zó mooi zag als die schrijver, stond de wereld op een veel hoger plan, en het lijkt me van het grootste belang dat juist en vooral de jongemannen in deze een zuiver standpunt gaan innemen. Dat de meeste mannen zulke bekrompen ideeën over de vrouw in alle opzichten hebben, moet overigens aan de vrouwen verweten worden, in dit geval aan de moeders. De ideële kant van de opvoeding heeft nog veel te wensen overgelaten en laat dit nog steeds. Het is zeker het belangrijkste probleem ter wereld. In dit boek wordt b.v. een enquête genoemd onder studenten in Engeland, die aan het licht bracht dat maar 4% door hun ouders werden ingelicht en 95% door hun vrienden, van die laatste begrijp je meteen op wát voor manier. Hij vertelt hoe juist de kerk grote schuld in deze treft door “seksualiteit” met “zonde” gelijk te stellen en dat juist de zogenaamde christelijken in dit opzicht het meest onchristelijk zijn; ik moet nog denken aan de antwoorden die wij kregen als wij collecteerden voor de ongehuwde moeders, ik zie nog Mevr. Grutterink op het Spui me zeggen: daarvoor geef ik geen geld, anders werk je ’t maar in de hand. – Hok gaat de volgende week al een paar dagen het terrein op. Hij moet in de buurt van Djokja zijn en zal wel naar Jan en To gaan als hij tijd heeft – Anneke schreef dat ik Tante Leidie maar moest bedanken voor de postzegels, maar ik kom er niet toe de mensen meer dan ééns per jaar te schrijven. Wil je m’n dank overbrengen – De kinderen moeten zaterdag en zondag naar verjaarsfeestjes. Ik vind het veel te veel, maar ze zijn er fel op. – Hok tennist tegenwoordig bijna elke middag. Hij vindt het heerlijk en ’t is heel gezond daarom lijkt me. Hij heeft zijn ontwerp voor de reorganisatie van de Mijnbouw nu klaar, het is heel helder en duidelijk, als steeds en nu is hij bezig aan bespreking van werk van collega’s – en dan gaat hij het veld weer eens in. Dat lijkt me echt heerlijk voor hem – hij komt nu weer op gang wat steeds niet erg lukte na het verlof – Thalmann zet hem erg aan tot publiceren. Dag dierbaren – heel erg omhelsd met Vader’s verjaardag.

Eida. [4]

10 maart ‘39

Lief Vadertje –

Je bent nu bijna jarig – heel hartelijk omhelsd met deze feestdag. Hopelijk zal je ingenomen zijn met ons geschenk dat onderweg is sinds een paar weken. Het is langzamerhand een standaard cadeau geworden, maar ik geloof dat het je steeds even welkom is. Genoeglijk dat het op zondag valt dan kunnen jullie samen heerlijk uitgaan. Ik herinner me nog goed hoe heerlijk zomerweer het was verleden jaar en hoe dun we ons allemaal kleedden, waarvan we dan weleens spijt hadden na afloop! – Ja je had het niet gedacht dat er toch weer een dochter mee zou vieren ook dit jaar – ze zal dan wel weer de oude zijn of wie weet zelfs beter als de “oude”, als een Phoenix uit de as herrezen! We wensen je weer een heel goed jaar toe, Paatje. Hoe is het met de eindexamens? Heb je die? – Je hebt nu dus de mijlpaal bereikt, dat je al je tijd voor je eigen interesse moogt gaan gebruiken en je niet al je werkkracht voor de gemeenschap meer hoeft aan te wenden. Wie weet neem je je dierbare Aristophanes weer eens ter hand en maak je de gymnasiasten gelukkig met opvoerbare toneelstukken, want zulke stukken zijn het meest ideaal om de jeugd in de klassieke sfeer [5] te voeren. –  Ik zou graag eens je mening horen over de toelatingsexamen-eisen. Zijn die eigenlijk verzwaard sinds ónze tijd. Iedereen praat er hier over dat de kinderen in de 7e klas, die hier nog wel verplicht is, zo hard moeten werken, dat zelfs de knapste kinderen niet klaarkomen met hun huiswerk en eronder gebukt gaan. Ligt zo’n sfeer niet eerder aan de onderwijzers, die het examen gewichtiger maken dan het is? Ze zeggen dat er te weinig Middelbare scholen zijn en dat het examen daarom verzwaard is om maar meer kinderen op de MULO’s te krijgen. Schrijf me er eens over, dan kan ik er profijt van trekken omdat het op 1 april op de jaarvergadering te Batavia zal worden behandeld. – Lieve Papaatje – we wensen je alles toe, wat maar goed en prettig is en dat we steeds zo’n prettig contact zullen mogen behouden.  Veel verjaarskussen van ons allemaal en speciaal van Eida.

Ik vergat Hok gister te laten schrijven voor je verjaardag en vandaag zal hij wel te laat thuiskomen. Doe het dus maar met mijn wensen alleen, die van Hok en de kinderen liggen erin besloten en tevens in de film, die we allemaal samen voor je maakten. Omhelsd door

Eida.

EIDA

Lieverdjes –

Fijn dat Anneke’s operatie zo goed verliep – wij hopen vandaag op verder nieuws van de ziekenbezoeker Vader. In afwachting van die brief, begin ik maar eerst aan de mijne, omdat we vanavond weer naar de bijzondere Joodse dans- en zangeres zullen gaan, die ons de vorige maal zozeer geboeid en bekoord heeft, Chaja Goldstein.[1] – Vandaag vertrekt de Johan de Wit met Nanda en familie. Gister om 2 uur brachten we haar naar de trein, nadat we nog een avond en een morgen van haar gezelschap hadden kunnen genieten. We moesten haar wel delen met bezoek, telefoongesprekken en haar kinderen, die om raad kwamen vragen, maar toch heb ik vooral gistermorgen nog weer heerlijk een paar uurtjes met haar kunnen praten. Ze wisten nog niet waar ze gingen wonen, maar ik denk in Utrecht, in Den Haag heeft ze bijna geen kennissen, bijna alles in de buurt van Utrecht en haar man moet in Wageningen werken. – Hiang logeerde ook 1 nacht bij ons maar moest ’s morgens vroeg alweer weg om zijn moeder in Soekaboemi nog te kunnen opzoeken – de kinderen Thung gingen vanmorgen pas maar ze vergaten hun regenjas hier, enorm vervelend want nu weet ik niet of ze die nog per luchtpost willen hebben naar Medan. – Vanmorgen was ik bij een domineese, Mevr. Goedhart, over wie ik je weleens schreef. Ik vind haar zeer de moeite waard – ze wil ook op de Vrouwenbelangen vergaderingen komen – de volgende maal krijgen we nl. een lezing over het boek van Weatherhead[2], het seksuele leven beheerst door psychologie en religie. Zij vertelde dat zij zelf daar in Midden Java tweemaal over voordroeg. We hebben dan heel wat soort mensen bij elkaar als je denkt aan Coletje, verder Vrijzinnigen en heidenen! – Coletje komt morgenavond met Hok kennismaken. Ze hield een hele speech over Hok door de telefoon tegen me, waarvan ik niets heb kunnen verstaan, helaas, omdat de kinderen juist schreeuwden. Ze heeft een verhaal geschreven over de kinderfilm. Op de jaarvergadering in Batavia zal zij nl. over dat onderwerp 1 kwartier spreken. Ik liet het Hok lezen, het is zo goed als een man er zich eens mee bemoeit, en Hok heeft altijd zo’n goede kritiek. Hij zag dan ook direct dat we de oplossing meer in het praktische moesten zoeken, terwijl Colet, die de rechte weg nog weleens verlaat en verwijlt in hogere sferen. Ze beschouwt nl. de film Sneeuwwitje en vindt daarin veel ongeschikte dingen voor kinderen, omdat die film niet is gemaakt, ingeleefd in de kindergedachtenwereld, maar allerlei lelijke menselijke eigenschappen naar voren brengt. Dat een dwergje een kleur krijgt wanneer ze hem kust, is toch ook vreselijk. Ze zegt terecht dat dwergjes onpersoonlijke lieftallige wezens waren in onze gedachten en ook zegt ze dat wij nooit weten wat ervan blijft hangen in het onderbewustzijn en dat vind ik ook. Je moet bij kinderen toch alleen opbouwende vormende elementen brengen, en geen lelijke misvormende. Voor elke leeftijd moet je dátgene geven dat het kan verwerken, op die manier maak je ze noodzakelijkerwijze ook met het kwade bekend, wanneer het het onderscheid zien kan. – Je hebt zoveel onverschillige of onverstandige ouders dat het noodzakelijk is hun de mogelijkheid te ontnemen hun kinderen althans met verkeerde films te vergiftigen! – Zoals uit Axel’s brief blijkt, werden vanmorgen zijn 2 ondertanden getrokken. De [2] melktanden zaten er nl. nog kalm in terwijl de nieuwe al heel ver uit waren. Tot mijn schrik ontdekte ik dat opeens. De ene melktand zat al aardig los, maar de ander maakte geen aanstalten plaats te maken. De nieuwe moet hij nu volgens de tandarts met zijn tong vooruitduwen zodat ze in de rij komen. Hopelijk komen ze minder schots en scheef dan die van zijn moeder!! – Het is hier geweldig koud ’s morgens – meestal geen zon en een harde wind, zodat ik met een jasje aan zit, terwijl de ramen niet eens open kunnen omdat op déze kant van het huis juist de wind staat. – 3/3/’39 De brief kwam gister niet af doordat Lisa en ik ’s middags kans zagen van 3 tot half 6 te slapen toen de “mannen” naar de tennisbaan waren, zodat de kinderen pas laat naar bed gingen, en ’s avonds uit. –  Vandaag had Hok een vrije dag omdat het een Mohammedaanse feestdag is – en ’s avonds Coletje! Ze converseerde allerliefst aan een stuk over alles en nog wat, maar bleef nooit langer op een onderwerp, wat de enige manier is om met Hok te praten, zodat het niet bijster vlotte. Ze is zeker gewend met mensen te praten, die zelf niets weten te zeggen. Ze is nu bij een familie met 5 kinderen in huis en voedt ze allemaal op, Pa en Ma incluis in de leer van haar hart! Ze heeft zeker ook goede ideeën – ik leende haar “Moeilijke ouders”. Ze is het er nl. ook mee eens dat de moeilijkheden in de kinderen meestal van de ouders komen. Het is iemand die je niet teveel moet spreken om haar aardig te kunnen blijven vinden! – Jullie brief kwam gister, hopelijk is Moeder nu weer op de been. Afschuwelijk zo leeg te lopen en je dan ook nog leeg in ’t hoofd te voelen. Tenminste fijn dat Vader weer is opgeleefd. Heerlijk dat Moeder naar de grote slaapkamer verhuisde. – Vader en “Tante”[3] zijn wel 2 ideale ziekenverplegers. Groet “Tante” weer eens van ons. – Het is altijd een prettig idee dat er kans is dat de narigheden waarover je in de brieven leest, weer voorbij zijn wanneer je erover leest. – En Anneke dus ook goed – ik verzuimde nog je te vragen iets namens ons aan haar aan te bieden van een snoeperijtje of zo, mocht Moeder beter zijn, dan kan het misschien nog tegen dat Anneke thuiskomt of nee ze zal ook alweer thuis zijn, maar misschien vind je vindingrijkheid een reden! – Heel veel dank voor de postwissel – geweldig dat jullie die meteen stuurden, erg veel kusjes voor deze vriendelijkheid. – Wij genoten weer erg van de Joodse zang- en danseres. Ze danste ook indrukwekkend een “progromgestalte”. – Ze lichtte nu haar dansen ook toe, met zo’n allerliefst stemgeluid, dat elke Jodenhater wel op het moment zelf in het tegenovergestelde zou moeten omslaan. Het is een aanbiddelijke vrouw om de verheven en edele kunst, die zij weet uit te beelden. – Fijn dat er begonnen is met de Muurschilderingen op school, vind je het een verfraaiing, Paatje! – Vanmorgen zochten we de personen uit voor [3] het toneelstukje “De raad der Goden”. Als de uitgezochten nu maar willen. – Vanmiddag was ik bij de officiële opening van een huishoudtentoonstelling van de Ver. voor Huisvrouwen. – Onze Vereniging wordt nu langzamerhand bekender en voor officiële dingen, krijgen we uitnodigingen. Er waren beeldige paasschotels maar frappant nieuws zoals altijd op de tentoonstellingen, waar ik met Moeder was, is hier niet. De leden worden steeds knapper door alle cursussen in breien, naaien, koken, leerbewerking en tuinbeplanting! – Vanavond verzond ik eerst een brief aan het H.B. met een rijke inhoud nl. het jaarverslag en de ledenlijst en een verslag over de jaarvergadering en nog een brief. De eerste twee konden bij Hok gelukkig op kantoor getikt worden, ik had het anders nooit klaar gekregen – Hij heeft me enorm geholpen op die manier, echt fijn. – Schreef ik je dat de Bijenkorf een verkeerd glas zond, een likeurglas in plaats van een portglaasje, wat doen ze ook met zoveel soorten glazen! – Ik lees de kinderen voor uit de “Bijbel voor de allerkleinsten”, dat me was aanbevolen. Jammer genoeg las ik het niet door voór ik het kocht; er staat nl. steeds dat “onze Lieve Heer” als Jezus werd geboren en voor mijn gevoel moeten we dat de kinderen niet bijbrengen – er zijn wel aardige dingen in, Axel wordt er erg door geboeid, hoewel de toon eigenlijk voor jongere kinderen is. Lisa luistert niet. Die hangt pas aan m’n lippen wanneer ik lees van “Teuntje en Pleuntje” en van “Jantje in Modderstad” of versjes opzeg van “Koen maak je m’n schoen” – Ze hebben hier blijkbaar wel een verkeerde omgang – ze vinden het goddelijk om de woorden poep en bil e.d. te gebruiken. Ik doe maar of ik niks hoor en tracht ze af te leiden, wat niet steeds lukt, maar ’t zal wel overgaan. – Hok komt net thuis uit de Loge –

Omhelsd Eida. [4]

HOK

G. Ik hoop dat Moeder bij de ontvangst van deze brief weer de oude zal zijn. Het is erg naar om met een leeg binnenste rond te moeten hangen. Men wordt er ontzettend slap van. Erg bedankt voor de bijdrage voor de film. Het komt ons zeer goed te pas, omdat het onmogelijk is iets extra’s te doen van het restant van ons salaris na al de kortingen. Ook bedankt voor de bestelling van het bestelde boekwerk. We kregen enige dagen geleden Chaja Goldstein op de Kunstkring. Zij is een kunstenaresse bij de gratie Gods. We hebben zeer van haar dans en zang genoten. – Woensdag is de familie Thung naar Holland gegaan per M.S. Johan de Wit. Nanda zal u komen opzoeken. – Axeltje rekent en schrijft nu al zeer goed. Op een middag waren we op de tennisbaan en Axeltje vermaakte zich met allerlei schrijfoefeningen op het bord. Toen ik van de baan terugkwam, las ik: “Pappie mag Axel een glas stroop”. Ik schreef terug: “bestel het maar zelf bij de mandoer”, hetgeen prompt gebeurde tot groot genoegen van de mensen. Dag, beterschap met Moeder.

Hok 3/3 ’39

EIDA

22/2

Geliefden –

Mijn laatste bloknoot velletje gaat nu naar jullie om van onze toegenegenheid te getuigen! Ik geniet een zalige rust in onze voortuin in de zon. Op het platje is het helemaal schaduw. Daarom ben ik afgedaald en zit op de keien! Op het gras is het erg nat – de zon wil nl. nog niet erg, het is mistig en ik zou best wat zon kunnen gebruiken, speciaal mijn voeten! – Al m’n bedienden hebben hun instructies, alles wat nodig is voor het eten is uit de kast gehaald, ik heb die sinds een half jaar weer op slot en dat bevalt me uitstekend – als ik nu helemaal geen tijd heb vóór 9 uur, haalt de kokki alles zelf, maar dat gebeurt maar zelden. M’n gascursus is nu afgelopen – die begon 2 maal per week om half 9, dus dan had ik nogal eens haast, vooral als Lisa lang geslapen had en aangekleed moest en gevoederd. Gister deden we examen, lang niet allemaal zijn opgekomen – het was niet verplicht, maar het was prettig om eens te constateren wat je ervan wist. We werden erg onderschat, maar dat komt omdat je onder de cursisten alle soorten mensen hebt; er kwam enige scheikunde aan te pas en je had dames die daar nog nooit van gehoord hadden. Maar het geheel was zeer genoeglijk, wat je wel niet zult kunnen zeggen wanneer je je kennis in praktijk zult moeten brengen. Ik had overigens juist deze week erg veel te doen voor de Vrouwenbelangen en zo had ik alleen de zondagmorgen om te “leren” en gistermorgen voór het examen, maar we vonden het echt prettig om weer eens wat te moeten kennen! We krijgen een certificaat, ik ben benieuwd wat ze erop zullen zetten. – De avond vóór het examen hadden we jaarvergadering van de Vrouwenbelangen, waarvoor ik een jaarverslag moest maken en ook notulen van de vorige vergadering, waar een Inheems vrouwelijk gemeenteraadslid over de Inheemse Vrouwenbeweging had gesproken. Notulen maak ik erg uitgebreid omdat we later dan nog weten wat er over dat onderwerp gezegd is, het wordt een kleine beknopte nalezing of herlezing! – 24/2 Toen ik aan het woord “jaarverslag” toe was, schoot het me opeens te binnen dat ik het jaarverslag naar de krant moest brengen – Het moest eerst herzien worden, daar er een paar dingen niet voor het publiek geschikt waren; toen moest ik nog een cadeautje kopen met Axel voor een jarig kind en zo was de morgen alweer om voordat ik aan deze brief was toegekomen; ’s middags op verjaarsvisite en ’s avonds bezoek van Cees Zeylmans en echtgenote, die een half jaar op Borneo gezeten hebben. En zo moest ik op een vliegtuig wachten – maar gelukkig scheelt het maar 2 dagen. We kregen Vader’s en Anneke’s  brief – Moeder dus een klein griepje – fijn een beetje in bed, heerlijk uitrusten, ik kan er voor voelen. En nu is het dus met Anneke al gebeurd – het is fijn dat ze zo rustig kan gaan, nu haar kinderen verzorgd zijn bij jullie – Anneke bedankt voor haar brief – ik geloof dat de mijne aan haar, de hare net gekruist heeft – ik krijg daar zeker dan nog antwoord op. – Zaterdag vierden Hok en ik de dag dat het feest van Hijmans 11 jaar geleden had plaatsgehad. We hebben heerlijk Chinees gegeten – het was de avond vóór Chinees Nieuwjaar – Hok had eigenlijk naar zijn Moeder moeten gaan maar hij had er, begrijpelijk, helemaal geen zin in en dan op 1 dag heen en terug en al zijn familie aflopen, waarop hij toch zo dol is! In plaats daarvan hadden we de familie Waal + dochtertje te rijsttafelen en ’s avonds belde een broer van Betsy Thung, een neef van Hok dus, op dat hij even kwam. Hij is een adviseur van de Chinese regering, neemt een soort Ministersplaats in. Nu wilde hij Hok financieel interesseren in een tinmijn, die geweldige winsten zou moeten opleveren. Hij deed enthousiaste verhalen en ik vond het schitterend, maar Hok wilde bewijzen zien en de tekening, maar vond die zo slecht gefundeerd, dat hij er niet over piekerde om daar een cent in te steken. Hok gaat nu informatie inwinnen bij een kennis, die daar in de buurt geweest is, misschien [2] heeft die de grond daar onderzocht. – Gisteravond was ik op een feestavond van het tehuis voor Meisjes v. de Vereniging tot opheffing van de Vrouw tot zedelijk bewustzijn – het was erg Christelijk, ’t begon met een gebed en we zongen samen een psalm – ik had eerst medelijden met die meisjes, die zo veilig opgeborgen worden uit angst dat ze hun zedelijkheid zullen verliezen, maar later bleek er echt een band te bestaan tussen degenen, die daar gewoond hebben onder elkaar, met die er nog zijn en ik geloof toch wel dat juist het geloof in Christus hen zo samen houdt. Ik geloof dat zo’n stempel van christelijkheid nodig is voor eenvoudige mensen om hen tot een goed leven te brengen – ze zien er dan de zin pas van en voelen zich gebonden – het zijn sterke benen, die de weelde van vrijheid kunnen dragen. Ik was zo uitgelaten na afloop net als na het bezoek van Juffrouw Buisman indertijd! Ik sprak de domineese weer, Goedhart, met wie wij op de Dempo reisden en die nu op Bandoeng wonen. Ik verkocht haar indertijd loten van de Vrouwenbelangen en ik wil haar nu lid maken. De Vrouwenbelangen zijn lid geworden van de Vereniging tot Reclassering en dit is een mooie hulp om haar lid te maken. Ze sprak gister ook een feestredetje uit stralend van geloof – werkelijk enig om zo iemand te horen. Ze zei wat een geluk dat God er altijd is en dat Hij onveranderlijk dezelfde is en ze straalde er zo bij dat je er blij van werd dat er nog zulke mensen bestaan die haar geloof kunnen beleven; dat is tenminste heel wat beter dan dat halve gezemel van de Houseparty en Morele Herbewapening en misschien ook van Vrouwenkruistocht – af en toe krijg je zo’n opgeblazen gevoel van al die dingen: grote woorden, maar kleine daden of daden die de woorden tegenspreken. Is het jullie eigenlijk niet opgevallen dat die Morele Herbewapening zo de nadruk legt op het woord “christelijk”, eigenlijk bedoelen ze er misschien mee liefdevol tegenover de medemens, vervuld van naastenliefde, maar ondertussen zou je er Joden, Mohammedanen, toch mee uitsluiten. Die christelijke mensen die niet stralen van naastenliefde, zoals Mevr. Goedhart, zijn bekrompen en kortzichtig. – Axel’s maag is blijkbaar in de war – hij mankeert niks verder, althans geen verhoging, hij is alleen misselijk, maar nu hij net uit school komt is hij gaan spelen maar vroeg van te voren of hij dan morgen maar in bed zou blijven! Nu vond hij het jammer van de morgen, nu zijn school al uit was! – Lisa is enigszins verkouden, maar verder levenslustig en vrolijk. Gister zou ze met Jaapje van 3 jaar spelen, maar ze was niet van het buurmeisje af te slaan – en met hun drieën lukte het helemaal niet omdat Inge de sfeer tussen de 2 kleintjes bedierf en ze van elkaar afhield. Ik zal wel blij zijn wanneer Inge over 1 maand naar Europa gaat. – Mevrouw Barendrecht heeft een tweeling gekregen, 2 jongetjes – wanneer ze weer thuis is ga ik eens kijken, de volgende week – die zitten opeens dik in de kinderen! – Wat een keurige lezing heeft Em daar gemaakt – ik kreeg ook een afdruk – enig dat Dirk hem voor haar inbond in prachtband – er waren 3 verzen van Kiekie bij, eenvoudig en mooi – echt een bijzonder kind – hoe kan het ook anders van zo’n vader! – Hok’s Australische paleontologe heeft aangekondigd dat ze al 24 maart wil komen. Hok heeft het haar al 2 maal afgeraden omdat de grootste regenval in die tijd voorkomt, maar het kan haar blijkbaar niet schelen. Misschien kan ze anders niet weg, of is ze bang dat ze niet meer mag, wanneer ze zolang wacht! Ze zijn hier erg benieuwd naar haar, ze is nog jong ± 34! – Het is jammer dat ik Karta’s adres niet eerder geweten heb – ik

[Randje pag. 2 links]

heb nu deze knaap al 6 weken ingewerkt en zal hem maar houden, al heeft hij geen flauw benul van tafel dienen, juist als er gasten zijn, kun je zo goed een hulp gebruiken – enfin. Dag omhelsd,

Eida.

[Randje pag. 2 rechts]

Het verheugt ons extra dat Vader weer zijn krachten terugkreeg – weer “zichzelf werd” zou Coletje zeggen!

[Randje pag. 1]

Hok heeft Mijnbouwvergadering – hij schrijft niet! –

Net kwam Moeder’s briefkaart met het gunstige bericht, fijn dat we ’t nu al weten en Vader is een heerlijke ziekenoppasser, dat is vast.

EIDA

15-2-’39.

Dierbaren –

Jullie zijn erg geheimzinnig aangaande Anneke’s Ziekenhuisplannen. We hebben maar zelf onze conclusies eruit moeten trekken en zijn nu in afwachting van een meer uitgebreid verhaal. – Ik heb nu geen brief te beantwoorden; de vorige maal kon ik op de laatste net antwoorden. Dus Thijs is nu weg na een prettige maand. Wij zijn benieuwd hoe zijn bevindingen op Curaçao zullen zijn. – Axel komt net van school met een uitnodiging morgen voor een verjaarspartij en hij tikte meteen het antwoord op de schrijfmachine! Bepaald modern hè. Ik zei hem dat hij eerst moest gaan spelen, maar hij was bang dat het antwoord dan niet klaar kwam en zo begon hij meteen. Eerst met potlood op een kladje. Hij heeft dezelfde neiging als ik vroeger om lettergrepen in te slikken – hij doet dat ook op papier en vindt “koom” voldoende voor “komen”. – Om zijn gevoel voor de dans te ontwikkelen, nam ik hem mee, zaterdag naar een openbare les van een “dansschool”. Op blote voeten dansen ze, maar er werd zoveel gelet op de juiste te maken pasjes dat de hele élégance ver was te zoeken. Ik moest kreunen toen ze me daar de liefelijke “Melody” van Schumann gingen verknoeien en daarna de mooie Spaanse wals van Chopin, meer dan afschuwelijk. Na 1 uurtje liepen we weg, want hoe ouder de leerlingen werden hoe smakelozer de dans, van kleine kinderen is tenslotte alles aardig al vind je de bewegingen zinloos, maar als  grote mensen het doen, is het om te griezelen en je te ergeren. Dat zo iemand de smaak van het publiek mag verknoeien, want er was een geweldig applaus! – Vanavond zullen we wel heel iets anders beleven: een Joodse zangeres, die haar zang met dans uitbeeldt; het moet erg aangrijpend zijn. – Met dat al heb ik nog steeds geen idee hoe ik Axel’s ritmisch gevoel moet laten ontwikkelen. Ik ga nu bij de Eurythmie m’n licht opsteken. – Maandagavond hadden we Vivos; Thea Hermans trad voor het eerst op als praeses; ze is daar uitstekend voor geschikt en weet de goede woorden te vinden. Op het eind herinnerde ik haar er aan de gastvrouw te bedanken, zoals dat de gewoonte is en nu vloeit ze over van dankbaarheid dat ik haar dat figuur bespaard heb; maar ik ben zo gewend om een hulpje te zijn voor de praeses. In de Vrouwen-belangen bedenk ik vóór de vergadering alle punten, die besproken moeten worden en leg ze dan aan de presidente uit; op die manier word ik goed getraind en verbeeld me nu ook in de Vivos te moeten helpen besturen! – Ik heb net een lange brief aan Tante Masje klaar liggen, haar verjaardag is wel al voorbij maar ik kwam niet op tijd klaar – ik had haar nogal veel te schrijven en stuurde ook een paar kiekjes – Anneke is dus nu niet thuis en jullie hebben 2 kinderen voor jezelf alleen, net als in de tijd dat Hok en ik met de Opel uit waren. Je zult wel echt van ze genieten, vooral met behulp van tante Harting. Jullie zijn nog steeds samen met haar de personen, die Holland bewonen. Axel zei verleden week, toen ik het [2] niet goed vond dat hij opstond van tafel om iets te halen, dreigend “pas op, want ik zal het aan Omie zeggen en dan vindt Omie je stout, goed onthouden”! Dat laatste sloeg waarschijnlijk op de 6 jaar, die hij dat moet onthouden, want hij weet dat het zolang duurt eer we weer naar jullie gaan. Hij beweert geregeld dat hij weer naar jullie wil. “Ik vind Holland veel leuker”. – 

We stormen hier tegenwoordig weg. In de studeerkamer kan je haast geen raam open hebben, want komt er dan iemand door de deur, dan waait alles van de schrijftafel, 

’s avonds om een uur of 9 gaat de wind liggen, maar heel zelden eerder. – Ik maakte erg leuke kiekjes van Lisa’s verjaardag, naar ik nu pas ontdekte. Die film zit al in het toestel sinds begin september en gister werd hij pas ontwikkeld. Ik vind ze zo aardig dat ze hier beslist in moeten, hoewel er nog diverse andere kiekjes liggen te wachten. – Nanda komt over 2 weken hier op doorreis naar Holland – we geven haar een dikke zoen voor jullie mee! Momenteel is ze de wanhoop nabij omdat ze niet begrijpt hoe ze ooit klaar komt, maar dat is een normaal verschijnsel voor een verlofganger! – Ik moet gauw beginnen aan het maken van m’n jaarverslag; maandag hebben we jaarvergadering. Zondagavond moesten de convocaten geschreven worden omdat de leden ze anders niet op tijd kregen. De 2e secretaresse had weinig tijd, zodat ik het zelf moest doen. Hok deed me een handige manier aan de hand om ze te tikken en dan op kaarten te plakken, zo was ik gauw klaar, kreeg alvast geen schrijfkramp want 62 kaarten is niet weinig; al is het belachelijk weinig voor deze Vereniging om aan leden te hebben! – Zeg Mam, indertijd schreef je over postzegelplakkertjes, die voor je lagen om verstuurd te worden. Zouden ze weggeraakt zijn? Ik heb overigens gezien dat ze hier ook te krijgen zijn en we zullen de volgende week eens aan de gang gaan. – Zondag hebben we ons vermaakt met filmen. Lisa is nu zo enig leuk nog dat het zonde is om ermee te wachten. Het treft alleen erg slecht dat we vooreerst nog geen geld over hebben om een nieuwe te kopen; deze hadden we nog uit Port Said. Indertijd hebben jullie nog eens aangeboden in dat geval te helpen, mocht je dat geld nog beschikbaar hebben, dan graag. Het zou enig zijn om wat van het dagelijkse leven van de kinderen vast te leggen! Of anders als cadeautje voor Hok’s verjaardag. – Net komt jullie brief, dus je hebt enige kleine ziektetjes van je medebewoners afgewerkt. Belangrijker is het bericht dat de pillen van V. Leggelo voor Vader een goede stimulans bleken. – Was Anneke toch al niet meer van plan mee te gaan met de boot tot IJmuiden. – Intussen hebben jullie al gehoord dat we dolblij zijn met het vloerkleed. Het pak van Dien moet via Batavia naar Padang dus vóór we ’t krijgen zal wel de nodige tijd duren. Wat betreft het vloerkleed, Nico heeft er geen last mee gehad, de bagagemeester zorgt er verder voor, wanneer de passagier van boord is. [3]

Begin volgende week hebben we examen voor gasinstructrice. Onze cursus is afgelopen – we weten er nu het één en ander van en nu zullen de heren uitmaken hoeveel we ervan weten, vermoedelijk zullen ze het niet moeilijk maken want deze kennis is eigenlijk alleen voor eigen gebruik. Wanneer we op posten geplaatst willen worden, moeten we eerst nog een cursus EHBO volgen. Het zal me overigens moeite kosten tijd te vinden om het hele dictaat door te nemen. – Lisa wilde daarnet niks na haar slaapje dan liggen, bewerende dat ze hoofdpijn had; ik bewerkte haar hoofd met tijgerbalsem, een mentholmengsel en nu zingt ze enthousiast liedjes met Hok; ze heeft een geweldig tempo dat Hok soms niet bij kan houden en ze zingt met luider stemme. Eerst van Piet Hein, toen uit ons oude boek van “Rijden, rijden in een wagentje” en dan de AVRO-liedjes, die Nanda de vorige maal voor ons meebracht. – Het is nu kwart na 6, Axel speelt bij Inge – We eten dadelijk allemaal samen. Wanneer Lisa ’s middags heeft geslapen, kun je haar niet voor half 8 in bed stoppen en dán vindt ze het nog nodig om een half uur te kletsen – gelukkig heeft Axel veel minder slaap nodig dan vroeger – Toen ik naar Batavia was, is hij steeds om 6 uur opgestaan en de tafel gaan dekken. Dat schreef ik je nog niet, geloof ik. De eerste dag dat ik terug was, heeft hij me verrast, maar daarna vond hij het niet meer nodig. Hij deed het overigens heel goed. Jammer dat hij ermee uitscheed, maar hij heeft wel meer van die korte bevliegingen. Maar nu zie je hoe goed het is, wanneer de moeder eens weg is.

AXEL

•  •   v a n  a x e l  e n  l i e s a

[5]

HOK

G. We zullen hopen dat de ziekten nu tot het verleden behoren. Wellicht hebben Anneke en de kinderen wat koude gevat bij het wegbrengen. We zijn de vorige week weer eens naar de bioscoop gegaan na zeer lange tijd. Het was erg genoeglijk. Zondag zijn we naar de koepel van Tjioemboeloeit, waar de V. d. Laans ook veel kwamen, geweest. Tommy zal een dezer dagen weer een Hansje ter wereld brengen. We zijn benieuwd wat voor een mormel het zal zijn. Moeder, zoudt u voor mij bij Mart. Nijhoff willen bestellen: W. Zimmermann, Vererbung “erworbener Eigenschaften” und Auslese. Uitgever: Jena, Gustav Fischer 1938. Bij voorbaat bedankt. Het gaat op rekening. 

Dag Hok.

EIDA

8 febr.’39.

Dierbaren –

Alle drukte is voorbij en ’t is heerlijk om weer op je gemak thuis te zijn en niets te hoeven: in tegendeel alleen wat te mogen nl. aan jullie schrijven! Ik heb jullie wel slecht behandeld de laatste twee keer – steeds was het nogal gehaast, maar nu is dat alles weer voorbij. Ik moet je nog vertellen over ons Vivos feest want ik schreef vóór de uitvoering. Die dag woonden we in een bijna leeg huis daar zowel de eettafel als alle stoelen, alle tafeltjes naar Bep Einthoven waren, daar ik van alle Vivos leden het dichtste bij woonde. Hok hield zijn bureaustoel, een luie rotan stoel en de divan over! Verder leende ze al ons servies en ook nog onze slaapkamerlamp, die dienst deed als toneellamp. Bep vindt die laatste zo mooi dat ze hem maar steeds niet teruggeeft! We hadden een souper samengesteld waarvan 6 mensen ieder een gerecht op zich namen. Ik maakte fritures met kippenragout met champignons en ik hoorde later dat sommigen dát het lekkerst gevonden hadden – het was nl. heel licht.

We hebben sinds Sitoe Goenoeng een ideale kokki. Die Karja, de jongen op wie wij zo dol waren, heeft nog pogingen aangewend om haar ontevreden te maken, maar dat mislukte gelukkig! Maar vóór het souper was dan eerst onze revue, die je per mail krijgt. Ik trad in allerhande rollen op, maar maakte de meeste opgang als oude dame met grijs haar (we hadden nl. pruiken!) die steeds haar man bevit!, alleen vonden ze mijn tanden uit de toon vallen! En van een tandartse kreeg ik de raad om de volgende maal op 1 tand een zwarte pleister te plakken. Ik zelf vond het hoogtepunt m’n politieke redevoering, waarin ik helaas bleef steken, echt stom, want ik kende hem zo goed, had hem nog voor Lisa en Axel voorgedragen! Ik droeg toen een echte toga, geleend van de landrechter hier. Bij het souper zat ik toevallig naast Irene, we hebben erge pret gehad, dat kunnen we samen altijd heel goed, ik had gewoon de slappe lach – We vonden onder ons bord een letter van het alfabet op een papiertje en moesten daarop 2 toepasselijke regels op Vivos dichten, Irene had geen letter doordat er 28 mensen waren en zo maakten we samen 8 regels! Tot slot maakte ze op mij nog 2 mooie regels – we hadden nl. de T: T dat is Tan en ook onze Eida die alles kan. Toneelspelen, dichten en koken in een pan! – Onzinnig gek was het. Iedereen bleek goed te kunnen dichten en het alfabet was echt aardig, natuurlijk waren er wel eens buurvrouwen, die met het rijmwoord moesten helpen. – Tijdens het souper verdwenen we om de beurt, wier gerecht aan de beurt was. Het menu was in muziektermen – de soep was glissando, en mijn gerechtje staccato, de hoofdschotel potpourri, en nog een paar dingen. Iedereen had beslist de geest gekregen voor die avond, die ik wel de aardigste van het jaar vind. – Mijn vriendin Thea Hermans is nu presidente geworden, ze hebben allemaal vrij nieuwe leden genomen, erg geslaagd voor bestuur. – Vlak na dit feest maakte ik me op om Dien waardig te gaan ontvangen, maar helaas het hoefde niet, dit hoorde ik de 31e en de 1e zou ik gaan. Bep Einthoven bood direct weer aan de kinderen te nemen tot 2 uur, hoewel ze ook al een familie zou krijgen met 3 kinderen. Axel en Lisa vinden het daar altijd erg prettig en ze demonstreren nu hoe ze [2] bij tante Bep baden en eten. Ik zou dus niet gaan al was alles al in orde ook mijn logies bij Em. Met het oog op mijn gaan naar Batavia, had ik de 31e een bestuursvergadering bij elkaar geroepen van de Vrouwenbelangen, daar het nodig was dat in Batavia het  een en ander zou worden besproken met de hoofdbestuursleden, met wie we niet zo prettig correspondeerden, de laatste tijd. Nu moesten onze voorstellen voor de vergadering in maart vóór 6 februari zijn ingezonden en was dit de aangewezen week om in Batavia besprekingen te doen omdat we dan pas zouden weten wát onze voorstellen zouden zijn. Op de bestuursvergadering werd me verzocht om tóch te gaan, zij betaalden dan mijn reis – Hok vond het wel even vervelend, maar zag er de noodzaak ook van in. In Batavia had ik enorm succes. Ik bezocht hoofdzakelijk Vivos leden, waarvan er 4 lid waren ook van de Vrouwenbelangen. Em werd ook lid en Tine gaf zich op voor een maandblad en verder nog 4 anderen. Claudien Mazel werd lid oftewel Siegenbeek van Heukelom. Ik werd naar haar toegestuurd doordat ieder me weer adressen opgaf en besefte toen opeens dat zij het was maar zij kon in mij het kindergezicht niet meer ontdekken, maar moest uit m’n conversatie wel aannemen dat ik het heus was! Tegen haar had ik veel welsprekendheid nodig, ze is wel arts maar vindt nu dat een vrouw genoeg heeft aan haar man, huishouding en kinderen. Het was dus wel een succes dat ze toch zich als lid opgaf! Ik had maar 2 dagen donderdag en vrijdag en kwam lang niet aan alle adressen toe, erg jammer. Het beschavingspeil van de hoofdbestuursleden is niet geschikt om juist de gestudeerde vrouw tot de Vereniging te trekken. De Vereniging staat daardoor in kwade reuk en er heerst een Middeleeuwse toestand dat de vrouwen bang zijn om een bestuursfunctie te vervullen omdat ze dan met de hand worden nagewezen! Ik geloof dat die ideeën eruit zullen gaan zodra het bestuur van een beter gehalte zal zijn – ik kon dus niet beter doen dan Vivos leden voor de zaak te interesseren. Vrijdagavond ging ik tot slot naar Jan en Tine waar ik met Lykle en Lotty echt gezellig at. De week tevoor op zaterdag, toen we net bezig waren ’s morgens om ons huis weer in te ruimen na de Vivos feestavond, belde opeens Lykle op dat ze wilden komen. Toen ze hier waren met 2 kinderen, bedacht ik dat het leuk zou zijn wanneer ze bleven eten. Het juweel van een kokki zag kans om genoeg eten te maken en zo spraken we deze prettige familieleden wat langer. – Nadat we in Batavia bij Jan en Tine gegeten hadden, gingen we naar Em en Dirk. Het trof slecht dat Em die hele dag hoofdpijn had gehad, maar door Lykle leefde ze zichtbaar op. – Axel loopt de hele dag rond met jullie brief en leest hem steeds weer opnieuw. Op school nam hij hem ook al mee. Het is geweldig zoals je brief aan hem is besteed. – Uit Batavia thuis was jullie pak al hier, het prachtige zwarte hors d’oeuvre bord en de suikerpot en nu kwam het glaasje en het schaaltje en ook het vloerkleed. Vreselijk bedankt voor alles. Het vloerkleedje is beeldschoon en is een erge aanwinst, mooi uitgezocht – het lijkt ook minder besmettelijk dan het andere dat grote (?!) witte vlakken heeft. – De suikerpot kwam direct in gebruik, daar er eergisteravond hier een ledenvergadering van de Vrouwenbelangen aan huis was, een inheems vrouwelijk gemeenteraadslid vertelde van de inheemse Vrouwenbeweging. Er waren 20 mensen en arme Hok kon niet aan zijn bureau zitten. Vanmorgen schreef ik er een verslag van voor de [3] krant en nu ben ik begrijpelijk dolgelukkig dat ik me weer helemaal aan m’n gezin kan wijden! – Gistermorgen had ik weer gascursus, die nu na 1 les is afgelopen. We moeten dan nog een EHBO cursus volgen. Verder gaf ik me op voor een tuincursus. Nu we 2 grote tuinen hebben is het wel nodig dat ik eens wat meer van tuinieren af ga weten – ik wil dolgraag veel bloemen hebben en dat lukt al aardig, kleine gele margrietjes met trossen aan een stengel staan erg mooi en verder petunia’s en 1 grote begonia staat keurig tegen de muur tegen het huis op. Net zaaiden we Amerikaanse zonnebloemen, fel oranje zinnia’s, het zijn al kleine plantje geworden. Het is echt enig om ze te zien groeien – dat gaat zo snel. Verder heb ik oleander gestekt – als alles mooi staat krijg je een kiek! Emma stuurt je het kiekje van Lisa en Marijke dat ik in Sitoe Goenoeng nam. Nu krijg je nog weer andere voor zover de plaatsruimte in de envelop strekt. – We kregen een briefkaart van Houw en Fanny uit Meran[1]. Fanny vindt het wel wat al te koud, hoewel het maar op 600 m. ligt – ze draagt al haar kleren over elkaar. – In Batavia bezochten Em, Marijke en ik ook Mamma nog even. Ze wil dat Hok haar eind van de maand komt halen en dan wil ze een tijd bij ons zijn. Maar Nanda komt dan juist ook een paar dagen, dus zullen we Mamma maar op maart stellen. – Hok heeft de opdracht gekregen van hogerhand om een Australische paleontologe, die hier speciaal voor hem komt, 1 maand bezig te houden. Hij moet haar alles laten zien, wat zij wil zien en gaat dan met haar het terrein ook op. Zij wil ook naar Palembang, het lijkt me echt enig voor hem. Hij wil haar in de droge tijd laten komen, misschien april of mei. – Lotty en Lykle hoorden erg prettig nieuws over Babo[2] in Nieuw Guinea – het kli- [4] maat is daar beter als Batavia, koeler – ze krijgen een aardig huis waarvoor ze nu zelf in Batavia de meubels mogen uitzoeken, die de BPM betaalt en er zijn ook goede doktoren. Vermoedelijk zal Lotty nu ook wel gauw na de bevalling naar Lykle gaan, de scheiding bij hen is ook geen noodzaak. Lotty zou als zij wilde ook de baby daàr kunnen krijgen. – Daarnet kwam al het toneelstukje van Beeps, ze stuurde het per vliegpost. Ik zal gauw eens gaan bespreken of we het kunnen opvoeren. Het is enig voor het Lyceum misschien. – Morgen ga ik met Axel een drukkerij bekijken. Vanmorgen moest ik bij de krant zijn en moest ik hem uitleggen hoe die gemaakt wordt – we gaan nu eerst eens naar een gewone drukkerij. Het is zo enig die intense belangstelling van hem. Tine zei dat ik voor zijn leergierigheid niet dankbaar genoeg kan zijn, want dat dat bij jongens vrij zeldzaam is. – Dien schreef dat ze de moed nog niet opgaf en dat wij elkaar vast nog eens moeten zien. Echt vervelend dat ik in juni niet gegaan ben, maar enfin alles heeft zijn reden! – Dus Thijs vertrok net toen ik in Batavia was – het spijt me dat ik hem geen speciale afscheidsgroet zond en enig dat Anneke meeging tot IJmuiden. Lotty en Lykle kennen Curaçao ook, vonden het ook erg aardig. – We hebben nu ingevoerd dat we ’s avonds om kwart na 6 samen met de kinderen eten. Het is ongelooflijk plezierig - als ze in bed zijn, hebben we een heerlijk lange avond. Het scheelt mij zeker 1 uur! – Net kwam weer een brief van jullie – enig dat Joodse huwelijk en gezellig de Dijer-afscheidsavond. Enig voor Beatrix dat er no. 2 komt en fijn voor ons volk! Dag geliefden, omhelsd alle 3 groten, Juffr. Harting en de 3 kleintjes en Rie! Eida.

[Randje pag. 4]

Emy schreef ons als herinnering aan verleden jaar 31 januari toen we gezamenlijk zo’n pret hadden in Den Haag. Onbegrijpelijk dat er sindsdien pas 1 jaar verliep!

[Randje pag. 1]

Wil je Beeps opbellen en bedanken.

[5]

HOK

G. Bedankt voor de goede zorgen met inkoop en verzending van vloerkleed en glaswerk. Wat zal Thijs het eenzaam vinden op zijn reis en in het begin van zijn verblijf in Curaçao. Maar hij slaat er zich wel doorheen. Van de zomer krijg ik bezoek van een Australische vakgenote, die eigenlijk speciaal om mij hier komt. Ik zal met haar ook enkele tochten moeten maken. Zij blijft hier een maand. Ik zal mijn Engels wel goed leren. Axel was zeer opgetogen met uw brief. Hij heeft hem vrijwel zonder hulp kunnen lezen. Voor rekenen heeft hij veel animo, blijkbaar in tegenstelling met Wyt.

Dag Hok.

8/2’39.

EIDA

1-2-’39.

Geliefden –

In de trein las ik jullie gezellige brief over Anneke en haar spruiten en nu zit ik in Em’s voorgalerij te schrijven. – Het is zo sneu dat Dien c.s. op Sumatra zijn geplaatst, op Tapanoeli. Ik kreeg gistermiddag om 1 uur een brief van Dien en tegelijk één van Emy, die gedacht had ons te zullen zien op doorreis; ze herinnert ons aan het vorig jaar op Beatrix’ geboorte dat we zo genoeglijk gefeest hebben. Misschien kan ik toch vrijdag nog even naar Buitenzorg wanneer het nodig blijkt dat ik daar het bestuur van de Vrouwenbelangen spreek. – Jullie moet nl. weten dat gisteravond we bestuurs-vergadering van de Vrouwenbelangen hadden en ik natuurlijk moest vertellen dat ik niet naar Batavia ging voor de vriendin. Ze hebben me toen verzocht toch te gaan voor de Vereniging daar het erg nodig is dat we eens de stemming hier in Batavia polsen met het oog op de Algemene vergadering in maart. Ik had gister natuurlijk al alles voor elkaar: de kinderen tot 2 uur bij Bep Einthoven en ik had al alles met Em geregeld. – We hadden geweldig succes met onze revue op de Vivos – de volgende maal schrijf ik weer uitgebreid over dat feest en over m’n bevindingen hier in Batavia. Ik ben net om 8 uur aangekomen en we zijn erg slaperig, Em ook en omhelzen jullie extra.

Dag Eida.

EIDA

25-1-’39 woensdagmorgen

Dierbaren –

Voor de variatie schrijf ik deze keer op woensdag. Het is nu half 12 en kan ik nog enige tijd voor jullie nemen, wanneer ik niet weer gestoord word zoals daarnet door een propagandiste van de Blue-band en door de presidente van de Vrouwen-belangen, die even langs kwam. Eerst was ik vanmorgen op weg om kledingstukken op te halen voor de Vivos uitvoering – we hebben vanavond generale repetitie bij Bep Einthoven. Het is erg gemakkelijk dat ze zo dichtbij woont. We hebben echte voetlichten kunnen krijgen en een gordijn en hebben nu een echt toneeltje – Ik zal je het revuetje sturen, we houden alleen ons hart vast voor sommigen die blijkbaar geen kans zien hun rol goed te leren. Maar enfin, de uitvoering valt meestal mee. – Enig dat jullie nog naar Dien’s trein zijn geweest. Ik schreef haar net naar Sabang. Ze kan me mooi per luchtpost melden wanneer ze op Sumatra mochten zijn geplaatst. Dan ga ik niet naar Batavia, anders wel. Ik wist niet dat Dirk zijn voet verzwikte – Dirk kent haast al die mensen die in Batavia bij het zedenschandaal zijn betrokken, van Bandoeng kende ik alleen De Hon, die zelfmoord pleegde. Ik zou geen kans zien om al die mensen voor Thijs op te noemen – Ik weet ook de juwelier Van Witsenhuyzen, die een vrouw heeft en 2 bijna volwassen kinderen. Maar tegenwoordig zetten ze gelukkig alleen de letters in de krant, dat is wel zo rustig. Ik weet nog wel Dr. Arends, Dr. Nosten, die weer op vrije voeten is naar Holland en een onderwijzer Koelewijn èn Van Wulfften Palthe  en zijn clubje uit Batavia, die hebben ook allemaal het verzoek gekregen ontslag te vragen. Van Bob Mörzer Bruyns wist ik het niet. – Het kiekje van het afscheid werd gemaakt met mijn toestelletje van de Lux. Het was de laatste en Dicky opende het toestel en toen bleek dat de film nog helemaal was opgewonden. Daardoor kwam er licht bij. Hok heeft Lisa op de arm, je ziet nog minder dan een haarstrik van haar! – Nauwelijks had ik je de vorige maal geschreven over onze “trouwe” Karja of het heerschap stuurde ons een brief met een “serp” met de mededeling dat zijn vader was gestorven en hij over 5 dagen terugkwam. Vermoedelijk erfde hij wat geld – in elk geval heeft hij het hoog in zijn hoofd en is niet meer teruggekomen, hoewel hij nog schuld bij me had. Hoe vind je de mentaliteit! Achteraf blijkt dat we onze bedienden-ellende ook gedeeltelijk aan hem “danken” omdat hij ze allemaal opstookte en ontevreden maakte wanneer ik een aanmerking had gemaakt. Onze nieuwe jongen is niet veel zaaks, maar we hebben nu een goede kokki en dat vergoedt veel! – Wat betreft de postzegels: ik heb juist die liefdadigheidszegels niet kunnen krijgen omdat ze al direct uitverkocht waren en daarom zei Em dat ik de hare best mocht. Als Tante Leidie weer beter is, wil ze misschien weleens wat voor ons bij elkaar zoeken. – Axel is weer erg ijverig. Hij maakte een gesjabloneerde tekening voor zijn “juffie” en voor het Hoofd van de school en daarna komen Hok en ik [2] aan de beurt. Hij zegt “eerst de visite”! Wij waren bij Axel’s juffie op theevisite. Het is zo’n aardig meisje van een jaar of 26. Ik leende haar een kast en nog een paar andere nuttige dingen, daar ze zich ging inrichten. – Lisa gaat tegenwoordig kinderachtig praten. Het is net of ze ’t jammer vindt dat ze die periode heeft overgeslagen, echt onwijs. – Die figuren in het water om Axel heen komen door de tegels van de bodem. Het water in Tjimahi is nl. zó kristalhelder dat je er alles doorheen ziet. We lieten de zwembanden in Sitoe Goenoeng achter en nu durft Axel helemaal niet meer in het diepe. Ik ben weer van plan de volgende maand geregeld met de kinderen te gaan zwemmen. – Hok heeft vermoedelijk wat griep onder de leden. Hij voelt zich ’s avonds steeds gloeierig maar verder heeft hij er niet zoveel last van. – Er is hier weer een grote brand geweest in een kampong – 12 huisjes verbrand omdat een petroleumlamp te dicht bij de bilikken  muur was geplaatst – het was die avond windstil zodat het vuur gelokaliseerd bleef. – We zijn steeds weer ontevreden over het H.B. van de Vrouwenbelangen, tevens redactie. Ik zou het toch weleens van Tante Masje willen weten of dat nu mag. Ik stuurde een maandverslag in, vertellende over een lezing o.a. Maar omdat die lezing ging over de “Vrouwenkruistocht” waar de redactie niets van moet hebben, hebben ze gewoon een deel daarvan geschrapt. Nu vragen ze om een jaarverslag maar ik stuur het niet wanneer ik de kans loop dat ze er kalm stukken uit laten. Als die gedeelten nu in strijd waren met de statuten, dan was het wat anders. Moeten ze niet een stuk plaatsen dat een hele afdeling (niet 1 persoon) verzoekt op te nemen?! Ze begrijpen niet dat dergelijke manieren kwaad bloed zetten en dan zo onnodig – ik moet toch aan Tante Masje schrijven. Wanneer vrijdag dat Vivosfeest voorbij is, heb ik meer tijd, al ga ik dan de volgende week eerst naar Batavia. Het stormt hier sinds een tijdje – de hele morgen en avond raast de wind om het huis. Er is net zon, zodat de kinderen toch buiten in hun tobbe zitten. Ik hard ze graag en ik geloof beslist dat het helpt, want vergeleken bij andere kinderen én op zichzelf zijn ze erg gezond. – Verleden week had ik het idee om allemaal rauw-kostjes te geven. Het gevolg was dat zelfs Hok’s ingewanden het aflegden. We aten nl. papaja vooraf – Ik moet het boekje eerst eens beter bestuderen – ik ben al enigszins afgestapt van gekookte bladgroenten die we altijd zo gezond geacht hebben. Maar het feit dat alle kinderen er tegenzin in hebben, zegt toch al veel. Ik geef altijd met de rijst een stuk of 3 groenten, waaronder soms tomaten, soms komkommer, of sojabonen of erwtjes, maar zelden bladgroenten. – Toen ik tot hier was gekomen klonk er een ontzettend gebrul uit Axel’s keel uit de kinderkamer. Ik begrijp nog niet hoe het gebeurd is maar hij zat met een bebloede mond in de kamer op de grond, zodat hij nu zijn rechter voortand mist, die erbij hing. De buurman zit ook los. Dit was dus een hulpje bij het wisselen, dat bij hem niet wilde beginnen! Zijn lippen zijn opgezet, maar hij is weer levenslustig als steeds en vertoonde zijn tand aan de buren! De tand is er geen voor een gouden lijstje!! Ingesloten de tand.

[Randje pag. 1]

Omhelsd met de trouwdag van Anneke en Thijs. – De tand kan er niet in, hij is te opvallend – een andere manier verzinnen!

HOK

G. Men heeft inderdaad zonder aanzien des persoons de razzia onder de homoseksuelen gehouden. De ambtenaren, die met de strafwetten in aanraking gekomen zijn, zullen oneervol ontslagen worden, d.i. zonder recht op pensioen 

’s lands dienst moeten verlaten. Dat is wel erg hard. Er zijn reeds ruim een 100 gearresteerd over heel Indië, de namen weten we niet. Degenen die geen strafbaar feit gepleegd hebben zullen vermoedelijk ook de dienst moeten verlaten. Bij onze dienst hebben we gelukkig alleen maar normale

[Randje pag. 2]

mensen. – Axel vraagt nog steeds wanneer het vliegtuig met en brief voor hem zal komen. Hij telt de dagen! Wytje en Menno vormen samen wel een heel erg druk stel. Daarop zijn de Hollandse huizen niet berekend. 

Dag Hok

EIDA

Hoe vind je de tand met gaten!! –

De generale repetitie achter de rug – het is 11 uur – ik gaap me dood! Dag! Eida

EIDA

16-1-’39.

Geliefden –

Allereerst onze vreugde over het juichende verslag van de aankomst van het stralend gezonde gezin – Fijn dat de hele reis zo goed is bevallen en de Rapide niet te vermoeiend was. In deze richting lijkt het me ook heel wat prettiger dan naar het zuiden. Het maakt veel uit wát je en wie je te wachten staat(n)! Toch een prachtdag om aán te komen, Oudejaar, de dag, die zo bij uitstek geschikt is voor familiebijeenkomsten, zoals wij ook zelf al veel ondervonden hebben en ook dit jaar mochten ondervinden. Jullie brieven zijn voor Axel een even grote blijde gebeurtenis als voor ons. Ik moest hem weer voorlezen vanavond en Lisa luisterde ook – hoe Menno en Tineke in hun bedjes slapen en ook lopen op de roltrap en staan in de lift – hoe Rie en tante Harting de vlag hadden uitgestoken. Hij zuigt alles in. Jullie hebt zeker zijn brief gekregen. Ik vond het zo enig dat de hele inhoud en ook het hele idee om een brief te gaàn schrijven van hemzelf was. Heb je kunnen begrijpen dat “die Vlip”, de Flipposcoop was. Elke zin denkt hij een lang verhaal. Er staat naar zìjn idee ook veel meer in. Op school is hij wel één van de meest actieve en leergierige – de Juf heeft veel plezier in hem. Hij doet meer werk dan nodig is. Wanneer hij alleen maar plaatjes en kaartjes eronder moet leggen, gaat hij het geschrevene ook nog eens opschrijven. Als wij slapen ’s middags schreef hij een paar keer versjes over uit een boek. De kinderen genieten erg van de kleine boekjes “De juf die altijd gelijk had” en “De vijf biggetjes”. Ik geloof dat wij ze vroeger ook dagelijks lazen. Em liet er één inbinden op de Nillmij, erg keurig, of liever Dirk! Axel had daarnet een mooie opmerking. Lisa informeerde weer wanneer nu het baby’tje zou komen, want ze had me babykleertjes zien opruimen. Ik zei dat je dat nooit van tevoren wist waarop Axel haar inlichtte: “nee, dat weet Mammie nooit vooruit – Mammie moet het eerst in haar hart voelen”. Vind je niet enig. Dit is toch mooier dan het verhaal van de ooievaar! Ik heb hem 3 maanden geleden verteld dat het kindje in de Mammie groeit, maar het is zo enig dat hij het hart ervoor uitkiest! – Lisa verzint tegenwoordig verhalen en vertelt ze dan met een geheimzinnig gezicht, hoewel de inhoud is van zeer alledaags gebeuren – Zij wil liever zelf vertellen, wanneer ik een verhaal lees, ze kan niet zo lang luisteren – wel naar de versjes uit de Oude doos, die bevallen hun beiden nog steeds goed. – Axel kan zich niet begrijpen dat hij niet al antwoord heeft op zijn brief aan jullie en hij verheugt zich geweldig op een “eigen” brief, zoals zijn Ma heel erg blij was met de “eigen” brief verleden week. – Wat heb jullie een gezeur gehad met onze boel – “ons breekbaar” zou Lisa zeggen – dat doen we maar nooit weer. Wat vreemd dat Nico die koffer wel had – Van het jongste van Huib en Lia wist ik alleen dat ’t geen vast voedsel wilde eten, alleen altijd drinken. Hoewel het al 2 jaar was – wat ontzettend voor ze. Mevr. Burgersdijk hangt juist aan dàt kleinkind. – Heel veel dank ook voor de mooie postzegels, die we nog niet hadden. Axel heeft al een heleboel uitgezocht bij de plaatjes. Hij ziet [2] ogenblikkelijk waár ze horen. Maar ik heb nu het boek weer opgeborgen, want netjes omslaan kan hij nog niet en het is zo besmettelijk. Na de Vivos, de 27e en na de Vrouwenbelangen de 30e hoop ik weer meer tijd te hebben. We hebben nu een erg aardig revuetje in elkaar gezet voor Vivos, het is weer aardig geworden en ik leg er nu de laatste hand aan met een redevoering van een “juriste” op rijm, die aanmoedigt tot lid worden van een politieke partij. De inhoud haalde ik uit een maandblad van de Vrouwenbelangen, een stukje van m’n vriendin Thea Hermans, die wel verbaasd zal zijn dat je ’t zelfde ook in dichtvorm kunt zeggen! – Zij zal eerstdaags presidente van de Vrouwenbelangen worden – ik kan nog steeds erg goed met haar opschieten, in tegenstelling met de 2e secretaresse die juist is afgetreden omdat zij niet tegen mij kon. Vooral door de telefoon vond ze mij snibbig en onuitstaanbaar. De ware reden is dat ze niet kan hebben dat het secretariaat nu beter gedaan wordt door mij dan indertijd door haar en dat ik haár raad geef hoewel zij al kleinkinderen heeft van de leeftijd van Axel en Lisa. Vermoedelijk ben ik niet zachtzinnig genoeg met haar omgesprongen – dat weet ik weer voor een volgende maal! – Dien is nu dus alweer aan boord – inderdaad gaat ze naar Indië terug om uit te rusten van het verlof! – Heb jullie de films al gezien? Op Tjioemboeloeit is heel aardig hè. – We moeten nu nodig een hele film van Lisa maken in het gewone doen; dat is een film waard. In het zwembad bv. zoals ze heen en weer huppelt en danst onder de douche, wat ze heerlijk vindt en dan gaat ze met haar voeten op het droge op haar kop staan om haar haar nat te maken. Ze is nu vreselijk aan het fietsen op een piepende driewieler en dan informeert ze wanneer ze een mooie zal krijgen. – In Sitoe Goenoeng filmden we niet. Hok en Dirk hebben beiden last van het zware toestel. Bij gelegenheid moeten we ze inruilen. Ik maakte enige kiekjes van de dochters der dochters maar ik moet de film nog opmaken en vergeet het ’s morgens steeds. – Fijn dat Thijs nog tot 3 februari kan blijven. Het gezegde van Menno: “Wyt en ik is ook wat anders” vind ik schitterend en zeer opvoedkundig voor de ouders! – Ik zal de gedichten van Em opzoeken; Henk Heyrmans was een paar dagen bij ons voor het huwelijk van Moll, wiens vrouw in ons huis overleed vorig jaar. Het zijn goede vrienden van Henk en Riek. Ik kreeg de zwangerschapsgordel terug, die na Anneke ook Riek heeft gedragen maar hij nam hem weer mee voor Em, een sterk ding hè! Riek gaf me als dank voor het lenen een beeldige Chinese zilveren broche met rood lak bij wijze van steen erin, erg mooi en oók nog rood!!! – Hoe was Darja Collin[1]? – je hebt gelijk dat je meteen uitgaat want bij ons is er tenslotte nog lang niet genoeg van gekomen!! – Deze vrijdag kon ik jullie niet schrijven; ’s morgens had ik m’n gascursus, opleiding voor gasinstructrice voor oorlogstijd. Ik hoop zeer de kennis nooit in praktijk te hoeven brengen, maar het is een erge rust te weten wát er kan gebeuren en wat je zélf kunt doen, en ’s avonds repetitie voor Vivos en ’s morgens ook nog een bezoek ook, maar vanwege Axel’s brief

[Randje pag. 2]

liet ik het maar zonder briefkaartje. – Een merkwaardig geschenk dunkt me van de Oud-leerlingen, die muurschilderingen boven – Waren jullie niet meer aan een mooie aula toe? Wie maakte het ontwerp? Hok is naar de Loge – misschien schrijft hij niet meer – hij is weer aan het werk met de Foraminiferen.

Omhelsd, Eida.

[Randje pag. 1]

Krijg ik eigenlijk dat toneelstuk “Minister Romme” nog? – Veel dank voor de aardige muurplaat. Axel haalde hem binnen en zag dat hij van jullie was en zei “Wat is Opa lief voor ons en Omie ook!” Hij waardeert gelukkig het goede.

[3]

HOK

G. Erg gezellig te horen dat Thijs en Anneke c.s. behouden aangekomen zijn, en dat Thijs nog iets langer dan verwacht werd in Holland zal blijven. Ook een bof dat het bij hun aankomst niet koud was, want dat zou voor mensen die net uit Indië zijn, van het goede teveel zijn. Het kleed dat Nico en Dien mee hebben kan toch eenvoudigweg met de boot doorgezonden worden. Ze hoeven er absoluut geen last mee te krijgen. – De vorige week stuurden [4] we een brief van Axel. Hij vraagt elke dag wanneer het antwoord komt. Hij was erg vervuld van die brief en heeft hem ook zelf op de post gedaan. Zijn duiven, hij heeft er nu vier, heten Max en Liesje en Hans en Grietje. Het is een wit en zwart stel, dat nu niet meer terug naar hun vroegere hok vliegt, hetgeen ze nl. al 2 maal deden!

Dag Hok.

AXEL

l i e v e  o m i e  e n  o p a

m ij n   t a n d  i s  u i t  g e t r o k e n

m ij n  j u f f i e  i s  l i e v e  o p m ij

1 d u i v e n  i s  w e g  g e v l o g e n

z i t  bm ij  i n  m ij n  s c h o o l

h o e  g a a t  m e t  w ij t[1]  m e n n o

e n  t i n e k e [2]

• v o o r  o m i e                              
• v o o r  o p a
• v o o r  t i n e k e
• v o o r  w y t
• v o o r  m e n n o
• v o o r  t a n t  h a r t i n[2]