EIDA 

10 oktober 1933

Geliefden –

Al 4 morgens heb ik Menno’tje gebaad. Het is een rozig en rossig jochie. Hij kijkt al heel grappig en heeft een bijzonder goed humeur. Al krijgt hij na 5 uur pas weer om 9 uur [HOK zijn drinken], dat vindt hij best. Hij is al overvoed! Maar ik heb Anneke al gezegd hem niet teveel te laten drinken, want haar melk zal wel net als de mijne vet blijven al zeggen ze ook op ’t Ziekenhuis dat het dunner wordt met het opstaan. Anneke ziet er al weer beter uit, hoewel ze zich nog niet erg sterk voelt. Af en toe neem ik Wytje ’s morgens mee. Gister heeft hij me hier de boel overhoop gehaald! Hij heeft m’n stopfles met koekjes van de theekast gegapt en open in de tuin gezet en liep parmantig door het huis met een koekje in de hand. Verder deed hij alsmaar in zijn broek zeker doordat het een koude dag was. Ik was de hele morgen in touw.

Want ná Menno’tje, ga ik gauw Axel baden en toen ik klaar was moest Wytje weer verschoond! Een toestand! – Wij krijgen enthousiaste brieven uit Soerabaja, fijn is dat hè. Em is alleen niet overdreven schrijflustig!! [2] Na haar verjaardag schreef ze

5 okt. Pas! Ik moet nu eerst weten of ik daar verse melk en groente voor Axel kan krijgen vóór ik beslis of ik ga. Het is waarempel nog maar 10 dagen. Ik had al niet willen gaan omdat ik Hok toch bij nader inzien liever niet alleen laat, maar nu zijn er brandbrieven van Em en Dirk gekomen en ben ik aan ’t wankelen gebracht. Het is ook wel lastig met reizen en wat moet ik al niet meenemen dat is enorm! Al die luiers! –

Hoe staat het met de Hollandse IEVA – ik ben toch zo benieuwd naar datgene waar mee jullie de leden vangen. Bij ons zijn er nog maar 140 leden over, veel hebben opgezegd in deze tijden – We hebben vrijdag grote bestuursvergadering (10 mensen) om de volmacht aan Irene o.a. te bespreken. Ik zal zien of ik ook enige passages uit jouw brief over de Commissie van bijstand kan voorlezen. Wie zitten er nu al in?

Hebben Jet en Bob nr. 5 gekregen? Wel gelukgewenst. Ze doen het wel met grote tussenpozen! Het lijkt me wel enig een “boa” of zo. Ze zijn weer in de mode las ik. Ik heb er geen gekregen. – Betaal de rekening van Van Halem maar, graag. We staan nog voor veel in ’t krijt nu, wel ƒ 60.- haast. – Het is mogelijk dat Houw in Celebes moet blijven. Ik weet niet wat Mamma dan doet. Zij woont nu in zijn huis, zij woont bij hèm in, niet andersom. Houw betaalt alles. – De groeten terug aan Mevr. v. Balen, zo’n aardige vrouw. Ik herinner me nog goed ons laatste bezoek aan haar. – Heb je mijn brief aan Irene kunnen doorzenden? Of was Innen-Arosa niet voldoende. Wij hopen dat ze eens een brief aan het IEVA bestuur zal

[vervolg op pag. 4]

[3]

HOK

10 oktober ‘33

G. Sinds de vorige week is ons logé’tje Wyt naar zijn moeder, zodat we nu weer rustig met ons drietjes zijn. Het plan van Eida en Axel om eind dezer maand naar Soerabaja te gaan, is nog slechts een plan, of het inderdaad door zal gaan weet ik niet. Natuurlijk vind ik het niets prettig alleen thuis te moeten blijven, en bovendien zou ik Axel liever niet op reis zien gaan. Waarom een risico op je nemen, als het niet absoluut noodzakelijk gebeuren moet. Eerst 12 uur in de trein, dan in de hitte, de volgende dag weer verder naar de bergen; een vreemde omgeving, vreemde hulp, een incomplete babyinrichting, ander voedsel, in de trein heeft Eida absoluut niemand om haar af te lossen of te helpen. Ik zie haar al in de hand een arm van Axel en een koffer, in de andere een tas en een mantel, etc. etc. Ik zou hen liever thuis willen houden. En als Emma zo’n behoefte heeft aan een intiem gesprek; wel het is voor haar eenvoudiger hier te komen. Voor haar is het wat koelte betreft hetzelfde of ze hier, dan wel in Trètès[1] is. Haar kinderen zijn gedurende die tijd toch van huis en natuurlijk zou Dirk het prettiger vinden om Eida te hebben. Voor hem is het ook geen bezwaar om hier te komen, omdat hij voor die dagen toch vakantie heeft. Eida ziet al deze bezwaren ook in, zodat het haar nu moeilijk is een beslissing te nemen. Bovendien vind ik het minder juist dat de vrouw des huizes alleen vakantie neemt! Enfin, de beslissing zal wel gauw komen. –

Mej. Candri mijn geachte tegenstandster, heeft een bespreking van mijn laatste werk gegeven. Een van mijn collega’s zei mij, zijn indruk over dat referaat, en dit is: “vergiffenis”? Uit de hele bespreking, die overigens zeer waarderend is, leest men haar wrevel, dat ze zich door haar geschrift tegen mij in de vingers heeft gesneden. Voor de redding van haar figuur heeft ze [4] natuurlijk een strohalmpje gevonden en wel in de voorlopige publicatie, die “ik beter ongeschreven had moeten laten”. Ik begrijp volkomen wat de bedoeling van al haar afgeven op die voorlopige mededeling is, hoewel dat reeds onjuist genoemd moet worden, hoofdzaak is, dat ze mijn werk beschouwt als een zeer belangrijke aanwinst niet alleen voor mijn specialiteit, maar ook voor de gehele paleontologie en ook voor de erfelijkheidsleer. – Zulk een mening van een opponent heeft voor het lekenpubliek, (de niet-leken zijn op de vingers van een hand te tellen) natuurlijk alle waarde, en ik mag er tevreden over zijn! –

Ik moet van Eidje eindigen, ofschoon ik u gaarne overgewicht had gegeven.

Dag Hok.

EIDA [vervolg van pag. 2]

schrijven. Hierbij een briefje terug aan haar met veel dank voor ’t gezondene en bij voorbaat mijn dank voor ’t opzenden. – Vader vraagt of Hok “in vivo” was op het familiefeestje, maar deze briefkaart schreven we pas in ’t begin van de avond! – Wat enig dat Vader nu een armbandhorloge heeft, staat het goed?! – En Moeder kreeg de Kluizenaar van Ebba Pauli en Em ook op haar verjaardag. Aldus hebben we ’t nu allemaal! Axel wil graag een speeldoosje voor zijn verjaardag [HOK met verschil-lende wijsjes indien mogelijk] en speelgoed, dat geluid maakt door schudden of zo, geniet de voorkeur – [HOK verder pyjama’s van de laatste dessins]. Die duikelaar van jullie vindt hij nog mooi, hoewel het gewicht dankzij Wytje loszit en het eveneens dankzij hem geen neus meer heeft. – Ik schreef nog niet over Anneke’s thuiskomst. Er stonden hopen bloemen erg leuk en daar ze zo’n zin in lekkere dingen had, had ik slagroomschuitjes en pasteitjes daar neergezet. Menno’tje was suikerzoet, ging ook in z’n bedje direct slapen, met onze warme zak aan de voeten. Mevrouw van Vianen zorgde voor eten en alles verliep goed. Dag jongens – ik heb niet meer te schrijven, ditmaal. – Van Dien eindelijk bericht uit Malino, haar nieuwe standplaats. Ze vindt de temperatuur wel fijn.

Axel kruipt!

Dag Eida

EIDA

5 oktober 1933

Geliefden –

Net ben ik met Wytje weer terug van onze gang naar het Ziekenhuis. Zoals je ziet, schrijft Anneke al zelf. Ze heeft zelfs geen week overgeslagen! Ze is meer dan uitstekend. Geen dag verhoging gehad. Sinds zondag is ze al buiten en daarnet zat ze al. Ze zou al zó naar huis kunnen! Ze wacht evenwel tot vrijdag. Ze heeft alweer kleur en is dik en rond, alhoewel ze al veel is afgeslankt natuurlijk. Het was enorm wat een torenbuik ze had toen bij de bevalling. Alles gaat dus naar wens. Ook hier met Wytje, de lastpost! Hij maakt alles weg en gister was Axel’s zilveren lepel zoek maar die vonden we in de boekenkast en tot mijn spijt is de bijtring ook weg die Anneke mij leende voor Axel, die van Oma. Echt beroerd. Maar wij vinden hem nergens meer en Axel is nog niet zover dat hij iets wegmaakt. Die bijtring hebben we ook al een keer in Dirk’s auto gevonden. – Wytje was eerst erg hardhandig met Axel en “broerke” maar ik heb hem geleerd heel zachtjes alles te doen en nu kreeg Anneke vanmorgen ook zo’n heel zacht kusje. Hij neemt alles wel goed aan wat je zegt, maar alleen met eten is hij niet gemakkelijk. Het is niet veel zaaks wat hij verorbert, maar enfin, hij is erg levenslustig. Hij vindt het hier ook heel best. Gaat direct mee weg naar huis als we bij Anneke zijn, niks geen last – Alleen als het regent en hij binnen moet blijven, is het wanhopig. Hij slaat met alle deuren en haalt alles van de tafels. Axel is opeens ook groot, is daarnet terwijl we ontbeten opeens zelf gaan zitten, zo enig. Gauw in zijn boek schrijven. Hij oefent het nu steeds. – Ik zit nu in de tuin, Axel zit keurig rechtop in de box en Wytje speelt op de weg met de fiets, af en toe komt hij wat ajer djeroek drinken. Wytje’s bed staat nu tegen de lange muur van de deurkant en Axel’s tussen de ramen, de babytafel dwars tegen de korte kant bij het raam. Het [2] gaat zo heel best. Om half één baadt Wytje en om kwart vóór 1 eten ze samen. Wytje in de kinderstoel en Axel op tafel, omdat ik dan bij hem kan en hij goed Wytje kan zien die hij in al zijn bewegingen vol belangstelling volgt. Daarna gaan ze samen naar bed, Wytje slaapt gauw in en als Hok thuiskomt en Axel is wakker, dan haalt hij Axel uit bed in de kinderstoel. Om half 6 wandelen we samen terwijl eerst Wytje met Emmie naar ‘t Ziekenhuis is geweest. Gister bezocht ik Anneke met de kinderwagen, Axel kon fijn buiten op het galerijtje staan. Wytje wil ’s middags niet gaan slapen als Axel er niet is. Hij converseert dan tegen Axel over mamma en baby en Axel kijkt zijn ogen uit en vertelt zijn verhalen! – Thijs is ook erg gezellig bij ons te logeren geweest. Hij heeft die dagen fijn voor Wytje gezorgd zodat ik de kunst kon afkijken. Wij zijn alle drie dagen ’s avonds uitgeweest, 3 maal naar de bioscoop en eens nog nagedanst. Meneer Buck was toen ook mee en Hok vind het fijn dat ik 2 danseurs had en hij kon blijven zitten. Hij heeft het fijn tot 2 uur uitgehouden, toch een prestatie hè. Het was echt fijn. We hadden reuze pret. Dinsdagavond had ik Vivos en Hok ook een vergadering. De Vivos was over “de diepere zin van het sprookje”. Zeer geslaagd was het, alleen kwam Steiner er weer teveel aan te pas. De antroposofen spreken over hem als een soort profeet. In elk geval hadden we weer een avond gevuld. Het was toch wel weer gezellig. Ik kon Lous meteen het heugelijke feit van Menno’tje vertellen. – Intussen heb ik 13 loten voor de Werkelozenloterij verkocht, en is Hok Commissielid geworden voor de viering van 11 november. – Hij heeft er nu weer erg bezwaar tegen dat ik naar Soerabaja zal gaan. Ik weet nu nog niet wat ik moet doen. Em rekent er al vast op. – Tommy’s jonkjes komen al gauw, Jeanne wil er gelukkig één. Jeanne zocht gister Anneke op [3] en ging toen met mij mee naar huis. Hok had weer vergadering om 8 uur en zij bleef nog kletsen tot half 10. Tek Bheng oculeert  nu rozen e.d. Hij heeft absoluut geen werk, echt zielig, voor Jeanne ook geen lolletje, maar tussen die twee loopt het wel los, gelukkig. – Fanny schreef ons dat ze op Emma’s verjaardag geweest waren en mijn pakje hadden afgegeven. Van Emma zelf nog geen woord na de 27e. – Op de 30e stuurden A. en Th. beeldige kerklelies om op ’t grafje te brengen, erg aardig. Wij brachten er zelf chrysanten, wat erg feestelijk stond. Verbeeld je, anders was ze al 3 geweest, maar enfin, volgens theosofen is haar zieltje in Axel overgegaan, laten we ’t hopen. – De 26e aten we beschuit met jongensmuisjes en op Em’s verjaardag chocolade schuitjes met slagroom, zoals jullie vaak eten op feestelijke gelegenheden! – Het is nu 8 uur n.m.. De kinderen slapen. Het nieuwste is dat ik het licht niet uit mag draaien, dan beginnen ze beiden tegelijkertijd te brullen. Dus zeg ik dat ik dadelijk kom kijken of ze slapen en inderdaad zijn ze snel ingeslapen. Ik ben net terug van de Dagelijks Bestuursvergadering IEVA. We zullen nu een halfjaarlijks verslag maken en met Kerstmis krijgen we een Kerstboom in ’t IEVA huis en zingen de meisjes een kerstcantate, ingestudeerd door Becca van Kreveld = concertzangeres, Vivoslid. Zij woont met man en baby nu ook in ’t IEVA huis. Waar kan ik Irene nu bereiken? Bij jullie zal ik het maar sturen omdat [4] ze met jullie toch wel contact zal houden over de IEVA. Schrijf me alsjeblieft even precies over de Hollandse IEVA. Meneer Buck heeft in Batavia gehoord dat we zeker ƒ 9.000.- krijgen in november. We moeten maar alvast een begroting opmaken wat we met dit geld zullen doen. – Wytje is vanmiddag zijn bed uitgevallen toen de baboe en ik even de kamer uit waren. Hij huilde geweldig maar dankzij de rondrijdende speelgoedauto was hij weer gauw goed. Het vervelende was dat hij er blijkbaar sentimenteel van was geworden, zodat hij niet meer van Anneke weg wou maar erbarmelijk begon te huilen. Tot huis toe hield hij het vol maar zodra we in de tuin waren, was ’t weer over. Axel was zoet als steeds. Hij had net een soort slappe lach, schaterde over alles. Ik wou hem laten drinken uit de beker, maar hij kon niet van ’t lachen en wou toen ook niet meer. Al sinds een maand zeker, eet hij ’s avonds niet meer. Vier maaltijden per dag vindt hij voldoende. – Om 12 uur kwam Katy met Sjoeke even aan. Ze is angstwekkend mager en vertelde dat Jaapje stokjes van armen en benen heeft. Zij beiden en Egbert hadden mazelen. Jaapje kreeg er nog zweren op ‘t been bij en Katy kaakontsteking en griep. Zij beiden blijven nog een paar weken in Bandoeng. Ze zegt dat je in Batavia niet meer op je verhaal kan komen, je blijft op een slap niveau. – Wij wilden Houw een ontbijtservies geven, het is wel leuk met theekopjes en theepot e.d. erbij. Zou je daar eens naar kunnen kijken – modern zou erg leuk zijn. Ik heb geprobeerd wat Fanny’s smaak was, maar ze vond mooi wat ik mooi vond. Er is hier een geel geklopt servies (als geklopt zilver) aardewerk vuurrode knoppen en oren, wat ik wel leuk vond, maar hoe zijn de prijzen in Holland? Als ’t te vermoeiend voor je is, laat het dan maar, maar je hebt zulke leuke kunstwinkels bij jullie. [5] Houw wou ook graag een paar zwarte gebreide dassen. Als je soms iets donkers stemmigs-moderns ziet, koop het dan maar, want ik vind zwarte dassen ontzettend en Fanny ook. En dan maar 1 zwarte gebreide, zo’n heel eenvoudige. 

Dag Eida.

Het is kwart vóór 11 en Hok is er nog niet. Ik heb maar vast een boterham gegeten, want ik barstte opeens om 10 uur. 

Hij zal de volgende week dan wel dubbel schrijven. Dag.

HOK

Dag. De vergadering is afgelopen, allen razende honger. 

Wytje kan erg ondeugend zijn, maar ook erg lief. Axel idem, idem. Hij kan uit zichzelf gaan zitten. 

Hok.

EIDA

Geliefden –Welkom in IEVA!! Ik heb alle bestuursleden verblijd met je verhaal over de “Commissie van bijstand”. Maar helaas heb je nog niet geschreven wát jullie eigenlijk met en vóór ons zullen doen. Het is ons nog volkomen onduidelijk wàt voor verhaal Irene jullie heeft opgehangen en ’t lijkt me voor jou, Mam, een moeilijke taak te vechten voor het Indische meisje waar je de toestanden alleen kent door Irene. Wat heeft ze b.v. aan Meneer Harmsen verteld en aan anderen. Dat wilden wij zo graag weten. Irene heeft misschien al gedaan alsof we een enorme vereniging zijn en al “bijna” over heel Java, zoals zij in haar hoofd heeft. Het lijkt mij een kind met een waterhoofd als wij ook een Hollandse commissie hebben voor de IEVA. Maar in elk geval is het enorm dat jullie al leden hebt en dat jij er ook enthousiast voor bent. Het lijkt me enig om “officieel” met je te corresponderen! Irene schijnt er ook aan Alex over geschreven te hebben. – Morgen gaat Meneer Buck naar Batavia om o.a. nog eens naar de ƒ 10.000 te informeren. Die leden, die jullie hebt, betalen die ook wat en krijgen wij dat geld of heb jullie het in Holland ook nodig. Irene heeft mij indertijd vóór 2 maanden om een machtiging gevraagd om voor de IEVA in Holland te kunnen werken, maar pas wanneer haar kinderen al een tehuis hadden. Dus heeft ze nog niets van ons gekregen. Maar dat blijkt geen bezwaar voor haar. Ze is hier begonnen de mensen te vertellen dat zij toenadering wilde brengen tussen Hollandse en Indische vrouwen, zo heeft zij leden geworven. Maar nu doen de leden eigenlijk niets anders dan contribueren, alleen in het bestuur zitten Hollanders en Indischen; maar verder doen wij niks als de huishoudschool en de polikliniek gaande houden. Daar hebben [2] wij onze handen al vol mee. Ik heb ook geen zin om weer zo’n feestavond op touw te zetten, dat is eens en nooit weer. Daar heb ik nog m’n bloedarmoede aan te danken! Die is overigens bijna weer over, echt plezierig. Ik heb elke dag een portie spinazie gegeten en dat lijkt me erg goed. Maar nu eens over wat anders. Nog bedankt voor Moeder’s apart briefje als antwoord op m’n troostwoorden bij Em’s vertrek – ik vind het zo fijn zoals jullie erover schrijft dat Em nu ook weg is. Dat je haar gezelschap alleen mist maar verder niet, dat is ook zo. Ik moet je nog vertellen dat het mij opviel hoe zelfstandig Em is geworden. Ze zou liefst al haar spullen zelf van boord gedragen hebben, als ze het gekund had. Ze wilde ook zelf al haar koffers sluiten hoewel Dirk en Hok steeds hun hulp kwamen aanbieden. Ze wilde haar cello ook niet afstaan. Dat zul je zelf zien op de film. O, jongens jullie krijgen weer wat te genieten, al zal ’t pas zijn over een paar weken. Em staat er steeds enorm op en telkens in een ander toilet! – Is het niet fijn dat zij daar zó ontvangen is, dat alle kinderen zó verrukt met haar zijn, zelfs Loutje.[1] Wat hebben ze hun moeder toch gemist. Dat is wel duidelijk merkbaar, dat ze telkens op haar schoot komen zitten e.d. Zij schijnt het Maleis ook al behoorlijk te kunnen verstaan, kranig gewoon. En Dirk schrijft we zijn zulke “huismussen”! Kostelijk. Ze genieten ook van elkaars gezelschap, vooral hij van het hare. Het gaat echt schitterend, waaraan ik ook nooit een minuut getwijfeld heb en jullie? Dirk is verstandig, zal het ook wel blijven heb ik hoop. – Kostelijk zoals je onderstreept in je brief dat ik niks mag verzwijgen! Nee hoor, ik betuig hierbij mijn spijt dat ik het had willen doen![2] Emma heeft ook gezegd ze maar niet terug te sturen. ’t Is ook waar de kleine kleertjes kan ik altijd weggeven. Trouwens het ene pakje deed ik hem aan, hij kan er nog wel in. Je zult wel gelijk hebben dat ze misschien zullen passen wanneer de luier uit is. Maar [3] wanneer zal dat feest zijn! – Henk en Riek kregen gister op zondag hun zoon Hendrik Jan dus nog eerder dan Anneke. Riek had gezegd begin oktober, dat is dus verstandig. Ik heb Anneke nog gewaarschuwd niet te denken dat het zoveel te vroeg zal komen. De moderne kinderen hebben nog méér tijd nodig dan de vroegere, lijkt het! Henk telegrafeerde “alles goed”, echt fijn. Feliciteer Mevr. v. Gilse maar. – Houw en Fanny waren ook hier, erg gezellig. Ze zijn maar 1 dag gebleven daar ze ook in Soerabaja en Semarang nog mensen wilden opzoeken. Wel jammer want die ene morgen had ik al gezellig wat met Fanny gepraat, maar ’t is te weinig om elkaar goed te leren kennen. Van verliefdheid merk je bij Houw niks, een echte Chinees! Hij kon best al 10 jaar getrouwd zijn. Fanny ziet er allerliefst uit, ze heeft nog lang haar en draagt het achter de oren. Houw wil niet dat ze ’t afknipt, heeft hij gelijk in. Zij kwamen donderdagavond en wij hadden een dinertje voor ze klaarstaan, wat gelukkig in goede aarde viel. Ik had een soort zandgebak gemaakt, zonder suiker, met champignon­ragout erin en Houw en Hok vonden het beiden lekker, waarmee ik zeer verrukt was. Mamma kwam de volgende dag, want sinds ze Axel’s kiek in de stoel had gezien, kon ze ’t niet meer uithouden en moest komen! Ze bleef 2 dagen, heel aardig ook. Zij kon haar huis niet langer alleen laten vond ze, en ging in Houw’s auto, die hij niet meeneemt naar Celebes, naar huis. – Wij hebben de Koningin niet gehoord. Wij zien Alex haast nooit maar de Bucks hadden een mooie luidspreker van hem in ’t Ziekenhuis en hoorden het erg goed. Ik had het niet gelezen en er niet aan gedacht dat het de derde dinsdag was, anders was ik wel naar hem toe gegaan als Hok ook gewild had. Het moet deze maal buitengewoon duidelijk geweest zijn. – Maar we moeten Alex toch eens te eten vragen, ik vind hem zo zielig alleen en Paula schijnt nu ook wat ziek te zijn. Irene heeft nog niet om de IEVA film gevraagd. – Morgenavond is er Vivos – ik heb er tegenwoordig helemaal [4] geen plezier meer in en verlang naar januari dat ik kan aftreden. Er is niet veel leven meer in en ik heb geen zin, die er weer in te brengen. Wij zouden eerst een oud-Hollandse avond houden met “Woutertje Pieterse” en Piet Paaltjens, maar daar ik er dan weer voor moest opdraaien, juist nu Em en Houw kwamen, hebben we iemand gezocht die nu morgen zal spreken over “de diepere zin van het sprookje” dat me ook erg aardig lijkt. – Daarom schrijf ik jullie nu al op maandag. – Houw’s adres in Buitenzorg is Soekasari 11, maar schrijven jullie hem maar naar Paré-Paré, Celebes, dat je ‘t zal sturen als hij terugkomt, want hij heeft er daar toch niks aan. – Hartelijk gelukgewenst nogmaals met Em. Ik gaf aan Houw een pakje voor haar mee met wat Dirk en zij hier vergaten en met voor Em een kookboek. Ik hoop dat ze ’t leuk vindt, want iets voor haar toilet kon ik haar toch niet sturen, daar zij alles heeft! Ik stuur haar nog het kiekje van Axel als gelukwens.

Dag Eida

Vervolg A’s brief[3]: gauw Axel baden en daarna kon ik pas naar de stad de bloemen en vruchten bestellen. Het bloemstuk van de fam. v.d. Vianen was er dus het eerste. Ik bestelde voor jullie een grote vruchtenmand voor ƒ 2.50, daar zal ze wel plezier van hebben en van Papa en Mama[4] een bloemenmand voor ƒ 2.50. Het was leuker nù iets te geven dan als ze thuiskomt. Maar ’t zullen wel de eerste bloemen en vruchten zijn. Voor Hok en mij bestelde ik een mand duinroosjes. Voor Wytje kocht ik nog 4 kleine rozenknopjes om zelf aan Mamma te brengen. Anneke vond het wel leuk, geloof ik. Na een minuut of 5 zijn we weer weggegaan om de baby te bekijken. Wytje’s baby. En hij keek in de babykamer in alle wiegen en vond het heel mooi. – Vanmorgen vond Emmie Wytje in Anneke’s bed, maar doodstil. Hij zei wel Mamma pigi (weg) maar was er niet naar over. Later toen ik hem zei dat zijn bloemen voor Mamma waren, was hij intens verheugd naar haar toe te mogen. Hij sprong direct op haar bed, sloeg zijn armpjes om haar hals en zei telkens Mamma, echt leuk. Maar hij vond het ook best weer weg te gaan.

[Randje pag. 4]

Wytje is nu net gebaad. – Thijs is gekomen – we hebben beschuit met jongensmuisjes gegeten.

Dag Eida. [5]

HOK

26 september ‘33

G. Van harte gelukgewenst met Menno Rudolf. Een voorspoedige bevalling geweest. Gisterenavond ging Anneke naar Borromeus, door Sparmann gebracht en vanochtend om 5 over half acht was hij er. Zelf heb ik hem nog niet gezien, ik zal maar wachten tot Anneke al wat beter is. Morgen zal ik getuige zijn, te zaam met Chris ’t Hogerhuis.  Nog altijd bij dezelfde man die alles over zijn kinderen laat zien. Zijn verhalen zal ik dan voor de 4e[5] maal horen. Vader herinnert zich het wel! Wat een kleinzoons, drie in getal. Nu moet maar een kleindochter komen, vindt u ook niet? – Ook van harte gelukgewenst met Em’s verjaardag. Haar kinderen zullen het wel erg gezellig en feestelijk maken. – Vandaag kwam Reyzer, ons nieuwe Hoofd van de Opsporingsdienst ons vertellen dat drie ingenieurs zullen worden afgevloeid en dat de Vulkaandienst zal worden opgeheven. Tot deze drie hoor ik gelukkig niet en mijn positie is nog altijd erg vast. – Een van hen is een Hollander, een zeer knappe jongen. Waarschijnlijk laten ze hem gaan, omdat hij aan de Gemeente universiteit te Amsterdam conservator kan worden bij Brouwer. Brouwer schijnt nog altijd erg op mij gesteld te zijn. Hij schijnt voor de vervulling van dit baantje ook aan mij gedacht te hebben, maar gaf tenslotte de voorkeur aan genoemde ingenieur, omdat deze juist zo bedreven is in petrografie, wat ik nu eenmaal niet ben. Hoe dan ook, ik zou het toch nooit hebben willen ambiëren, het is hetzelfde baantje wat Brouwer mij voor ons vertrek naar Indië ook al heeft aangeboden. Hier zitten we erg goed, zeker beter dan dat Amsterdam met een klein salaris. – Men vroeg mij of ik me kandidaat wou stellen voor de Provin- [6] ciale Raad. Ik heb er zonder aarzelen feestelijk voor bedankt. Het kost teveel tijd, en als ambtenaar moet men in deze bezuinigingstijd niet al teveel in het openbaar treden. Dan zou de pers maar de conclusie trekken, dat men niet onmisbaar is bij zijn Dienst! – Hoe vindt u de zittende Axel? Hij kan nu al goed Pappa en Mamma zeggen. En ik heb het vermoeden dat hij het soms bewust zegt. – Vanochtend had hij het feestpakje, dat zijn Oma hem gaf aan, staat hem keurig. – Hoe vindt u, dat Mevr. v. Gilse ook een kleinzoon heeft. We zullen haar gelukwensen.

Dag Hok

EIDA

[18/9/1933]

Geliefden alle twee – Hoe had jullie het op Em’s verjaardag? Deze komt net de dag erna aan, maar op deze dag wil Axeltje jullie toch een lief lachje toewerpen om je geluk te wensen. Is dát geen goed idee. Hoe vinden jullie onze “Koning”!! En dan de waakhond, lijkt wel een reuze herder, hè. – Jullie zit zeker al in spanning te wachten op bericht van Anneke maar ze wandelt nog gewoon met Wyt en wij corresponderen samen omdat ik al 3 maal kwam dat zij uit was. Maar van Zus Ortt hoorde ik dat ze ’t goed maakt, daar ze weer bij hen spelletjes speelde. Ik hoop maar dat het overdag gebeurt dat ik er direct bij kan zijn – Mevr. v. Vianen mag me ’s nachts ook best waarschuwen. Als ik voor m’n ene zuster ’s nachts om 1 uur op stap kan gaan, kan het voor de andere ook, wat jullie! Ik hoop dat ik dan nog weet hoe haar te helpen, want het is bij mij alweer 3 jaar geleden. Ja, anders zou Elsje al 3 jaar zijn bijna. Maar misschien krijg jullie nu toch een kleindochter. Het zou wel enig zijn. Voor Wytje zal het niet veel verschil uitmaken. Hij is met een jongetje al erg leuk, althans met Axel. Deze week viel me de eer te beurt door Wytje boven de auto gesteld te worden, zo verrukt was hij met m’n komst! Ik hoop maar dat het hem bij ons zal bevallen als zijn moeder bevalt! - Wij kregen van Em een briefkaart uit Djembel, 2½ uur van Soerabaja, heel enthousiast en van Dirk nog enthousiaster, dus was “reuze fijn”. Hij zal jullie trouwens ook wel in dergelijke bewoordingen schrijven. Dus we weten nog niets uit Soerabaja zelf. – Hok is naar een lezing gegaan over de Krakatau. Axel moest om half 8 nog eten, zodat ik niet meekon en me nu aan jullie wijdt. Morgenochtend heb ik weer dansoefenen, maar m’n heup zit verkeerd, van ’t gymnastiek doen zeker. Morgen zal ’t wel weer over zijn. – Ik heb nu nog maar een heel pieterig beetje bloedarmoede, over een maand ben ik waarschijnlijk 100%! – Van deze week niet veel nieuws. Ik ben steeds vroeg naar bed gegaan, dat was zalig! – maar het is alsof ik nooit weer zal bijslapen!! – Axel zit de hele dag haast rechtop, hij vindt liggen nu kinderachtig. Maar [2] natuurlijk vermoeit het hem na een half uurtje wel. En nu is hij direct om half 8 gaan slapen. Hij is deze maand weer 400 gram aangekomen, zodat hij nu op 2 ons na 10 kilo weegt! Op de kiek is hij toch niet vreselijk dik hè. Hij is ook net goed. De laatste tijd eet hij niet meer zoveel. Hij eet lang de porties niet op, die de dokter voorschrijft. Eergister at hij alleen de nasi tim en ’s avonds nog wat melk. Hij was snipverkouden en hoestte erg wat nu wat minder is. Hij heeft thymstroop als hoestdrank, maar houdt stijf zijn mond dicht als hij het ruikt. Ik moest ook zijn neusje als het erg verstopt was schoonmaken met een watje met waterstofsuperoxide, maar dat schijnt geweldig te prikken, zodat hij niet meer tot bedaren kon komen. Maar ’t hielp wel. De dokter vindt het goed als ik met hem naar Soerabaja gaf, maar Hok? Vrijdag komt Houw met Fanny logeren. Zij zijn gedetacheerd op Makassar, en moeten 28 sept. aan boord. Het is een financiële strop omdat hij ’t huis in Buitenzorg moet aanhouden voor die 2, 3 maanden. Het is wel leuk dat ze nog even aankomen. Ze gaan dan ook nog even naar Em. – Gisteravond had Hok een zeer geslaagde lezing van zijn Shiong Tih Hui waarvan hij adviseur is. Een dokter vertelde allerlei populairs over zuigelingen e.d. Het ging in ’t Maleis, dus bleef ik maar thuis, ook omdat ik erg verkouden was. Maar de volgende maal ga ik ook mee. Het was zo vol dat de mensen nog in de deuren moesten blijven staan. Een leuk succes voor zo hè. Als er nu maar wat leden bijkomen. Hij vertelde dat de zuigelingen zo stom behandeld worden zodat er 50% sterven, vreselijk hè. Ik hoop erg dat het helpt. Hij wil ook in ‘t Maleis een Moedercursus geven, geweldig. – Ik heb net de koraalmuziek overgeschreven waarop Mevr. v. Praag en ik dansen. Zij zei dat ik de sopraan moest dansen en zij de tenor, omdat ik ’t langst ben!, of dat ermee te maken heeft, weet ik niet. Ik hoop maar dat het iets wordt. Zij is minstens een hoofd kleiner dan ik, als dat maar niet gek staat. Wij zijn nu aan 2 dansen bezig. – Hoe was Irene’s logeerpartij? Ik krijg daar de volgende brief dus verslag [3] van. Haar zuster ligt nog steeds in ’t Ziekenhuis, maar ze gaat nu gelukkig vooruit. De baby wordt nog steeds door hun kennis mee gevoed. – Het begin van jullie brief was nog in Monte Carlo. Wat mooi is het daar. Ik hoop vast dat wij in ons verlof erheen kunnen gaan, ik vergis me, het is alweer een week verder. Vader’s lessen zijn alweer begonnen en Moeder’s huishouding loopt weer op de gewone manier op rolletjes; Marietje komt zaterdag ‘s morgens weer (ik kreeg juist een brief van haar!) en de bakker om 12 uur! Opeens zie ik je daar een brood nemen, dat zo zacht en vers is en met een tang uit de wagen van “Eigen Hulp” wordt gehaald. Is dat nog net als vroeger? Zeg, iedereen zegt dat Axel geweldig scheel is, zal hij dat houden of kan dat nog weggaan? Fijn dat jullie de film steeds meer bevalt, die van Axel bedoel ik. Hij is wel erg ernstig hè, maar dat is hij in ’t dagelijks leven juist niet. Wij zullen nu zijn blijheid eens vereeuwigen. – Ik beantwoord nu je brief, vandaar dat alles dwars door elkaar komt: ik was nu op de loopplank van de Sibajak niet de eerste, want Em en Dirk moesten ons kieken en wij hen, zodat iedereen al zijn plaatsje bij het trapje had veroverd. Maar Em en Dirk waren nergens te vinden toen ik al op ’t schip was, na veel tellen kwamen ze! – Ik hoop ook maar dat Dirk niets laat merken, als hij op haar verliefd mocht worden (wat vast zal gebeuren [HOK is het al!]) dat zou alles bederven. Ik heb ’t hem ook op ’t hart gedrukt. – Is die rekening van Nijhoff al voor de R’dammer van het volgend jaar? Dit jaar betaalden we toch al? Gireer het maar niet want wij willen hem afzeggen, veel te duur in deze tijden! [1] [HOK ik heb ’t nagezien: voor 1933 nog niet betaald, gaarne te gireren]. – Met Tek Bheng en Jeanne gaat het, dunkt me, al wat beter. Dat zij dol op hem is, is zeker. – Wat Bert Schutter betreft. Toen Dirk hier 27 aug. kwam, heb ik het hem al gevraagd of hij Bert kon gebruiken en later nog eens, maar hij is er niet verder op ingegaan en nu vraag ik het natuurlijk niet meer. Maar hij beweerde [4] dat hij een baan heeft in Tjimahi met die baas van hem, Punt, die elke paar maanden weer wat nieuws gaat ondernemen. Enfin, Bert vertrouwt hem; ik hoop zeer dat hij er nooit spijt van zal krijgen. Bert is geweldig laks; hij komt hier ook nooit eens uit zichzelf. Ik moet hem altijd aanporren hoewel hij wel graag hier komt, naar ik geloof. Hij zat lustig in Bogerijen en trekt zich er niets van aan of hij werk heeft of niet en hij kan nog best leven blijkbaar. Misschien vindt hij ’t wel makkelijk. –

We kregen net de aankondiging van ’t huwelijk van Zus en Jup. Goddank dat die 2 nu ook getrouwd zijn.

Houw is Nijverheidsconsulent, moet voorlichting geven op alle gebieden, maar hij is specialist voor de rijst en moet daarvoor naar Makassar.

Ik heb een nieuwe baboe sinds 2 weken, die kans gezien heeft een jurk te laten doorlopen. Ik was diepongelukkig, maar zocht een middel in m’n wasschrift van de Huishoudschool: plaatselijk betten met bleekwater, azijn en schoon water na. Het ging werkelijk enorm en nu kan ik hem weer aan. Ik ben zo blij, want ik kocht hem net verleden maand!

Ik heb “Wijde Verten” al haast uit. Ik vind het geweldig spannend hoewel het inderdaad achter staat bij het vorige. Er zijn weer van die fijne geestigheden in, maar de jongeman, die de hoofdpersoon is, is erg overdreven getekend, terwijl hij de ene vrouw bemint, denkt hij alweer aan de volgende. Hij heeft het hele dorp zowat al afgewerkt als hij 16 jaar is! oud en jong, en zijn moeder komt er haast niet meer in voor, terwijl ik haar sympathieker vind dan haar zoon. Maar toch is het een lezenswaardig boek.

Ik schreef aan Annie de Jong vandaag per mail. Ik wil nu eens vlug m’n correspondentie afdoen. – Wat gek dat Mientje ter Spill mij toch niet schreef voor mijn verjaardag! Dag groet Irene, als ze er nog is.

Eida. [5]

HOK

18/9’33

G. Ter vervanging van de kiek die u van Axel heeft, sturen we u hierbij een andere, die eergisteren genomen werd. Axeltje zit er mooi rechtop, zonder enkele steun. Hij toont zijn tandjes, 4 in getal en lacht in volle blijmoedigheid. Het is net alsof hij denkt: hier ben ik, hoe vindt u mij? En Cerberus, Tommy, die voor die gelegenheid als een grimmige waakhond poseert, ziet toe dat geen onverlaat hem nadert. – Axeltje is verkouden, het is een snuif- en kuchpartij van belang. Maar het hindert hem niet, zoals u op de kiek ziet. Op die dag was het heel erg, we hebben zijn neus heel goed moeten afdrogen voor de fotograaf hem nam. Zijn verkoudheid is op ons beiden overgeslagen. Het is nu ook zo’n nare triestige tijd. We zijn blijkbaar al in de regentijd, ofschoon officieel de droge tijd heerst. – Vader vraagt waarom de B.P.M. zo op onze Dienst gebeten is. Wel, om de reden, dat wij hun concessies zo duur maken! Onze Dienst wordt namelijk bij elke concessie aanvraag geraadpleegd, en daar we weten wat de waarde van een terrein is, kunnen ze ons niet zo gemakkelijk de terreinen voor een appel en een ei afhandig maken, wat vroeger nogal gebeurde. Vandaar dat B.P.M. – liever niet heeft dat onze Dienst blijft bestaan, althans in de tegenwoordige vorm. Ze kunnen nu zo gemakkelijk tegen ons ageren, omdat de Dienst geen directe economische resultaten afwerpt. Het grote publiek, de pers, vindt het daarom een luxe, die niet verantwoord kan worden voor deze depressie tijd. Dat er nog meer zal worden ingekrompen, is een feit. – Van harte gelukgewenst met de verjaardag van Em. Zij zal het bij haar kinderen erg gezellig hebben. Eida wil met oktober naar haar toe, maar ik vind het te ver voor Axeltje en ook die temperatuurs­wisselingen. Ik kan er gelukkig nog een paar weken over slapen. – Hoe Houw getrouwd is, weet ik niet. Daarover konden we nog niets te weten komen, omdat het bij hem thuis toen te druk was. Wel weten we dat ze een week lang hebben moeten fuiven! We zullen er nog wel meer van te horen krijgen als hij hier is. – Houw is Nijverheidsconsulent, speciaal belast met het geven van adviezen aan rijstpelmolenaars. Dat werk is een kolfje naar zijn hand, en hij weet er een hoop van; natuurlijk niet alleen door studie maar ook omdat hij opgegroeid is in een omgeving van rijst. Nu reist hij over heel Indië, om overal de mensen te helpen. [6] Hij wordt erg gewaardeerd, vooral in Chinese kringen. Hij kan zo goed met de mensen overweg.

Dag Hok.

EIDA

De kiek van Wyt en Axel kan er ook nog bij vóór de 10 gram op is.

Dag, E.

[Randje pag. 1]

Houw heeft op Celebes kiekjes voor mij meegekregen, de vorige maal van Nel Zürcher, moppig hè.

[1] Doorgestreept door Hok.

EIDA

12/9 ’33.

Geliefden – Hoeveel heb ik nu te vertellen, nu we jullie jongste schat bij ons gehad hebben! Ze zag er uitstekend uit, met veel kleur, weer zo echt Hollands dat het iedereen opviel. Ik herkende haar direct aan boord en meende een bruinige jurk te onderscheiden wat haar verontwaardiging opwekte daar deze roze was! Maar om met het begin te beginnen. Jeanne kwam woensdagavond om half 10 om op de divan te slapen en op Axel te passen. Ik gaf haar instructies en we gingen om half 11 naar bed om om half 1 weer op te staan! Ik was blij even geslapen te hebben. Hok is maar liever gaan zitten lezen, en was de hele dag tóch frisser dan ik. ’s Middags had Hok al de banden van de Nash opgepompt en deze stond, volgeladen met benzine, te wachten. Om kwart na 1 reden we weg, Jeanne en Axel in diepe rust. Ik had, me de kou van tóen herinnerend al m’n wollen jassen over elkaar aangedaan, over het schaatspak van Zus Ortt, maar successievelijk bleef dit laatste alleen over en smeet ik alles uit. Hok had ook de zijklep bij mij nog dichtgedaan omdat ik verkouden was, en m’n ingewanden nog niet in orde waren. De vorige dag dronk ik een drank, bereid door Tek Bheng’s broer en daardoor heb ik de hele nacht en dag nergens last van gehad! Hokje chauffeerde aan één stuk tot Buitenzorg. We gingen dezelfde weg als tóen over Soekaboemi, maar het was niet zo helder, hoewel de maan vrij vol was. Van Buitenzorg naar Batavia loste ik Hok af en daarna hij weer. Bij Batavia begon het al te schemeren en net bij daglicht waren we in Priok 10 na 6! We zagen de Sibajak heel ver weg stilliggen, daar hij pas om 8 uur aan de kade mocht komen. We hadden tijd genoeg ons te fatsoeneren en om 7 uur kwam hij heel langzaam om de hoek. Dirk’s blauwe overhemd viel direct op, iets langs naast iets kleins! De begroeting was weer geweldig, maar toch was het ons niet of we elkaar in zo lang niet gezien hadden zoals de vorige maal. Er was een telegram voor Em van Jeanne en Tek Bheng en verder weer brieven. Ongeveer alle kennissen hadden haar welkom geheten in Sabang of Belawan per brief of per telegram. Ze was erg blij geweest met al onze brieven onderweg, dat was het eerste dat ze zei en verder natuurlijk over jullie, die ze zo goed had achtergelaten – een afscheid is altijd vreselijk, maar het ergste ligt alweer ver achter jullie – We ontbeten aan [2] boord nog met hen – Em en ik zouden even naar de hut dat ik mijn handen kon wassen. We hadden zoveel te praten dat ik aan het ontbijt terug merkte dat ik dat juist vergeten had! Het was zo fijn haar weer te zien en Dirk glunderde. Hij had al een goed begin gemaakt en haar een pyjama van de mooiste blauwe zijde en een witte vos gekocht!! In vertrouwen zei ze mij dat ze bang was dat Dirk ook zo gauw verliefd zou zijn als de andere mannen. Schrijf er alsjeblieft niet over. Ik stelde haar natuurlijk gerust – In elk geval konden ze ’t goed met elkaar vinden. In de auto praatten Em en ik, honderd uit en Dirk of Hok, degene die niet chauffeerde zat naast haar achterin en luisterde vol verstomming naar onze welbespraaktheid! Ik moest ook zoveel weten over iedereen uit Holland en in een gesprek van één uur kom je meer te weten dan door maanden lange correspondentie. Ze herkende ook alles waar we langs kwamen, dus ze was helemaal geen vreemde meer onder ons! Ze vond me gelukkig niet Indisch! Maar ik geloof wel dat m’n teint er minder fris uitziet zoals alle vrouwen hier. – We gingen nog langs de Pimmen. Althans zij was thuis. Ze vroeg het een en ander en al gauw waren we uitgepraat. Het was op elf uur en toch vroeg ze ons te eten, we zouden dan tot 1 uur hebben moeten wachten. We bedachten snel een uitvlucht, want we hadden meer zin in Hotel Sindanglaja te eten. Je weet wel vlakbij het hoogste punt van de Poentjak. Goddank, lukte het en we zijn even langs Pim’s kantoor gereden, alwaar we enige karige woorden wisselden. Na het eten in Sindanglaja, zijn we daar in het gras gaan liggen en Hok is ingeslapen – ik was wel moe, maar deed geen oog dicht! Om kwart na 5 waren we thuis bij mij, waar Jeanne en Axel begroet werden. Em was direct verrukt van Axel en omgekeerd. Zij is wel uitgesproken dol op kinderen hè. Toen bracht Dirk haar naar Anneke en ik werd naar bed gestuurd. Hok ging wandelen met Jeanne en Axel. Om 9 uur aten we en togen naar Em en Anneke alwaar we Sinterklaasje vierden! Hartelijk dank voor de leuke dingen. Hok en Thijs hebben nog niet beslist welke plaat zij kiezen. Ik denk dat wij de Gevangenpoort vragen, erg mooi. Wat een schattige pakjes voor Axel en Wytje – ze zijn er nog niet mee op het portret. We hebben die dagen ’t zó druk gehad dat we werkelijk nergens aan zijn toegekomen. Em is niet veel bij ons in huis geweest, alleen [3] de laatste avond. Wytje vond, geloof ik, niet veel verschil tussen de nieuwe Tante en “jeija”. Dirk had natuurlijk weer voor de hele dag plannen – het was eigenlijk veel te kort. Op de reis van Batavia naar hier, heb ik het meest aan Em gehad. Vrijdag’s morgens gingen we boodschappen doen. Em had het in haar hoofd gezet nog handschoenen met kappen voor me te kopen – ze was blijkbaar erg rijk! Ik had nl. speciaal geschreven over die met kappen maar dat was blijkbaar niet tot haar doorgedrongen, geen wonder in die drukke tijd. Ze zal ze nu in Soerabaja kopen. We gingen weer naar Anneke en gingen wat kaarten. Em kon nl. niet uitstaan dat we niets deden, vond ons echt Indisch laks dat we zomaar op een stoel zaten. Maar Wytje moest al gauw in ’t bad en Dirk en ik smeerden hem maar weer, en dronken bier bij ons thuis en Dirk voerde Axel zijn nasi tim. We hadden intussen voor alle Ter Haartjes als dank voor het gebruik van de garage voor Dirk’s auto ieder een fles zuurtjes gekocht – Dirk deelde ze zelf uit en genoot van het enthousiasme van de 7 kinderen! Hij nodigde ze voor een autotochtje de volgende dag uit – Intussen had Dirk al een plan gemaakt voor ’s avonds en ook Anneke en Thijs gingen gelukkig mee. Jullie krijgt met de mail een briefkaart daarvan. Jeanne en Tek Bheng kwamen ook. In een volmaakt leeg “Indisch Restaurant” amuseerden wij ons kostelijk, Thijs was weer in zijn element en flirtte flink aan alle kanten! Hij is echt enig voor feesten. Dirk betaalde alles, erg prettig! Om half 12 reden we nog even naar Lembang en toen naar bed. Waarop Dirk beweerde dat wij hem altijd zo vermoeiden als hij in Bandoeng was dat hij de volgende avond thuis wou blijven, met het gevolg dat hij die volgende avond om half 4 naar bed ging!! Dirk had 3 flessen wijn gekocht om ’s avonds op te drinken en wij maakten sandwiches, Dirk is echt gezellig en hielp heel handig. Chris kwam ook mee en we deden leuk spelletjes. Om 12 uur bedachten ze dat er een gemaskerd bal was op het Dago theehuisje en wij erheen, in een uitgelaten stemming door de wijn! We hadden veel pret en brachten daar stemming die er niet was. We kregen mutsen en gedroegen ons echt knots. Anneke deed ook mee! Om 2 uur wilden ze weer naar Palais Royal, een andere tent, maar Hok en ik zagen op tegen [4] dóór roeié omdat we ’s morgens om 5 uur weer op moesten om naar Buitenzorg te gaan. Zij gingen dus gevijven erheen en dronken nog een kopje koffie. Wij sliepen weer 2 uurtjes en gingen de Ter Haar’s halen die meegingen – Zij stelden hun vertrek intussen wat uit. We zagen Dirk nog vóór we weggingen, maar de rest niet meer. Die avond hadden we van Em en Thijs afscheid genomen. Ze zijn pas na 10 uur vertrokken. De kokki heeft die dag op Axel gepast – aan háár laat ik hem het liefst over, daar zij precies weet hoe ik het doe. Hij is dan ook suikerzoet geweest. Om kwart na 10 waren we weer in Buitenzorg, kochten daar witte bloemen voor ´t Bruidspaar, om in het huis gekomen te ervaren dat ze pas om 2 uur zouden komen. Mamma nam mij direct mee naar binnen om me voor te stellen aan diverse vrouwelijke familieleden, die bereids gekomen waren. Ik voelde me enigermate opgelaten, vooral daar Hok wegging de Ter Haar’s wegbrengen. We zijn maar wat gaan lezen op Houw´s kamer! Om 2 uur kwam Ho vertellen dat ze pas om 5 uur zouden komen. Erg vervelend want anders hadden we die dag wat anders kunnen doen. Enfin, we aten lekker en Mamma gaf me haar bed voor een middagdutje – ik converseerde met Mamma´s vriendinnen bij een kopje thee en veel zoetigheden; Mamma was zeer trots! Eindelijk kwamen ze, Fanny is nog knapper geworden – ze was nu niet witgekalkt en erg aardig. Ze had ons zijden zakdoekje op haar trouwdag gedragen en zei dat ze ook zonder dat aan ons gedacht zou hebben. Ze waren blij ons te zien en wij ook.

HOK

We waren echter nog blijer toen we ´s nachts na middernacht thuiskwamen en alles in orde bevonden. Axel in rustige slaap, Tommy jankend van plezier en Goliath onze angora logee op stap. Zo is dan de drukke tijd achter de rug!

Em zag er erg goed uit en mag een zeer goedgeklede dame genoemd worden. Ze was erg verguld, toen ik haar zei, dat ze er ouder uitzag dan de vorige keer en vooral toen ik haar voor een jonge bloem van boven de 25 hield! We hebben samen erg veel pret gehad, we zijn samen erg veel uitgeweest, zoals uit Eida´s brief wel blijkt. Het toppunt was wel de laatste avond dat we bij elkaar waren, met het plan om eens vroeg naar bed te gaan, daar de daaropvolgende dag zowel voor Em en Dirk als voor ons, veel vermoeienis brengen zou. Maar helaas, dit verstandige plan bleef onuitgevoerd, we gingen tegen middernacht nog naar Dago-theehuis, alwaar ter ere van het jubileum van de [5] Koningin een bal-champêtre was georganiseerd, dat de hele nacht zou voortduren. Hoewel er nauwelijks publiek was, hadden we veel jolijt. Thijs is een reuze gangmaker.

Dirk was voortdurend in de wolken. Em zal het bij hem zeer goed hebben. Elke wens wordt door hem voorkomen. En Em deed omgekeerd hetzelfde. Zij was geheel en al oog en oor voor Dirk. De andere mannen kwamen nauwelijks in aanmerking. Dirk was vol dankbaarheid. Hoe zou het ook anders kunnen! Hij weet, wat voor u Em´s vertrek betekent, en wat haar komst voor hem en zijn kinderen inhoudt. Em zelf is vol enthousiasme over haar toekomstige taak. En Dirk zal haar een ideale helper zijn.

Nog erg bedankt voor de cadeautjes, erg leuk, het leek op Sinterklaas. We waren wel erg moe toen de uitdeling plaatshad; dat was niet anders te verwachten. We waren sinds de vorige dag vrijwel niet in bed geweest. Dirk had bij die cadeautjes een pakje voor Em gedaan, inhoudend een zijden pyjama die hij voor haar van de hofmeester had gekocht. Het was erg attent en Em was dan ook erg verbaasd iets voor haarzelf te hebben meegenomen.

EIDA

Axel is erg verrukt van het rammelkuiken-duikelaartje, het schijnt ook goed te smaken! Het staat nu altijd bij hem in de box met al het andere speelgoed dat hij al heeft, allemaal dieren, enig. – We hebben niet eens gelegenheid gehad Em´s kleren te bekijken; maar ik hoop ze te bezichtigen over een maand als ik bij haar ga logeren, waarop we ons beiden zeer verheugen. Intussen van harte gelukgewenst met Em´s verjaardag, ze zal wel een fijne dag hebben met al die hartelijke kindertjes, al is je eerste verjaardag van huis nu niet de prettigste. Vieren jullie samen ook maar fijn, op de manier van jullie fuiverij op reis – Jullie hadden het toch fijn daar in Monte Carlo en Nice! – Ik ben erg blij dat m´n troostbrief in goede aarde viel – ik zal ook zorgen voor bloemen van Papa, Mama[1] en jullie. Sturen jullie nog je kaartjes per mail? Dat hoeft ook niet. Je zult nog wat geduld moeten hebben voor het telegram, ik heb vast idee dat de baby op z´n vroegst aan het eind van de maand zal komen. – Jullie waren zeker wel blij met Dirk´s brief telegram. Op ‘t ogenblik zitten ze in Semarang – ik moet even een welkomstbrief naar Soerabaja sturen.

Dag Eida.

EIDA

Liefjes – Fijn dat jullie het prettig had samen in Nice. We kregen de brief keurig dankzij het Amsterdamse postkantoor en zuster Anna. Eerst kwam er alleen een brief van Joke voor mijn verjaardag en wij dachten al dat het jullie niet gelukt was op tijd te schrijven toen ’s avonds door Karta de brief gebracht werd. Jullie had dus de Sibajak even nog eens bekeken, ik kan me het ogenblik indenken dat jullie de loopplank weer afmoesten, maar wie weet naar wat blijde toekomst deze boot Em een eindje op weg mag brengen. Vanmorgen hebben zij en Dirk elkaar in Belawan[1] omhelsd. Wat zal men van dit stel denken. Overmorgen-nacht om 1 uur vertrekt de Nash van Dirk met ons, de chauffeur en Von Königswald (die we in Batavia afzetten) beladen naar Priok[2]– het is juist volle maan vandaag – herinner je je onze tochten nog bij maanlicht, ons Whippetje[3] is toch maar een goede vriend. Maar hij is Dirk niet goed genoeg, anders konden we hen beter in ons wagentje halen. Deze verslindt liefst 3x zoveel benzine als de onze en per liter is de prijs nu 24½ cent! – Jeanne slaapt die nacht hier en zal tot we terugkomen voor Axeltje zorgen. Ik hoop maar dat ze hem niet verwent want dan zou Em eens minder enthousiast over hem kunnen zijn! – Het hummeltje is nu aan ’t brullen geslagen! – we hebben met hem gewandeld en nu in bed gestopt, wat hij tot nu best vond, maar nu is ’t weer mis. Ik moet hem toch maar even laten huilen. Hij schijnt het huilen te bewaren voor de dag dat ik aan Opa en Oma schrijf om medelijden te wekken. – Hij heeft nu 4 hele tanden, ’t staat keurig! Iedereen vraagt of hij al kan zitten en voortaan zeg ik maar ja, want in ’t badje kan hij het ook. Hij houdt zich dan stevig vast aan de randen, zodat ik hem niet direct los kan krijgen – Overigens is het hier een rare boel geweest. We hebben buikloop gehad “en gros” – Jeanne, Anneke en ik – afschuwelijk gewoon. We hebben vast iets op mijn verjaardag gegeten waar vrouwenmagen niet tegen kunnen; bij ons allemaal heeft het een paar dagen aangehouden – ik ben er vandaag pas weer enigszins vanaf, eet steeds maar droog brood en thee! Daarna is Anneke verkouden geworden, gister bezochten we haar en nu heb ik het, mijn neus houdt nu de loop gaande, zoals eerst m’n buik! Vervelend dat Wytje ’t ook kreeg, als Axel er maar van verschoond blijft. – Wytje komt nu toch bij ons als Anneke in ’t Ziekenhuis is, ze heeft eerst een ander gezocht omdat ze meende dat ik het te druk vond, hoewel ik daar nooit een woord van gezegd heb, maar zij er zelf over begon. Ze wou nl. Em op hem laten passen – ’t was dus meer een trucje om Em hier te houden, dat ze tegen Dirk zei dat ´t voor mij te druk was! Dirk riep mij te hulp en ik vond dat Em voor hém gekomen was en dus is alles zó geregeld. Bovendien zal de baby wel pas komen als zij al enige weken weer in Soerabaja zitten. Gelukkig dat Anneke zo goed is hè. Ik ben benieuwd of Thijs zijn Thea het levenslicht zal zien aanschouwen. – Toch akelig dat ze daar in de Rivièra zo naakt lopen – de vrouwen hebben blijkbaar hun kuisheid verloren – het gaat er misschien toch heen dat de huwelijken verdwijnen als de vrouwen er niets aan vinden zich door iedere man te laten bekijken – wij degenereren wel hoe langer hoe meer. Zou het Hitler lukken een beter mensdom te kweken door zijn verbod voor vrouwen in ’t openbaar te roken – ’t is misschien nog zo gek niet! – We hebben dus vrijdag eindelijk onze dansmorgen gehad. Jeanne en ik dansten samen “Moment musicale”. Mevr. v. Praag was, zoals we verwachtten niet erg verrukt daar “het blijde” haar genre niet is, althans niet het blijde dat alleen maar sierlijk is, aangeleerd, zonder betekenis; dat is ook niet meer modern dus!! Maar toch vroeg ze mij samen wat met haar te willen oefenen en een dans in te studeren: Campanella van Liszt. Het is een echt jolige melodie, een klokkenspel [2] en naar mijn mening niet veel anders dan óns genre, dus erg leuk. Ze wil met Jeanne nog wat wachten omdat ze 2 nieuwelingen teveel vindt en ze meende dat ik meer fantasie had dan Jeanne, en meer in de muziek was. Maar ik legde haar uit dat de muziek voor Jeanne nieuw was en wij hem al zo lang kenden. Jeanne deed het hier thuis ook veel beter. Op Hok’s vrije dag, de 31e hebben we samen gedanst met Anneke als publiek. Middenin kwam Hok thuis van zijn inspectietocht voor de Meisjespadvinderij, terwijl Jeanne en ik alleen in een onderjurk bezig waren. Hok dorst niet naar Jeanne te kijken die er zich niets van aantrok – Zij voelt zich hier al erg thuis en is erg verrukt van Hok (natuurlijk zal hij zeggen!) – Toen Jeanne kwam, wilde ze eerst niet dansen om ons aller buikloop, maar we hebben er niets van gekregen! – Mevrouw Buck, Irene’s zuster die net de baby heeft gekregen, ligt nog steeds in ’t Ziekenhuis, telkens loopt haar temperatuur op tot liefst over de 40° om daarna weer te zakken tot 37°. Dat is nu al 2 maal, haar man zit natuurlijk in doodsangst – Sparmann weet niet wat het is, hij moest Kuyer er maar bij halen. Zij denkt zelf dat ze trombose heeft; de vorige maal had ze dat ook, ontzettend zou dat zijn. Hij eet morgen bij ons. – Jullie leuke kiekjes hebben we al gekregen, enig zijn ze. Aardig lijkt Marietje met die bolle wangen. Je hebt keurig gekiekt Mam, vooral die op de Oude IJssel en van Marietje en Em lopend zijn uitstekend; het allerbest zijn die van Mali en Menno – wat een leuk stel is dat – nu kan ik eindelijk zijn gezicht eens goed zien. En Vader met de dasspeld, staat keurig lijkt me. Jullie allemaal op het bankje ook jolig. Maar wat lijkt oom Jaap oud geworden. – Geweldig wat een mensen er voor Em aan de trein waren. Wij zullen haar een zoen uit jullie naam geven hoor. Zeer attent ook van Irene – Heb jullie nog gespeeld in Monte Carlo? – Onze baboe is weg, morgen komt een nieuwe – ’t is hier nog makkelijk wat te krijgen, ze kwamen vanmiddag 2 samen en ik moest maar uitkiezen, een moeilijk geval. Ik nam maar de netst uitziende. De andere blijkt me heel wat leugens op de mouw gespeld te hebben. – Dag liefjes – ’t Is jammer dat jullie moet wachten op de volgende brief als Em en Dirk alweer naar Soerabaja zijn. Zaterdag op zondag moeten we om 1 uur naar richting Priok om Houw en Fanny te halen – zondagavond komen we weer thuis. ’t Is wel saai dat we Em en Dirk dan niet zien afreizen, maar in okt.-nov. ga ik misschien toch naar ze toe – het lijkt me fijn om Em weer eens op m’n gemak te spreken. Dirk gaat de 24e okt. tot de 29e op reis; zeker juist om Zus’ verjaardag, die dagen zou ik fijn veel aan Em kunnen hebben.

Dag Eida. [3]

HOK

G. Em is vandaag, 4 september Belawan gepasseerd. Donderdagochtend zal zij in Priok zijn. We hopen er op tijd te zijn en niet te lang op de Sibajak te hoeven wachten. Het zal wel weer een koude rit worden, want het is nu volle maan. We gaan met Dirk’s grote auto, de onze vond hij niet goed genoeg. We zullen dan over de Poentjak teruggaan en wellicht te Sindanglaja lunchen. – De zaterdagnacht moeten we weer naar Priok om Houw af te halen. Hij met zijn vrouw. Hij stelde er nog veel prijs op, dat we bij zijn aankomst aanwezig zijn. We doen hen graag dat plezier, ofschoon het vermoeiend zal zijn. Dan rijden de Heer en Mevr. Ter Haar mee, collega’s van Eida en mij, om ons gedurende de rit wat gezelschap te houden. – Wat fijn dat u het in het Zuiden erg prettig had. Ja, het is wel een heel verschil met Holland, waar de zon zo weinig schijnt. Ik wist niet, dat de Bougainville’s er groeien. Wat onkuis van de dames, om zelfs het moderne ondergoed nog teveel te vinden. Zo ver zijn ze hier bij ons nog niet, de Europese vrouwen wel te verstaan. De Balinese zijn nog veel ongegeneerder, maar daar is het niet om de seks-appeal te doen! – Axel is vanavond erg stout geweest. Hij huilde om bij ons te mogen zijn. We hebben hem zijn zin gegeven omdat hij bij hoge uitzondering zo lastig is. Hij vond het dan ook erg fijn en glunderde ons toe, en maakte allerlei geluiden. Nauwelijks legden we hem weer in zijn box of het huilspelletje begon opnieuw. Als laatste middel hebben we Tommy erbij gehaald. Tommy’s kunstjes vallen altijd in Axel’s smaak – Na het eten is hij tenslotte toch zoet naar bed gegaan. – Hulde voor de mooie kiekjes van Keppel. Het lijkt me een aardig, rustig plaatsje toe. Bedankt voor het knipseltje over de Heer Meyroos[4]. Die man heeft blijkbaar last van hartvervetting. Hij weegt 120 kg, ondanks zijn vegetarische levenswijze. Op het kamp kon hij natuurlijk niet met alles meedoen, hoewel hij zeer veel goede wil toonde. – Vandaag heb ik me gewogen en bevond dat ik het laatste jaar zeer zwaar ben geworden. Ik weeg nu 81 kg. Dat vind ik erg welletjes. Blijkbaar de ouderdom, die bezit van me neemt. Als plaatsvervanger van De Jongh is Ir. Reyzer benoemd. Een bof voor hem. Hij volgt De Jongh alleen op in de functie van Hoofd van de Opsporingsdienst. Gezien de omstandigheden hebben we het niet slecht getroffen. Reyzer is iemand, die steeds kalm zijn gang ging en zich buiten de herries, die bij onze Dienst bestaan heeft kunnen houden. Zo iemand hebben we hard nodig. De Jongh was ook altijd boven de partijen, maar was dikwijls te zacht in zijn optreden, daarenboven heeft hij niet veel mensenkennis, zodat hij zich makkelijk voor de gek liet houden. Hiervan heeft vooral Oppenoorth, die nu weg is, misbruik gemaakt. Reyzer zal het in dit opzicht wat gemakkelijker hebben, want het middelpunt van de meeste herrie, Oppenoorth, is nu weg. De grootste herriemaker en intrigant is er echter nog. Deze is zelfs bij de Gouverneur Generaal geweest, om zijn eigen belang te bepleiten, namelijk om met passering van de anderen, zich tot Hoofd van de Opsporingsdienst benoemd te krijgen. De G.G. heeft hem een figuur laten slaan door erop te wijzen, dat zijn verzoek geen zin heeft, omdat de regering toch de belangen van iedere ambtenaar zo goed mogelijk behartigt. – Dirk zal nu wel in de wolken zijn. Zijn laatste brieven waren zeer opgeruimd.

Dag Hok.

EIDA

Lievelingetjes – We zijn weer enorm verrukt van het pak – geweldig bedankt, het was de eerste met Hok en Dirk die feestvreugde hielp inzetten. We zijn nl. weer ’s nachts om 12 uur begonnen met de vierderij. We zijn eerst gedrieën naar de bioscoop geweest; Anneke en Thijs wilden “met rust gelaten worden” die avond. Om kwart vóór 12 was het uit, waarna we in een restaurant een huzarenslaatje kochten om dit met een glaasje wijn en het pak voor ons, op te peuzelen. Toen het pak: de jurk bovenop, wat een engel en hij staat me geweldig, viel iedereen op! Ik ben alleen zo stom geweest je maat 44 op te geven, terwijl ik nu weer zo dun ben dat 42 goed is. Maar Dirk speelde voor coupeur en de 28e ’s morgens naaide ik hem gauw wat in, zodat ik hem ’s avonds aan kon doen, met bovenvermeld succes! Een schattig model ook, hartelijk omhelsd! Toen de hempjes met de beeldige pyjama en die voor Axel, zo engelachtig! Vanmiddag pas ik hem die aan, gister hadden we steeds visite, maar ik liet hem iedereen zien en vooral Anneke en Thijs en Jeanne waren er verrukt van, behalve wij dan! En die beeldige pakjes voor Axel, ook zo snoeperig, één met blauw, één met roze, enig gewoon en al zo eigenwijs met opgeknoopte broekjes – Hok’s sokken ook zo keurig – hij heeft nu een stapel van 15 ongestopte paren liggen, fijn gewoon, hij heeft maar voor ’t kiezen en ’t zijn zulke lekkere dunne. Die zijden met streep droeg hij gister al, bij de leren das van vroeger en ’t stond keurig. Die nachtpon is eigenlijk te mooi voor alleen in de slaapkamer, maar Hok gaf me geen verlof er mee door het huis te paraderen! – Axel’s beker is een beeld, geweldig mooi, die Josje heeft mooie dingen en die Vader en Moeder van ons hebben nog eens smaak! En zo leuk met zijn naam erop – vanmorgen namen we hem direct in gebruik en Axel dronk een ½ kroes leeg maar de rest heb ik hem moeten oplepelen. Hij is niet zo dol op drinken nog, maar ik wil het hem toch elke dag wat beter leren. Emma’s blaadje, ook al zo fijn; zo heerlijk dingen die je hier niet krijgen kunt. De jovietjes zijn zalig, volgens A. en Th.; ’t is prettig zoiets in huis te hebben, en dan de andere blikjes en de koekjes; alles lekker en prettig. Dirk snapte maar niet dat er geen einde aan kwam. En nog een briefkaart van Irene. Ik zal haar nu ook maar even terugschrijven naar Middelharnis. De volgende morgen lag Axel in bed met mijn horlogedoosje, in plaats van het lint, zit er nu een gouden band aan van gouddraad, zoiets beeldigs, het lijkt precies echt goud, maar ’t is verguld, maar ’t staat zo mooi. Hokje gaf me een grote leren boodschappentas met treksluiting, die kan ik mooi gebruiken als ik met m’n breiwerkje uitga, of voor schoon goed voor Axel later of voor boodschappen. Tommy bracht een fijne fles eau de cologne, de bekende bolronde en Goliath, de poeslogee, een zakje bonbons waarvan de helft op de piano lag met “leve eia” zoals Axel en Wytje zeggen! Dirk gaf me een beeldige gebrande omslag voor schrijfblok, voorstellende een knotwilg met een huisje erachter. ’s Morgens na ’t ontbijt gingen Dirk en ik even wat boodschappen, ik moest nog champignons hebben en room en augurkjes. – Annah had de vorige dag, zoute bollen en stengels gemaakt en een amandeltaart, die erg lekker, maar niet volkomen gaar was. Deze taart hebben [2] we, na Axels bad eerst versierd – Ik met glazuur en later Dirk met gekonfijte vruchten en slagroom, die hij bijna tot boter klopte! Hij was wel wat lichtgeel, maar smaakte nog naar room, alleen kon hij niet mooi meer gespoten worden. (Bij het woord “lichtgeel” bedacht ik opeens dat ik bij de naaister moest gaan passen, een jurk met een geel kraagje – ik liet nl. een jurk maken van de gebloemde tobralco die jullie verleden jaar stuurden – ik ben nu zo verrukt met m’n nieuwe jurken!!) – en nu: het is al half 2, heeft Axel z’n nasi tim al op en moet ik dadelijk Hok halen. – Om weer op 28 augustus ’s morgens na Axels’s bad terug te komen: Dirk wou ook helpen met de hors d’oeuvre, die ’s avonds zo’n opgang maakte dat iedereen, die nog niets had, vol spanning keek wat er opgeschept werd door degene die aan de beurt was. Zolang de hors d’oeuvre in de kamer was, was de consternatie alleen maar dáárover! We hebben erg gelachen! – Om een uur of 11 kwamen A., Th. en Wyt, welke laatste me als broche een Kajaks zwaard aanbood, net als jullie hebben, maar in ’t klein. Het andere cadeautje werd me voor ’s middags beloofd, evenals nog iets van Hok. De versierde taart werd genuttigd en toen ze weg waren, ging ik nog m’n jurk naaien, terwijl de schotels hors d’oeuvre weggezet werden. Ook de overgebleven huzarensla van het restaurant, vond nog een plaatsje erop, makkelijk! – ’s Morgens aten we gebakken kakap[1] met kappertjessaus, heel eenvoudig, want ik kon toch geen 2 diners op 1 dag geven! Na het middagdutje had ik eigenlijk nog veel te doen – het is stom van mij dat ik alles op het laatst wil doen, maar de morgen was ook helemaal gevuld met het eten. En ’t is dan lastig dat ik geen telefoon heb, zodat Hok om half 9 nog melk moest halen voor de koffie voor toe. Het loopt tenslotte altijd wel goed, maar ik zal de volgende maal proberen het beter te doen! – Dirk wou toen de auto proberen. Hok en ik moesten ieder wat chaufferen op de Nash, omdat we er de nacht van 6 op 7 sept. mee naar Batavia moeten. Ik reed glorieus de Berlageweg af toen op ’t hoekje Trude Smit aankwam – ik stapte maar uit en de rest reed door. Even later kwam Lien Janssen van Raay en bracht een schattig zilveren blaadje met kleedje – erg aardig van haar! Daarna kwam Alex met een orchidee van Irene’s struik, ook aardig van hem – even later Meneer Buck met een boek van Nico van Suchtelen “Gij zijt het”.  Geweldig wat een verwenning, hè. Maar dit was speciaal omdat wij hun poes nog steeds bewaren. – Later kwamen Jeanne en Tek Bheng met “Coty”. Zij bleven ook eten, met ons zevenen waren we – Terwijl Jeanne brood sneed en ik Axel eten gaf, kwamen Jan Hupkes en Lientje, mijn verjaardag niet vermoedend, afscheid nemen daar Jan een baan heeft in Soerabaja bij de Aniem, elektriciteitsmaatschappij, een prachtbaan, waarmee ze erg verrukt zijn. Ze gaan de volgende week al – Dirk was erg verrukt van ze, zei uitdrukkelijk dat hij hoopte hen te zien – Ze zijn ook erg vlot in gezelschap, maar zij lijkt me ook Emma’s genre niet en van Dirk evenmin, hij kan niet goed flirten! – Jeanne nam gauw de fles van Axel van me over en ik ontving ze – Vlak vóór hun komst, zijn alle lichten nog uitgegaan, maar Hok en Tek Bheng zagen kans dit euvel te verhelpen – wat een sensaties hè! – Het diner was zeer geslaagd, Dirk was ook enthousiast over Jeanne, ze was wel stil, maar lacht graag – Tek Bheng heeft haast niks gezegd – ik weet niet of hij ’t wel leuk gevonden heeft, zij wel – Hok en ik zijn op ’t ogenblik meer op haar dan op hem gesteld. Thijs is altijd leuk op zo’n feest, hij was mijn tafelheer en Hok die van Anneke. We aten na de hors d’oeuvre – kippenbouillon – gevulde kip met truffels en champignons erbij, daarna taart, dus niet erg lang, maar wel genoeg. Vandaag aten we er nog fijn van. Voor toe nog koffie met slagroom, die door Dirk geklopt was – Het middagcadeau van Hok was een handgeschilderd middenkleed voor op dinertafel, waarvan ik al 2 vingerkom kleedjes had, die Anneke aanvulde tot 6, zo beeldig. [3]

HOK

G. Erg bedankt voor de bijdrage voor het feest. Zoals u uit Eida’s brief leest, is het uitmuntend geslaagd. Ook erg bedankt voor de sokken. Ze zijn erg mooi. Nu hoeven mijn hielen en tenen niet meer kou te lijden. Van filmen kon niets komen, omdat we het pak ’s nachts al openden. Dirk kon niet meer wachten. We hebben eerst Douglas Fairbanks in Robinson Crusoë gezien – snertfilm – en daarna een souper gehaald en onder een glaasje wijn is het pak geopend. De filmpjes in dank ontvangen. We hebben ze ook weken afgedraaid. Wat was Axeltje klein! Vooral op de eerste film. Nu is hij al zo groot, dat de pyjama’s die u in het pak mee had gegeven, helaas reeds te klein zijn. Erg jammer, want ze zijn zo leuk. Eida zal hierover wel meer schrijven. Zitten kan Axeltje nog niet. Hij heeft wel erg veel plezier als we hem laten zitten. Maar uit zichzelf doet hij het nog niet. Wel strekt hij zijn beentjes erg stijf als we hem optillen en kan hij ook enkele ogenblikken staan, maar lang kan hij het nog niet. Ik zal hier maar ophouden, want Eidje heeft nog erg veel te schrijven.

Dag Hok.

EIDA

Vervolg. De zijden kleedjes, wit met rode kersen werden natuurlijk direct gebruikt  beeldig. – Verder versierde Hok de tafel met groen en theerozen. - Ik vergat jullie nog te bedanken voor de zijden kousen, die ik direct aandeed, fijn gewoon. – Hok heeft nu geschreven dat de pakjes te klein zijn  – dat is ook zo, maar ik wilde het niet schrijven, omdat het zo sneu voor jullie is. Zou je ze kunnen ruilen voor een paar maten groter, ik heb ze hem maar niet aangedaan, omdat ze dan misschien niet meer geruild kunnen. De tricotpakjes zou hij nu misschien nog aankunnen, maar over een paar weken niet meer en dat vind ik zo jammer. De mouwen van de pyjama zijn erg nauw en ook de halssluiting en de broek komen net tot op z´n buik  – hij zou best tot onder de armen mogen en ´t is niets als ik er een oprijg in moet maken. Hok zal hem even meten. Zijn lengte van midden kruis tot nek is 42 cm, zijn dikte is verder veel zodat een tricotpakje optrekt, elke maand komt er een cm of 1, 2 bij  – Het pyjamaatje is van Vroom en Dreesmann hè  – ik hoop dat ze ´t willen ruilen.

Dag, erg omhelsd,

Eida

Wij schrijven Em al naar Medan.

[Randje pag. 1]

Dirk vertrok vanmorgen om 6 uur naar Batavia voor Belawan – wat vliegt de tijd!

EIDA

Maandag 21 aug.

G. – Ziezo Axel is weer tevreden. Het is nu kwart vóór 7 – tot voor een half uurtje hebben Tommy en ik met hem gewandeld en daarna heb ik hem in bed gelegd met rammelaar, poes en kuiken, maar hij verbeeldt zich dat hij pas om een uur of 8 hoeft te gaan slapen, hij heeft nooit zin om 7 uur. Om half 8 hoort hij zijn laatste voeding te krijgen, maar meestal moet die verlaat omdat hij de vorige voeding in plaats van om 4 uur – om half 5 of nóg later kreeg. Doordat wij pas om 3 uur, half 4 naar bed gaan, verslaap ik me ’s middags wel als hij ook doorslaapt. – Maar daar gaat hij weer aan ’t brullen, hij roept dan meestal eia-eia-eia met verwijtende stem. Maar ik ga toch maar niet naar hem toe want hij heeft toch niks, maar ’t is een naar gehoor, ik ben er nog niet aan gewend, zoals Dora Ter Haar, die het niet eens meer hoort als 2, 3 tegelijk schreeuwen! Misschien is het om de tand nummer 4; de derde links-midden-boven is net door en zijn buurman schemert er al doorheen. Toch wel mooi op tijd hè, al 3½ tand met 8½ maand! Straks moet ik het even inschrijven in zijn levensroman! – Hok heeft Axel maar gehaald en nu ligt hij vergenoegd op de divan. Zo’n eerste kind wordt toch wel verwend hè. Maar ’t is zo prettig hem een pleziertje te doen. Ik had nu uitgevonden dat als ik ’s middags met hem wandelde hij tevreden naar bed ging, maar vandaag is ’t mis. Gelukkig hoeven we niet uit. Als we ’s middags van ’t tennissen thuiskomen, brult hij haast altijd, maar soms begint hij pas als hij de auto de tuin binnen hoort rijden! Hij is listig genoeg. Deze week heb ik helemaal niet getennist en de volgende week zal ik het niet doen door p.f.. Anneke heeft juist met Mevr. v. Praag, de danslerares afgesproken dat we morgen komen en nu zullen Anneke en ik allebei moeten toekijken, jammer. Ik ben benieuwd of Jeanne nog meegaat, want morgen is ze net jarig. We hebben handgeschilderde kleedjes voor haar besteld, passend bij degene die ik haar gaf nadat Tek Bheng en ik er 3 als prijs hadden gewonnen bij het dansen. – Axeltje ligt weer in bed, zijn huilen is vast om zijn tand en ik heb hem nu Anneke’s bijtring gegeven – Hij ligt sinds gister in een groot bed, wit, 1 x 1.50, waar hij in rondtollen kan, waarvan hij een groot deel en graag gebruik maakt. Twee onderlakentjes van de wieg heb ik aan elkaar laten zetten en nu heb ik 3 precies passende grote lakens voor het bedje. Maar hij moet nog een nieuw zeil hebben, dit hospitaal-linnen is al helemaal tot stroef linnen geworden. – Van hospitaal gesproken, Irene is weer tante geworden, haar zuster Mevrouw Buck, kreeg een dochtertje, haar derde kind. Het is liefst 1½ maand later gekomen dan zij zelf dacht en 1 maand later dan Sparmann gezegd had. Het heeft ook erg lange nageltjes, maar weegt toch maar 7½ pond, dus normaal. –  Dinsdagmorgen half 2. Ik weet niet hoe die bruine vlekken opeens op dit papier gekomen zijn. Maandag schreef ik tot hier toen ik wegging om Axel eten te geven en de Tannen binnen kwamen wandelen. Jeanne en Tek Bheng bleven eten en we gingen ’s avonds naar de bioscoop, op Hok’s initiatief die de actiefste van het gezelschap was. – Vanmorgen gingen wij gedrieën, de jarige, Anneke en ik + Wyt naar de dans Mevrouw, Jeanne was ook p.f. en de Mevrouw was nog erg slap van ziekte, aldus kwam het mooi uit. Ze deed erg ingewikkeld, liet ons muziek horen en vroeg wat we daar in hoorden, met gevolg dat we niet wisten wat ze bedoelde en niets zeiden. Het geheel was toch erg gezellig. [2] En we stellen ons er veel van voor, voor de volgende maal, 1 september. – En dan over 6 dagen komt Em al. Ze is vandaag alweer voorbij Port Said, denk ik. Ik heb Dirk gevraagd me te schrijven wanneer ze in Colombo zal zijn. Ik schreef hem dat jullie het niet nodig vinden dat hij naar Belawan gaat. Maar hij heeft allang plaats besproken en antwoordde me nog niet. Hij wil ons zijn auto laten zodat wij er ’s nachts mee naar Batavia kunnen gaan. Ik hoop maar dat hij de benzinetank eerst vult, die auto rijdt 1 liter op 5 km, de onze 1 op 10, een reuze verschil op 200 km! – Jullie zult wel niet zo gauw iets van Em horen, van Port Said is altijd laat, weet je nog wel van ons. Wij schreven ook naar Port Said – ik hoop maar dat ze ’t gekregen heeft. Ze zal ’t er wel goed hebben aan boord. De boot leek me niet stikvol. De passagierslijst nam maar 1 kolom in. Juust Koning vertelde dat zijn zuster op diezelfde boot zit. Mag Em dat meisje? 

HOK

Zondag zou er een betrouwbaarheidswedstrijd gereden worden. Deze was uitgeschreven door de Java Motor Club. Horende, dat er onder de talrijke prijzen drie spotlights waren, welke ook voor mij nuttig zouden zijn bij de nachtelijke rit naar Batavia, schreef ik in…. Tot zover ging alles goed. De betrouwbaarheidsrit werd gereden en onze auto bleek zo “betrouwbaar” te zijn, dat hij niet eens de garage uit wilde. Ik had bij de laatste controle van de motor, zaterdag, iets gebroken, wat niet zo gauw te herstellen was. Ik deed heel veel moeite om het mankement te verhelpen; helaas de spotlight scheen met me te spotten en de auto ging niet van de spot. Nu zullen we zo’n ding maar kopen. Het was echt sneu, ik had er al zoveel moeite voor gedaan. – Het herstellen was niet zo gemakkelijk. De fabriek van onze auto is voor enige tijd geliquideerd, zodat onderdelen vrijwel niet te krijgen zijn. Wat ik voor veel geld in handen kreeg, bleek slecht te zijn. Gelukkig dat we op ons laboratorium een handige assistent hebben. En die flikte uit allerlei oude rommel het onderdeel bij elkaar. Nu loopt de auto weer! Beter dan ooit tevoren. 

Eida’s verjaarspak is er al. Hij staat al te wachten op de volgende week. Dirk zal dan ook van de partij zijn. Houw trouwt de 30e dezer, dat schreven wel al. – Axeltje kan al goed mammam zeggen. Daarvoor heeft Eida me moeten fuiven. Het ging erom wat hij het eerst zou zeggen: pappap of mammam. – Gisteren een prachtige zonsverduistering gehad. – We zijn alweer in de regentijd. Het is verschrikkelijk. De droge tijd is er nauwelijks. – Vanavond gaan we even naar Jeanne. Ik heb haar nog niet gelukgewenst met haar verjaardag. Tek Bheng solliciteert nu naar een soortgelijk baantje als Houw heeft. Er schijnen het volgende jaar verschillende te worden aangesteld. Ik hoop maar dat Tek Bheng tot de gelukkigen zal behoren. Dit zal voor Jeanne ook een oplossing zijn. – Emma zal nu zeker Port Said voorbij zijn! Dirk schrijft ons zeer veel, wat begrijpelijk is. – 

Dag Hok

EIDA

Dinsdagavond. Net heb ik met Axel en Tom de middagwandeling gedaan. We kwamen Anneke en Hertha met Wytje tegen. Laatste kwam naar ons toe rennen en het eerste wat hij deed was in de wagen kijken. Hij was erg verrukt van Axel en duwt hem graag voort. Hij wou er niet meer mee ophouden, ging liever met ons mee naar huis, in plaats van met zijn Ma! Ik moest hem gewoon wegsturen en toen is hij ons nog na blijven kijken en -wuiven, een leuk jong! Ik heb een [3] linnen prentenboek voor hem gekocht – ik hoop maar dat het hem zal interesseren – Ik heb nog niet veel idee wat leuk is voor zijn leeftijd, maar daar hier een auto en ajer djeroek  in voorkomt, leek het me wel geschikt. Anneke bewaart zijn pak tot Thijs er is. Over 6 dagen is ’t al mijn verjaardag. De tijd vliegt toch, ik hoop dat Em dat ook zal vinden. – Wat enig dat de Erwtjes  om de beurt dus bij jullie aankomen, en ’t is wel dubbel leuk dat ze enthousiast zijn over de diverse films. Mientje is altijd knap geweest. Ze had ook wel bewonderaars maar ze is zo ontzettend stil in gezelschap. Bij jullie ook? Of nu niet meer? Ik hoop dat ze me haar adres in Groningen ook schrijft. Ik ben nu echt van plan ze na mijn verjaardag wat vlugger te antwoorden. – De luchtpostbrieven krijgen we tegenwoordig altijd vrijdags, dus dat is makkelijk voor jullie als je ’t weet. Dan zijn ze in Soerabaja zaterdagmiddag. Als ’t vliegtuig zaterdag hier komt, krijgen  ze ’t maandag pas. Adresseer ze vooral nooit naar Dirk’s kantoor, want dan komen ze nóg een dag later. – Is Em dus ook niet ingeënt en heeft ze billivaccin geslikt? Dat lijkt me ook een prettige methode. – Ik kreeg al een verjaarsbrief van tante Jenne. Je hebt ons, dunkt me, nooit verteld dat zij al zoveel maanden reizende zijn. Is dat ter belastingontduiking? Een goed idee hè! Tante Jenne schrijft altijd zo enthousiast dat ze ’t zo heerlijk samen hebben. Ze kunnen dus blijkbaar goed samen op reis zijn. – Is Willy’s ex-vrouw  nog altijd spelende in orkesten? En zou ze ons niet eens schrijven? Hoe moet Willy’s vrouw dat doen, haar erkennen dat lijkt me moeilijk, de kinderen zijn nu toch zeker al van haar vervreemd! Wat een toestand toch, voor de kinderen ook. – Kostelijk dat Moeder Djoe haar christelijk standpunt heeft uitgelegd! – Is Jup nu al eens “op trouwen”? Wat doet hij. – Bert is ontslagen, heeft nog niks, hij is niet overdreven actief, eet morgen hier met Anneke ter ere van Wytje! 

Dag Eida

[Randje pag.  2]

Vader is in de war: Kitty Knottenbelt is geen Benthem Sypkens, maar een “Van Blom”. Liesbeth Benthem Sypkens daarentegen is met W. Schokking getrouwd en woont in Bandoeng. Kitty Benthem Sypkens woont in Holland! Kitty Knottenbelt ken je niet. Sinds zij weet dat Em hier komt, kent ze Dirk liever niet meer, hij is niet meer fatsoenlijk genoeg, o foei!!!!

EIDA

Maandag 14 aug.’33

G. – Nú zijn jullie teruggekomen van je reisje waarop jullie naar we hopen zeer hebt genoten van het mooie Zuiden, ondanks dat je je 3e dochter de reis over de Indische zeeën hebt zien aanvaarden. Konden we jullie maar even een zoentje komen geven tot troost; doen jullie het even aan elkaar uit onze naam. Het zal zeker weer een hiaat brengen aan de gezellige ronde eettafel voorlopig, maar vele gasten zullen de kamer weer met vrolijkheid helpen vullen en de ronde tafel kleiner maken. Vele goede vrienden zullen enigszins het gemis vergoeden en aan tafel Em’s portie van de lekkere kostjes van Moeder komen opeten. Is het niet als toen jullie pas getrouwd was, knus met je tweetjes in een klein huisje, alleen hoef je nu niet van tafel op te staan om de kast open te kunnen doen! Ook kun je geen koekjes meer krijgen van 4 cent per ons, is ’t wel? En je kunt zelfs meer oversparen dan de bezongen 10 gulden! Is dat niet al een mooie vooruitgang in de 29 huwelijksjaren en wat is er niet verder voor aanwinst, al is het dan in de verte: 3 eigen dochters met families! – is dat niet om met voldoening op de jaren terug te zien! We zijn ver, maar toch dichtbij, elke gebeurtenis in elkaars leven kunnen we volgen en meeleven bijna op hetzelfde ogenblik zo nodig of anders maar 8 dagen later – we kunnen ons elkaar voorstellen op alle uren van de dag, zelfs kunnen we elkaar zièn lopen, lachen en leven op de muur of op een doek – we kunnen elkaars stem horen als we dat zouden willen – is dát nog veraf te noemen! Hebben we ’t niet getroffen in ’t leven dat we in staat zijn dat alles dat dient tot meer dan vermaak, tot beter contact te genieten, ons te verschaffen. Komen wij niet om de beurt een paar maanden weer thuis, en geeft dat vooruitzicht van dat weerzien niet een zo uitbundige verwachtende vreugde als mensen die hun kinderen geregeld spreken nooit meemaken! Veel voordelen geeft het leven zo, zie je wel! Met schrijven hebben wij misschien meer contact dan anders zou zijn, want op schrift is het zich uitspreken gemakkelijker! Jongetjes wees maar niet bedroefd, jullie hebt een flinke zelfstandige dame van je jongste gemaakt, zij zal zich uitstekend weten te redden! Wat heeft zij niet keurig haar reis voorbereid, als het moet dan weet ze goed wat zij wil, dan hoeft ze de weg niet te vragen en met veiligheidsspelden alles aan elkaar te zetten! Dirk heeft veel steun al in haar brieven gevonden, wat zal hij in haar persoonlijk vinden! Em heeft hém in deze weken meer geschreven dan in 4 jaar aan ons!, schandalig gewoon! – Dinsdagmorgen 15 aug. – Vandaag: het is de verjaardag van Oom Johan, van harte gelukgewenst. Ik heb dit jaar niet geschreven. Ik reken nu altijd met de luchtpost, dus ben ik te laat voor de mail. Het komt me te duur al die mensen in aug. per vliegpost te schrijven! Ik deed het wel met Oom Izak omdat die een kleindochter erbij heeft. Is Betteke nu al verloofd? Ik dorst er niet over te schrijven. – Het groene broekje Mam, dat je indertijd voor Axel breide, was beeldschoon, maar nu is ’t allang te klein, ik hoop dat je dit een stuk groter gemaakt hebt, Axel draag nu wat een meisje van 3 jaar ook aan kan! Maar hij heeft ook een luier aan, dat scheelt veel. Die stouterik kan nog steeds niet goed alleen zitten. Hij vindt [2] het wel heel prettig als hij wordt vastgehouden. Vanmorgen in het bad bleef hij wel zitten toen ik zijn handjes om de badrand had vastgemaakt, maar hij wil uit zichzelf zich ook nergens aan vasthouden, niks vastgrijpen. Hij heeft wel veel vertrouwen in me dat ik hem niet zal laten omkieperen in ’t bad. Toen hij klein was, greep hij me altijd vast, maar nu voelt hij er niet meer voor, echt vervelend. Want zo leert hij natuurlijk moeilijk zich optrekken. Enfin Hok zal hem het kunstje ook wel eens leren, hij heeft Tommy al zoveel bijgebracht! – Wij tennissen echt fijn veel tegenwoordig, in elk geval 3 maal per week en we kunnen 5x! Ik laat tegenwoordig mijn korset uit om m’n buik te oefenen zelf zijn spieren te gebruiken. Ik vind het korset wel prettig, maar dat je er een beter figuur van krijgt, daar geloof ik geen cent van. Dat staat in de catalogus. Ik kreeg de nieuwe en gaf hem al aan Anneke door. – Op een avond kwam plotseling Pa Heiligers + zoon. Ik kreeg de indruk dat hij zo stikvol indrukken zat dat hij stom-geslagen was. Bij Anneke heeft hij haast niks gezegd en hier moest ik hem eerst aan de gang brengen. Hij zei “Juffrouw Schepers” toen hij wegging en excuseerde zich daarvoor. Ik vond het een echt leuk oud heertje. – Vandaag moest Christie komen voor Axel, maar ze komt morgen omdat dinsdags de IEVA polikliniek is en die de laatste tijd storm loopt. Ze heeft ons al verzocht er een tweede dokter voor een tweede dag bij te vragen omdat ze ’t niet meer alleen af kan, dus dat is mooi. De IEVA  huishoudschool wordt ook veel gewaardeerd door de meisjes zelf die het fijn vinden, er zijn er nog steeds 26, nog geen één afgegaan, zoals verleden jaar, toen er aan ’t eind nog maar 11 over waren. We zijn nu weer op zoek naar iemand die de kooklessen wil geven en hebben een ex-chef kok op ’t oog, die ondersteuning heeft van ’t Werkelozen Comité, die ’t misschien wel voor ƒ 25.- wil doen. – Alex is weer geweest, hij wou weten of Em er al was. Hij wil haar zeker over Irene vragen. – Heeft Dirk jullie geschreven dat hij Em toch uit Belawan haalt? Hij is altijd in de contramine! En wij gaan naar Batavia. [3] Ik zal nog maar wat doorschrijven want Hok is nog niet klaar met zijn andere brieven voor de luchtpost. – Wat een komedie van Irene in het kroegje op het Lijsterbesplein, echt iets voor haar, kostelijk. Moest Alex weten! Fijn dat Hans en Möck het zo prettig hebben in Middelharnis. Ik hoop Irene de volgende week te schrijven. Volgens Alex zitten ze dan waarschijnlijk alweer in Stuttgart, want ze willen alleen in de vakantie daar in Middelharnis blijven. – Jeanne was deze week wat grieperig, kwam “haar man” zeggen, welke laatste bij ons bleef eten ondanks zijn zieke vrouw! Hok zei “is er genoeg eten” en ik “maar Jeanne is toch ziek”, waarop Tek Bheng toch wou blijven! Enfin, het schijnt toch al beter tussen hen te zijn. Indertijd is Jeanne in Holland voorspeld dat haar eerste huwelijks-jaar haar erg zou teleurstellen maar dat het dan beter werd. Typisch hè, en ook een troost. – Enig dat jullie met een taxi uit Gelderland thuiskwamen, reuze fijn. – Zeg maar tegen Irene dat mijn brief aan haar uit Zürich alweer terug is gekomen, Alex kreeg de zijne ook terug maar verzond ze weer! – Ik ben bezig aan een nieuwe apenbroek voor Axel, enige maten groter dan die hem nu al erg krap zijn, verder aan de tweede mouw van een witte trui en ook aan een luierbroekje. Het is handig 2 handwerkjes bij de hand te hebben voor visite, die niks te doen heeft, als Jeanne e.d. Jeanne’s broekje voor Axel draagt hij al, alleen het stuk tussen de benen is, evenals bij die ik zelf maakte, wat te klein, zijn luier komt er nu zo uit, wel jammer. – Axel is maar 200 gram aangekomen deze maand, dat zal hem wel goed doen, denk ik. Vandaag was hij zo lachlustig om 2 uur, hij vindt zijn pappie de lolligste thuis. Hij schaterlachte steeds als Hok “pas op” tegen hem zei. Alle bedienden en wij lachten mee! – Ik kreeg weer een lange brief van Dirk, zodra Em er is, zal hij bij mij zijn hart niet meer hoeven uit te storten. Alleen dáárom schrijft hij me!

Dag. Nu Hok – Eida

HOK

15 aug.’33.

G. Vandaag was Axel de leukste thuis. Hij lachte om alles tot hij een geweldige hik kreeg, wat hem niet belette verder te lachen. Hij staat al zo’n beetje. Als hij opgetild wordt, houdt hij zijn teentjes stijf om te kunnen pointeren[1]. Zelf oprichten gaat nog niet. –  Hoe vond u zijn film: 100 voet aan hem alleen besteed. Het was zeker nog te kort. Heeft Em er nog van kunnen genieten? – We halen haar hoogstwaarschijnlijk. Ook Houw zullen we van Priok halen, wanneer hij de 10e sept. met zijn eega aan wal stapt. Houw is een groot man geworden in de rijstindustrie. Hij is nu op dienstreis in Zuid-Celebes, gaat hol de bolder terug, vliegt van Soerabaja naar Batavia terug om de Bankase boot te kunnen halen vanwaar hij in het huwelijksschuitje stapt. Dat gebeurt de 30e dezer in Koba,  Banka[2]. – Jammer dat wij hem niet op die dag de hand kunnen drukken. – Met mijn baantjes is het niet zo erg als het lijkt. Ik heb er nog een paar meer, b.v. adviseur van een Chinese Sociale Vereniging, examinator voor landmeter en voor prospector, lid van het afdelingsbestuur der Bandoengse padvinderij, Gemeenteraadslid, lid van de Technische commissie, Ziekenhuiscommissie, Chinese begraafplaatscommissie, lid van twee tennisverenigingen, gastspeler op twee andere banen… schrik maar niet, ik slaap mijn 8 uren nog altijd vol, en met een lege maag sta ik nooit van tafel op. – Axel zegt al Mammam; maar Pappie kan zijn mondje nog niet uitspreken. Hij weegt al 19 pond minus 1 ons. Een vrachtje om te dragen.

Dag, Hok.

EIDA

8-8-‘33

G. Volgens Anneke krijg jullie deze brief nog net vóór je gedrieën afreist, maar ik geloof het niet, want dan zouden ze “terug” van woensdag-woensdag vliegen en “héén” van donderdag tot vrijdag of zaterdag. In elk geval zitten jullie op en met koffers. Laten we eerst denken dat jullie hem krijgt vóór je reis naar het Zuiden. Wij wensen jullie dan een erg goede prettige reis waarop jullie fijn van het samenzijn kunt genieten – Wij hopen dat het weer meewerkt en dat jullie Em zonbeschenen zult nawuiven bij haar vertrek naar het zonneland. Het is prettig dat zij de reis al kent en dat ze de gemoedstoestand van de passagiers aan boord al eens heeft meegemaakt. En jullie gaat nog fijn wat genieten van Zwitserland of Frankrijk voordat je je weer in het dagelijks leven werpt – wat heerlijk is dat. Jullie kunt dan je eigen reis van 2 jaar geleden je weer in de herinnering terugroepen, extra duidelijk nu Em de reis weer doet. Wie weet komen jullie niet ook nog eens. Maar toch is het zo heerlijk voor ons jullie in ons eigen landje te weten waar wij bij terugkomst alles zullen weer vinden! Maar ik loop vooruit op de zaken. Weet je nog hoe Hok en ik bij ons vertrek naar Indië zo laat aan de trein waren. Ik zie ons nog! Ik had toen zo’n honger en at thuis meer dan tijd voor was – Toen reden we langs de apotheek en herinnerde ik me dat we daar even moesten zijn, mijn penseelvocht  van Courbois halen, dat ik tussen twee haakjes nooit gebruikt heb! En toen aan ’t station Tek Bheng opsprong en een wedren langs het perron! Jullie zult wel beter op tijd zijn, misschien een uur te vroeg! Dirk heeft ook treinkoorts – als hij bij ons weg moet met de trein van kwart voor 7, wil hij eigenlijk al om kwart over 6 weg, hoewel het 5 minuten rijden is. Hok stoort zich er dan niet aan en ontbijt kalm nog een boterham zodat het over half 7 wordt. Tot overmaat van schrik gingen de bomen over de overweg dicht toen we aankwamen. Maar ’t was toch tijd genoeg! Dirk correspondeert geregeld met ons over alles, hij moet ergens zijn hart kunnen uitstorten een beetje in de buurt. Ik schreef hem direct toen we jullie laatste brief kregen dat jullie de vliegbrief in Keppel niet had gekregen – dus dat is in orde. Jullie hebt nu toch weer een mooie zomer hè, niet zo’n natte koude als verleden jaar – de warme golfstroom is er blijkbaar, toch nog. – Ik dankte jullie nog niet voor de mooie grote kiek van “jullie” vliegtuig. Reuze goed is hij, zo enig staan jullie erop, Vader met zijn hoed diep in ’t hoofd alsof hij zou kunnen afwaaien in ‘t vliegtuig en alle drie echt tevreden met het vliegtoertje. We zijn erg verlangend naar de nieuwe kieken die nu [2] onderweg zijn. Leuk dat de Aalbersen zo in de smaak vielen. Hier in Bandoeng wonen 2 gebroeders Aalbers, 1 architect getrouwd en de ander ongetrouwd – zij vormen samen met Meneer Buck het bouwbureau Benninck. Ik heb nog niet gevraagd of ze familie zijn. Heb je idee wat Irene’s adres is? Zij schreef mij over de IEVA en ik moet haar daar weleens op antwoorden. Is ze nu rustiger geworden? Was ze alweer vertrokken, toen jullie terugkwamen en al eerder, dat Jo  onze vliegbrieven uit de bus moest halen. – Inderdaad heeft Hok zo’n gewoon padvinderspakje gedragen, met korte broek, wat hij eigenlijk niet netjes vond, blote knieën! Maar sinds het kamp heeft hij het niet meer gedragen, hij doet nu aan de theorie en niet meer aan de praktijk. – Echt naar dat onze De Jongh weggaat, wij ruilen dus, jullie hem in Holland en wij Em hier – misschien komt hij weleens aan. Hij gaat eind oktober vermoedelijk. Zijn dochtertje studeert in Leiden. – Zondagavond was ik met Jeanne op stap daar onze mannen uit waren. Het was een Katholieke feestavond waar Juust de Koning Chopin speelde toen wij kwamen – reuze deed hij dat. Ik wist niet dat hij Katholiek was. Later werd er een toneelstukje opgevoerd waarin een engel opkwam, die kwam vertellen dat er ook nog wel goeie brave mensen op de wereld waren, boven welk peil zich het stuk niet verhief, waarna wij als goeie brave mensen, ‘m gesmeerd zijn ter bioscope! Maar tot onze straf werden wij daar ook verlakt daar er een stille film werd gegeven, een oude van Marlene met Harry Liedtke, ze was hier veel jonger en forser, bewoog zich nog lang niet zo zelfbewust op het doek – ’t was werkelijk interessant en wij zaten daar in onze avondjurken en hadden de slappe lach!! Dag lieve jongens, goeie reis en heb het maar goed saampjes in het Zuiden. 

Eida

[Randje pag. 1]

Als Em onderweg onze brieven mocht mislopen, zou vervelend zijn, maar we hebben toch geschreven. 

[Randje pag. 2]

Niets over Axel, hè, maar hij laat jullie omhelzen. Hij wordt nu een grote jongen, wil wat meer van de wereld zien en nu wandelen we ‘s middags ook, waardoor hij erg braaf is! Dag.

[3]

HOK

G. We hopen dat dit vliegtuig een zeer snelle reis heeft en jullie deze brief voor het vertrek naar het Zuiden zullen krijgen. – Een goede reis voor u drieën en speciaal voor Em een spiegelgladde zee en een onbewogen reis. Inderdaad hebben we de brieven niet naar Keppel gezonden – Kon Irene Hasenstab, die toch in Papaverhof 32 was ze niet doorzenden. Zijn de films al binnen. In mijn gedachten hebben we ze zeker al twee maanden geleden verzonden. Maar we zijn erg verwend door de vliegmail, zodat we ons de langzame bootreis niet meer kunnen voorstellen. – Onze chef A.C. de Jongh heeft zijn ontslag gevraagd en gekregen. W begrijpen er niets van, waarom hij nu heengaat. De directe aanleiding was een futiliteit; een zeer ondergeschikte kwestie, waarin hij het niet eens was met de regering. Maar de eigenlijke reden zal wel ergens anders liggen. Hij is in petroleumkringen niet geliefd, vooral niet bij de Koninklijke. Zulk een machtig lichaam kan, vooral op dit moment gemakkelijk een lastig iemand doen verdwijnen. En zijn vertrek zal voor onze Dienst zeer voelbaar zijn. We zitten nu zo in de tijd van bezuinigingen. Er is zelfs sprake dat onze Dienst opgeheven wordt. De Koninklijke zou dan in haar vuistje lachen. Enfin, zo ver is het nog niet. – De debatten over de gasconcessie in de jongste Gemeenteraads-vergadering hebben een polemiek ontketend. Een der polemisten was onze geachte Heer van den Bos. De hele polemiek droeg het stempel van een sjouwermangescheld. Hetgeen niet over de kwintessens, maar over een zeer bijkomstig iets, nl. hoe het kwam dat de debatten zo scherp werden. De schuld lag volkomen bij de verdedigers van de Gasmaatschappij en wat ze met de polemiek beoogd hebben, is en blijft een raadsel. De burgemeester typeerde het geheel als een gejoel uit de verte na een gevoelige afstraffing. Nu, veel plezier in het zonnige Zuiden, goede reis. 

Hok