EIDA

Liefjes –

Ons schip met geld is gekomen. Donderdag schrijf ik een vliegbrief – we hebben althans bericht dat hij bij de bank is. Gister was ik anders de wanhoop nabij. Ik had verleden maand alles wat we over hadden op de Spaarbank gezet om er deze maand nog rente van te krijgen. En daar we juist de levensverzekering over 3 maanden + autobelasting moesten betalen, had ik gister niet veel meer en zag me gedwongen de tandartsrekening terug te sturen. En ziet: vandaag een aangetekende brief! Vanmorgen moest ik naar de tandarts, Suus Hortsink kwam ik onderweg tegen en die ging mee (je weet wel met wie ik in Borromeus heb gelegen en die vlabij ons woont). Ze heeft altijd tijd, want ze mag toch niks doen om haar TBC – ik nam de gelegenheid waar om veel lekkere sinaasappels, appels en peren in te kopen en Suus er wat van aan te bieden. Ik geloof dat ik angstwekkend royaal ga worden, vind niets meer te duur! Ik laat een erg leuke jurk maken met pofmouwtjes van spierwit aan een groen met wit geruite jurk (voile van ƒ 0.75 per el). Die hele jurk komt me dan op een gulden of 13 – ik ga vast nog meer laten maken als het goed zit, ik ben juist door mijn jurkenvoorraad heen, en nu moeten we met Pinksteren naar Lampegan, naar Wim Tan, dat rijmt! Ik wou zelf ook nog trachten een morgenjurk te maken, maar dat zal wel niet meer lukken, daar ik ook nog een pakje voor hun baby moet maken. – Woensdag deed ik boodschappen met [2] Mevrouw Hetzel (die ik nu Annie noem), welke uitgang hoofdzakelijk uit een kopje koffie bij Bogerijen bestond, daar zij haar dochtertje van 4 jaar had meegenomen, die 5 minuten in een winkel al heel lang vond.

Ik geloof dat ik jullie nog niets schreef over mijn bezoek aan Lientje Hupkes. Al de narigheid die haar schoonmoeder vertelt, is angstwekkend overdreven. O ja, nu herinner ik me dat ik het toch al schreef dat ze hun auto nog hebben en misschien helemaal niet ontslagen worden. Hoe een mens al niet kan overdrijven! – Dus bij jullie wordt het pensioen misschien op 60 jaar gesteld, enfin dat is het ergste nog niet hè. Vader zou altijd nog privaatlessen kunnen geven als ’t nodig was. – Ik kan me voorstellen dat Mama van der Laan naar Indië wil, laat ze dan vooral in maart of december of zo gaan. –

Toch goeiig van Thijs dat hij nog eens een brief over “het geval” schrijft, toont zeker zijn goede wil; Mam, dat hij nu eenmaal niet zo voelt als wij, moet je nu maar aanvaarden; jij hebt je tenslotte in hem vergist. Tracht er maar werkelijk een spons over te halen, misschien wordt hij toch door de Vrijmetselaarsbeweging verbeterd. Misschien gaat hem nog eens een licht op en dan kun jij er tevreden over zijn dat jij er de eerste stoot toe gegeven hebt.

Er is me pas een sterk staaltje verteld dat de Smitten, Pierre en Trude, opeens inzien hoe egoïstisch ze geleefd hebben en nu willen ze hun leven beteren. Ik had het nooit durven hopen, maar ziet…. er kan véél gebeuren – [3] vat het niet te zwaar op, wie weet hoe scheef wij elkaar zien en hoe anders we elkaar zouden beschouwen als we alle beweegredenen kenden. Ik vind het zo’n mooi beeld dat God een tapijt weeft – dat onze wereld is, en wij zien alleen de verkeerde kant, de afgehechte draden en kunnen het patroon niet volgen. Zo is het met elke mens ook, wij kennen zijn patroon niet. Op ’t ogenblik ben je toch zo filosofisch geworden met je wijze dokter? Je beschouwt alles nu toch zeker in een ander licht, ook dát. Die dokter heeft toch gezegd hoe in alles wat moois is, ook in een sneeuwvlok, dat moet dus toch ook betekenen in elk mens –

Jullie mail kwam pas vandaag, 4 dagen later dan anders, door zo’n langzame vrachtboot, maar nu krijgen we over 3 dagen alweer, dankzij de boot van Tek Bheng.

Morgen moet ik hem schrijven naar boord, ik ben benieuwd of hij gauw bij ons zal komen. Dat zijn broer ons niet bezocht heeft is geen wonder, hij moet een enorme zonderling zijn met erge kronkels in de hersenen. Hij heeft op een blauwe maandag nog eens bij de Mijnbouw gewerkt. We hebben net het nieuwe complex gezien dat hij heeft laten bouwen, een open tuin in ’t midden met 4 kamercomplexen er omheen; er zal zeker ook plaats zijn voor Tek Bheng als die lust heeft daar te wonen. Ik weet niet of zijn moeder ook dáár woont, met wie Tek Bheng het niet kan vinden – ik begrijp ook absoluut niet, wáármee Tek Bheng hem zou moeten helpen.– [4]

Ik heb een beeldige prentbriefkaart voor Jo gekocht, al is het wel al wat laat voor haar verjaardag.

Jullie makreel uit het blikje van 28 maart was meer dan lekker; de pasta’tjes ook, maar niet zó voor een herhaling, terwijl de makreel wél. Winkelmij. Braga heeft sinds kort de pasta’tjes ook.

Zondag verschenen de Pimmen om 11 uur, doodaf van de lange rit, de kinderen witjes, maar die kwamen gauw bij. Wimpje is Hok’s nachtmerrie geworden, hij deed wel wat verwend en had nijging alles stuk te slaan en stampte met z’n voet op de grond, dus wat driftig, maar Hok ziet er tegenop dat ze over 2 weken hier een nacht blijven, hij ziet al visioenen van gebroken glaswerk, kopjes e.d. en alle tafels en stoelen bekrast. ’t Wordt tijd dat hij zelf kinderen heeft, vinden jullie niet! – En de Pimmen waren zeer spraakzaam, hij heeft aan een stuk door over Buitenzorg – G.G. –Secretarie verteld, dus heel aardig voor ons die daar niet bekend zijn. Ze zijn idolaat van de G.G. vooral zij, zelfs uitgebreid tot zijn hele familie. Het was wel genoeglijk, maar je kunt merken dat we niets gemeen hebben. Zij begreep b.v. absoluut niet hoe wij dat buitenkansje om naar de receptie van de G.G. te kunnen gaan, hadden laten voorbijgaan, terwijl er toch niets belangrijkers zowat bestaat!

Verbeeld je dat wij naar Indië hebben moeten gaan om Mengelberg te horen! Zijn orkest heb ik meen ik eens gehoord, maar hemzelf nooit aanschouwd en nu hebben we hem + zijn orkest 2 stukken horen uitvoeren. Het was mooi maar vreselijk kort, zeker met het oog op het Indisch [5] publiek dat liever een snertfilm ziet. Ze speelden “Marche Hongroise” en van de Suite L’Arlésienne alleen het Adagietto, dus ’t was zo uit, echt jammer. Ze speelden een aardige komedie erna met de nieuw ontdekte ster Curt Bois (niet Courbois), heel aardige verwikkelingen kwamen erin voor.

Er kwam gister opeens een brief van Tineke Hijmans om ons logies te vragen met Pinksteren maar wij konden haar dus niet hebben en ze vroeg mij haar in dát geval te willen overdoen aan Nellie Sloos (Hazeu), die sinds 3 weken in Bandoeng blijkt te wonen. Daar er haast bij was, ging ik maar direct naar Nel toe, die veel geschikter is geworden, kalmer en minder over ’t paard getild. Ze heeft een zoon van 1½ , werkelijk een schat, erg makkelijk kind, dat altijd vriendelijk lacht. Ze hebben verder een beeldige vleugel, en zij speelt heel goed. Ze vertelde me direct lange verhalen van haar ziekte en gesukkel na de baby, daar de dokter haar bij de bevalling verknoeid had, zoals een chirurg later gezegd had. Maar nu is ze weer helemaal in orde. Ook zij kon Tineke niet hebben.

Ik zal even de namen van de kiek hierop schrijven dan kun je makkelijker vergelijken, dan wanneer het achterop staat.

De staanden van links naar rechts precies zoals je de hoofden naast elkaar ziet 1. 2. niks – 3. ’t Hoen (hoofdredacteur van “de Mijnbouwingenieur” en onderhoofd Mijnbouw) – 4. 5. niks – 6. Koolhoven – 7. Neumann van Padang (mijn vriend volgens Hok!) – 8. niks – 9. Reyzer (man van Lize Eibrink Janssen, waar we onlangs op visite waren) – 10. Ter Haar (van de 7 kinderen! Mager hè) – 11. V.d. Ploeg (opperhoofd Mijnbouw, genaamd “adviseur”) – 12. Zwierzycki (de Pool, die [6] over iedereen praatjes weet en nooit korter dan 1 uur kletst) – 13. 14. niks – 15. Mevr. Gongrijp (theosofe, bevriend met De Jongh, chef bibliotheek) – 16. niks – 17. Meta v.d. Hoek (meisje van Harry van Raalten, die met Jantje toen in de rimboe zat) – 18. onze A.C. de Jongh (bekijk hem goed, heeft hij geen bijzonder gezicht?) – 19. Oppenoorth – 20. Van Nes (die net gepromoveerd is ondanks zijn baard!) – 21. 22. 23. niks – 24. Hetzel (die jullie kent) – 25. niks.

Zittend van links naar rechts: 1. Bothé (Tommy’s gewezen voogd) – 2. niks – 3. Grondijs – 4. ikkes – 5. Mevrouw von Dewald – 6. jullie vriend Duyfjes (hij groet me nooit, enorm verlegen) – 7. Resehäuser, Krutscher (die over iedereen vadert) – 8. Hokje – 9. Eserwein (Zwitser).

Ik bedenk opeens dat ik Jo’s achternaam glad vergeten ben, zet hem er even stiekem bij, Mam, voor je hem aan haar geeft –

Dag hoor Eida.

M’n gele jasje doet enorme diensten, ’s morgens en ’s avonds elke dag, het past juist heel aardig bij mijn gele jurk + muts! [7]

HOK

10 mei ‘32

G. Deze week nog zullen we ons zilverschip lossen: ik kreeg vanochtend bericht dat het naar een bank hier ter stede is overgemaakt. Morgen zullen we het geld misschien al hebben. We kunnen het best gebruiken in deze tijd van bezuiniging, korting op salaris, crisisbelasting, intrekking van standplaatstoelage, verhoging der benzinebelasting etc. Maar zuinigheid leren we er heus niet door! Zaterdag a.s. gaan we voor twee dagen naar een theeland vlakbij Soekaboemi, bij een oude schoolkameraad van me, die een paar jaar jonger is dan ik en eigenaar van een zeer goed renderende theefabriek is. Hij is de speciale vriend van Houw, en is ook een Tan. Over Tan gesproken: de broer van Tek Bheng ken ik helemaal niet, ofschoon hij ook mijningenieur is. Hij schijnt een heel rare pisang [EIDA Chinees] te zijn, die volgens verhalen een beetje eigenaardig is. Het zal ons benieuwen of Tek Bheng het met hem zal kunnen vinden.

Gisteren zijn de Bodisco’s hier geweest met beide kinderen. Netteke is heel lief, maar William zoals ze de zoon noemen, is een mormel. Ongezeglijk, eigenzinnig, verwend, driftig – het ligt misschien aan de opvoeding. Als onze kinderen zo zouden zijn, zou het werkelijk niet overbodig zijn voor hen een apart gedeelte van het huis te reserveren, waarbuiten ze niet dan onder streng toezicht mogen komen. Ze komen aan het eind van de maand weer terug en logeren dan een nacht hier. Wat het worden zal weet ik niet. – Vrijdag a.s. de 13e, komt de begrotingscommissie bijeen, om uit te maken hoeveel nog verder bezuinigd moet worden. Iedereen is in spanning over de beslissingen die genomen zullen worden. – Erg leuk, dat Moeder nu weer zo goed is en zelfs van visite niet moe wordt, laat staan van de Hirschen. Over Thijs moet ze maar niet al te zeer tobben. Hij is toch al veel veranderd, wat toch blijkt uit het feit dat hij Moeder een persoonlijke brief heeft geschreven. Dat bewijst toch dat hij er zeer spijt van heeft. Herroepen kan hij natuurlijk niets maar wel trachten het weer goed te maken. En dat doet hij toch en daarom moet Moeder er zich maar overheen zetten, vooral nu zij hem duidelijk heeft gemaakt hoe zij erover denkt. Dat zal heus niet prettig voor hem [8] zijn. Hij zal er zeker lering uit trekken, anders zou hij een zeer slecht maçon zijn. – Op Anneke’s verjaardag zijn we naar de bioscoop geweest en hebben we de film Der Schlemil gezien. Veel bijzonders was het niet. – Ik ben nu bezig met een boek van Georges Duhamel over “Scènes de la Vie future”. Hierin mediteert hij op zeer boeiende wijze over zijn ervaringen in Amerika. Hij vindt het daar allerverschrikkelijkst. De mensen zijn geen mensen meer, maar geldmachines, die geen persoonlijkheid meer hebben. Alles is daar genormaliseerd, ook de mens, zelfs de glimlach van de dames! –Bij Scheurleer & Zonen’s Bank hebben we gelukkig niets liggen. Dat was vroeger de bank die voor ons maandgeld zorgde. Ze schijnt door de achteruitgang van het Westland en de visserij in financiële moeilijkheden te zijn gekomen.

Dag Hok

EIDA

4 mei 1932

Liefjes -

Ik heb enorme zin een potje te schelden, ik ben nl. katterig, én snipverkouden – het weer is ontzettend drukkend als je binnen zit – als ik buiten wandel heb ik het koud zónder mouwen, te warm niet – het is hierbinnen smoor, van ’t schrijven slaat het zweet me uit en dat terwijl het al schemerig is al haast half 7. M’n echtgenoot is aan ’t werk op G.B. Ziezo dat helpt, ik word weer normaal!! We zijn deze week iedere avond laat naar bed gegaan en ik bewonder Hokje die kalm elke dag weer al zijn werkuren vervult – elke dag had ik tenminste hoop de volgende vroeg naar bed te kunnen gaan! Vaak na zijn werk om 7 uur heeft Hok een onlesbare dorst naar de film, eens gingen we naar de 2e voorstelling, nadat we ’s middags getennist hadden, dus nadat we ’s middags ook ongeveer niet geslapen hadden (dit lijkt wel een opstel over “slapen”!), de vorige dag getennist en op visite; de volgende dag kwam opeens Meneer Munniks de Jong aanzetten om Hok te spreken, Hok was nog niet thuis (7 uur) en hij kon niet stil wachten en zo liepen we hem tegemoet, Tommy óns weer achteraan, zodat ik halverwege bij de Rembrandtstraat terugging in een deleman. Hok reed hem natuurlijk straal voorbij en was gelijk met mij thuis en sámen haalden we hem toen weer op, reden naar Bogerijen om brood te kopen daar Mevr. M. de Jong op geroosterd brood leefde vanwege dysenterie; dáár trof ik Annie Schüller, die plotseling naar de tandarts had [2] gemoeten. Daarna door naar Preangerhotel alwaar een advocaatje voor mij en een geleende das voor Hok, die zo van kantoor kwam – na een half uurtje fraaie verhalen over de B.P.M. in Amerika aangehoord te hebben en enige minder vriendelijke dingen over Joden, weer naar huis, boterham gegeten en op zijn uitnodiging naar “Heden kust Parijs”, 2e voorstelling, wel tamelijk aardig – Hok verveelde zich! Zijn jullie al buiten adem! Nou ’t is nog lang niet uit! Volgende morgen “wapenschouw” voor de G.G. Hok vrij tot 10 uur, wij zagen de vliegtuigen vanuit de verte opstijgen, 16 stuks, alles wat maar vloog tevoorschijn gehaald voor Z.E. – Z.E. van nabij aanschouwd, nadat hij het vliegterrein verliet, reed vlak langs ons langs de Fokkerweg, je weet die weg langs het vliegveld, die we zo vaak reden. Hij had een gouden krans om zijn helmhoed en verder veel gouds, reed met de resident in de eerste auto, de echtgenote in no. 2 (Mevrouw is foei lelijk, kleedt zich slecht en slordig, hadden ze jou maar uitgekozen Mam!), in no. 3 dochter met roodgeverfde lippen + adjudant, in no. 4 dochter +  zoon. We weten nu tenminste hoe ze eruit zien. – Thuisgekomen kwam Houw opeens binnenrijden en werd met één slag verliefd op Pascha, die nu ook weer met hem vertrokken is, aan Tommy het terrein vrijlatend. ’s Middags getennist! ’s Avonds werd er “Taboe” gegeven, zeer geprezen in de Rotterdammer, dus erheen – Houw deed duizenden verhalen zoals altijd, Mamma is weer beter, het bevalt Ho goed in Batavia, Houw helpt hem bij ’t werk. Deze film kon Houw en mij wel bekoren. Ik houd van mensen in de natuur, die nog geen fratsen hebben en niet drinken en [3] aardige natuurlijke dansen uitvoeren. Het speelt in de Stille Zuidzee, een erg mooi ding, die kinderen zwemmen daar als kikkers, enig! – Volgende dag (nee ’t houdt nog niet op!) had Hok vrij voor Juliana, we zijn de Patoeha[1] op gegaan, zonder Houw, die liever naar de Chinese kamp ging (!). Wij kwamen bijna tot Telaga Patengan[2], misschien herinnert Em zich de weg nog, die ze met Chris reed. ’t Is daar schitterend, we kwamen tot 2000 meter, Rantjah Bali, alwaar we wandelden en een kopje koffie dronken in de pasanggrahan. We hadden zin met Pinksteren daarheen te gaan maar Houw had weer wat anders voor ons op ’t oog. Thuisgekomen had Houw een uitnodiging voor ons en hemzelf om ’s avonds in Preanger te gaan eten en dansen. Een zekere Liem met wie wij hierheen gereisd hebben, was op huwelijksreis in Preanger (steenrijk hij én zij). ’s Middags zouden ze langskomen om te horen of we wilden – aldus m’n zijdje met het witte jasje uitgestreken en in hoog gala (Hok en Houw in palmbeach!) erheen. Zij, een Chinese had een Chinese jurk aan, lang tot de enkels, kimonomouwen tot de elleboog en een hoog kraagje, dit alles in gekleurd brokaat, stond alleraardigst. Er waren geen bijzondere avondtoiletten, 1 blote rug tot het middel van de dame, dinerende met 7 heren, waarvan enkele in een wit pakje! Meest oudere mensen waren er; de malaise dus merkbaar, daar de jongeren helemaal geen geld hebben. ’t Was wel gezellig, heel kalm, met een vierpersoons jazzband die heidens kabaal maakte. – Volgende morgen moest Houw weer weg en Pascha verloren we met hem. Houw komt over [4] een paar weken weer terug, als hij grote vakantie heeft, nú had hij vrij voor de eindexamens, waarvoor de jongens zich nu moesten voorbereiden. Ondertussen zien we elkaar met Pinksteren bij de familie. Wim Tan in Lampegan, zoon van die miljonair, Tan Tek Hay, van wie Houw zo graag vertelt, Em zal zich zeker herinneren. Houw wist te vertellen dat die ons met Pinksteren verwacht, hoewel we niets afspraken. We zullen nu wel moeten gaan, maar ze zijn in elk geval enorm gastvrij. Houw groeit nog steeds in dergelijke mensen, en daarnaast biljart hij met middenstanders, die natuurlijk enorm tegen hem opzien. Die zaterdagmorgen bezocht hij een eigenaar van een manufacturenwinkel en die wil hij aan Hok en mij voorstellen, maar Hok kan niet zo met die mensen omgaan en is er niets op gesteld dat de hele Chinese wereld hem een kei vindt! Ondertussen heeft hij al bijna in elke winkel korting, omdat hij de baas kent, is dat effen praktisch! Hok kan zich niet begrijpen dat je liever een hele morgen bij zulke kerels gaat zitten kletsen, dan een autotochtje maken. Maar ik geloof dat het komt omdat Houw graag praat en bij mij niet genoeg bewondering oogst, omdat ik hem altijd plaag! Zondagmorgen hebben we wat rondgereden en ’s middags en ’s avonds heeft het gegoten of er een wolkbreuk was. ’s Avonds moesten we op visite bij de familie Reyzer-Eibrink Janssen – hij collega ingenieur – zij collega Vivos, vrij vervelend. Maandag wou ik staken en de hele middag slapen, maar het mocht niet want ze waren maar met z’n drieën op de tennisbaan en ik werd uit m’n bed gehaald! Maar vandaag doen we echt niks, zalig!!!! [5] Zondagmorgen ontmoetten we de Groen. Meyers en Wim, was dolblij in te kunnen stappen, daar hij van zijn vrouw + vriendin moest wandelen, 12 uur ’s morgens in de zon!! Zij op de receptie van de G.G. geweest en Lous’ buiging was goed gelukt! Er zijn 600 mensen maar eventjes geweest. De Jongh die als een van de opperhoofden ook moest gaan, zei dat het het lastigst was dat je niet wist tegen wie je moest knikken daar je ’t maar 2 x mocht doen en de familie uit 5 leden bestaat! – Toen de G.G. op G.B. kwam, is de Jongh maar naar ’t laboratorium gegaan. De G.G. had absoluut geen belangstelling blijkbaar voor de pas gevonden historische schedels en had precies 1 uur tijd voor: 1. bezichtiging orchideeënkwekerij 2. bezichtiging Bandoeng, 3. G.B., 4. Departement van Oorlog. Dus geen reclame hebben ze voor ons Laboratorium hoeven te maken. De Jongh vertelde ook dat er in ’t Nieuws van de Dag gestaan had, naar aanleiding van de handelswaarde van de schedels van ƒ 50.000.-, dat die maar gauw verkocht moesten worden als kleine vergoeding voor het feit dat in deze tijden nog dergelijke opgravingen gebeurden!

In deze week heb ik een leuk pakje voor Wytje gemaakt, lichtblauw met wit en oranje als randversiering en een witte eend midden op zijn buik, ik hoop maar dat het past. Onze brief, vanmorgen verstuurd, moet precies op haar verjaardag aankomen. – Ze schreef dat ze zo verrukt was van “Drei Mädler Haus” dat jullie al vooruitstuurden.

Verder heb ik door toeval in de passagierslijst van de over-volgende boot R.T.B. Tan zien staan, [6] hetgeen volgens Hok niemand anders dan Tek Bheng kan zijn. Ik ben benieuwd of jullie hem nog zagen. Hij zal zeker in Bandoeng komen, dus zullen we hem vast gauw zien.

Pimmetje vraagt een lunch aan voor haar + gezin op doorreis naar Pengalengan en op de terugweg logies ook – ik weet nog niet hoe ik dat zal klaarspelen, maar het zal wel lukken. Ze schrijft dat Jan Goudsmit opeens bij haar kwam – is To dus toch nog wat in Holland gebleven? Naar jullie brief te oordelen dacht ik van niet, misschien is To + kinderen aan boord gebleven.

En Moeder heeft alweer visite, we zijn benieuwd te horen van Mieke’s verhalen.

Vannacht droomde ik dat Anneke tegen me zei: “wie van ons drieën zal nu het analistenexamen doen, het móet toch gedaan worden”, leven we mee of niet!

Mamma houdt tot nu nog geen winkel, woont alleen in een winkelhuis; waarschijnlijk gaat ze nu naar Batavia naar Ho. Tjipadang is nog steeds niet verkocht. Er zou best een rijke Chinees kunnen komen, die het nú in de goedkope tijd opkoopt en later weer verkoopt, als geldbelegging. Maar er kwam nog niemand. Als het niet verkocht wordt moet Houw alle schulden betalen, omdat hij een accept getekend heeft.

Als ik tante Jenne was, ging ik stiekem eens informeren waar Nico woont en bij hem (hen?) binnenvallen –

En Moeder 2 brillen – enorm.

Dag  Eida. [7]

HOK

5 mei ’32.

G. Wat fijn dat Moeder nu zover is dat ze weer wat visite mag ontvangen. Misschien is ze bij de ontvangst van deze brief al helemaal gezond. Wellicht werkt het lenteweer dan wat mee.

Uit Eidje’s brief zult u wel gelezen hebben, dat we de vorige week niet vaak thuisgebleven zijn ’s avonds. Over te weinig uitgaan, kunnen we niet klagen, ondanks de malaise.

Van de petroleum heb ik nog geen rinkelende rijksdaalders ontvangen. Ik heb er wel om geschreven. Ik heb er namelijk niet bijtijds naar geïnformeerd, wie mij dat geld sturen moet. Het werk valt niets mee, er komt zoveel correspondentie bij. Ik werk er 8 uur per week aan, verdeeld over 4 avonden.

Onze Pascha is weer verdwenen. Leuk voor Tommy die zich nu weer als de koningin in huis gedraagt. Ik geloof niet dat zij het naar vindt. Nu zijn alle botjes weer voor haar alleen. Van Houw krijgen we bij gelegenheid een echte Chinese Kees die de plaats van Pascha moet innemen. Die hond dopen we zeker Hans. Het zal een betere combinatie zijn dan we tot nu toe hadden.

Nu dag Hok.

EIDA

Zeer geliefden –

Vandaag zijn we al 3 jaar + 3 dagen getrouwd, is ‘t niet ongelooflijk! Zeer bedankt voor jullie gelukwens. Tenslotte vierden we het toch niet met de Schüllers omdat Jan het beter vond dat Annie niet naar Bandoeng reed. Maar ziet, de volgende avond komt een auto binnenrijden met wie: de Schüllers + zoon! Jackie was in Bandoeng uitgekwartierd geweest en die familie bij wie hij was, moest plotseling naar Holland voor ziekte – aldus wou Annie die mensen bedanken en stonden ze toch voor onze neus. Ze vroegen ons mee naar Ben Hur, diezelfde film die we voor vele jaren in Den Haag zagen maar waarbij enig lawaai was ingevoegd. ’t Was toch nog spannend vooral de wagenrennen, maar onze sprekende film als die goed is, is toch boeiender. Hok had hem nog nooit gezien en vond het aardig. Jackie sliep ondertussen in ons bed onder bewaking van ons dierbare tweetal viervoeters. We mogen de Schüllers enorm graag, dus was het een geslaagde avond. Maar om op onze trouwdag terug te komen: ons schemerlampje is niet verschenen, maar verder was alles geslaagd, al zeg ik het zelf! De hors d’oeuvre viel zeer in de smaak en ging ganselijk op, jullie werkte daar ook aan mee door de pasta’tjes, die ik op gebakken broodjes smeerde en waarop weer ei en op een andere soort piccalilly. Daarna aten we hersens met mooi opgemaakte puree (met de spuit!) en erwtjes en aardbeiencompote toe. Ik had een menuutje gemaakt met onze portretten erop, dezelfde die ik in de vorige brief plakte, natuurlijk met een dikke 3 tussen ons in. ’s Avonds zagen we de film [2] “Menschen hinter Gittern”, allerellendigst, maar een goed ding. Je krijgt daardoor wel een afschuw voor een gevangenis en van de mensen die voor een licht vergrijp zulke zware straffen kunnen geven – als ze maar iets doen moeten ze in een hok zonder enig licht, 3 dagen lang, beestachtig. De rechters moesten verplicht zijn daar zelf minstens enige dagen door te brengen, dan zouden ze wel de uiterste clementie betrachten. – Aldus ging onze trouwdag om en gingen we weer een nieuw jaar in. – De Hongaar, die bij de Schüllers was, die ook het kiekje heeft genomen dat jullie kregen – is nu geplaatst in ’t tehuis voor werkelozen. Ik schreef jullie dat ik het bezichtigde met Lous Gr. M., ik was er erg verrukt van – Hok haalde zijn Hongaarse collega die hem goed kent over, hem erover te schrijven en direct de volgende avond werd hij aangenomen. Vooral Annie is er heel blij om, nu ze al in haar 5e maand komt, en nu heeft die jongen ook nog een kans op een baan daar het comité al 6 mensen van het tehuis ergens plaatste. Dat is toch mooi hè. – Zondagmorgen reden we naar Lembang naar de geoloog van de Alg. Exploratie Mij. die daar weer op adem komt na Madoera. Hij is ± 50 jaar, uiterst jolig en goedmoedig, een echte Fries! Hij heet Munniks de Jong – hij moest Hok kaarten laten zien van het terrein en zo er tussen door converseerde hij tegen mij. Hij had Hok eigenlijk alleen bij zich genodigd en ook voor de lunch, maar Hok zei “ik ben getrouwd, mag mijn vrouw ook meekomen”. Schattig hè! Maar ik vroeg hem bij óns te rijsttafelen, die ook in de smaak viel. Het was erg genoeglijk en hij wil deze week nog eens aankomen als hij in Bandoeng komt logeren. – Gister bezocht ik eindelijk Mevr. Gunning eens – haar hele huis lag [3] juist overhoop, dus kon ik niet zien hoe de doek hing, waar jullie zo verrukt van waren. Ze noemt me nu bij mijn naam en we zaten gezellig in de tuin. Ik vond haar nu weer erg aardig, net als jullie haar vond. Je moet een mens eigenlijk in zijn eigen omgeving leren kennen. Haar man daarentegen vind ik nog steeds een drakepit , evenals de eerste keer dat ik hem ontmoette. Hij wou toch inspecteur worden in Indië? De Kreikens beweren dat hier al een inspecteur benoemd is. Wát moet Vader eigenlijk voor hem doen? – Ik bleef een uurtje, erg gezellig en toog daarna naar Mevr. Ter Haar die mij met mijn jurk wou helpen, de crêpe georgette, die een slecht model had, maar nu keurig is, gister gedemonstreerd bij de Groenev. Meyers die ons te bridgen vroegen. In maanden hadden we geen spelletje gedaan en vele uren zwoegden we, vooral ik, want ik ben zo hopeloos om altijd te vergeten de troeven te tellen, zelfs ook als ik zelf speel – Lous en ik speelden tegen de mannen en brachten het er netjes af, overigens hebben zij beiden veel routine, duidelijk merkbaar, ook Lous kan “vooruitdenken” wat mij nooit lukt. Maar we moeten er ons eens in oefenen. Het was ook alweer gezellig en ’t werd half 12, gelukkig dat Henkie  vandaag jarig is, en wij konden uitslapen – daarna vertrok Hok vanmorgen weer naar G.B. om die monsters te monsteren tot 1 uur – Ik wandelde in die tijd met m’n 2 vriendjes, samen aan één lijn, ieder aan een kant vastgemaakt, Tommy met aanhangwagen – Tommy kan dan niet vlug en Pascha móét vlugger, ’t is kostelijk. We keken hoe onze edele buurman tennist. Hij doet het werkelijk kranig. – We kregen een brief van Lie Soen Keng uit Mr. Cornelis  – hij is nu agent van Olveh [4] en schreef ons alleraardigst, een goeie agent lijkt hij. Hij voelt ook veel voor zijn vak, vindt dat hij ’t nog niet zo slecht getroffen heeft, gezien de tijden.

Anneke heeft zich uitgesloofd en ons eens allerlei geschreven over Thijs’ werk; geen woord had ik er nog van gehoord. Ze stuurde meteen 2 kiekjes van Wyt, allerschattigst, wat wordt hij al groot, hè. Verder schreef Riek ons dat Henk wondroos heeft en doodstil moet liggen met zijn been, dat ze een geschikte dokter vonden en dat ze een klamboekamer hebben. Saai dat Henk ziek is, als ’t maar niet erger wordt. – Jullie hebt toch al een vergroting van Thijs. Hangen Anneke en hij nu in de kamer. Het lijkt me ontzettend al die levensgrote mensen, moeten wij ons daar nu ook nog bijvoegen!! 

Leuk dat Anneke ook een tafelkleed en loper krijgt, dat is echt iets dat je huis gezellig maakt.

Bedankt voor Emma’s 2 regels bijschrift en doe maar altijd de groeten aan Jo terug, permanent toegestaan. We hopen gauw te horen dat Moeder’s been weer in orde is.

Het regent hier bijna nog elke dag, hoewel ’t allang droge tijd moest zijn. En nu wil die Meneer Veraart jullie regen aan òns overdoen, niet nodig zou ‘k zeggen! – 

Wat dat symbool van de onbekende soldaat betreft, heb je volkomen gelijk. 

Enig voor Hans en Jetty en Zus en Ru nu al 4 kinderen, enorm!

HOK

Wat een gezellige verjaardag heeft Vader gehad. Natuurlijk kunt u Faust gerust ruilen. Nijhoff zal het wel goed vinden. Wat mijn kiekkunst betreft, dat is een pijnlijke kwestie. Het toestel is goed, de filmen zijn goed, ra, ra, wie is dan de schuld aan de wazige kiekjes. Bescheidenheid verbiedt mij het antwoord te geven. Vandaag weer eens gepetroleumd. Twee uur per dag. Dat vind ik welletjes. Nu dag Hok.

Ik schrijf nog iets meer dan Emma!

EIDA

2 afscheidskiekjes van boord voor Em of als ze niet wil voor Tante Trien.

[Randje pag. 1]

HOK

ZHK verjaardag ‘32 [1]

[1] Bedoeld wordt de verjaardag van Hare Koninklijke Hoogheid (H.K.H.) prinses Juliana, 30 april 1932.

EIDA

26-4-’32.

Lieve kindertjes –

Het eind van de maand nadert ..... dus ook het begin van de volgende – de Kreikens spitsen zich er al op met ons te fuiven – we weten nog niet op welke manier. Het is nu half 7 en mijn echtvriend zit nog op G.B. – Aan deze manier van werken is ook weer een voordeel verbonden, nl. dat we als hij thuiskomt een gezellig vrij uur hebben – Meestal rijden we wat om met de beide hondjes mee, Tommy alleen op de achterband en Pasja vóór, want dit fraaie nummer heeft al kans gezien over het portier te vallen in een bocht, opeens hoorde ik een gil en verder niks, stopte snel en ziet: daar wandelt meneer achter de auto aan, alleen wat vuil maar verder niks! Precies op dezelfde plaats gebeurde dit, waar verleden maand m’n band opeens sprong. Voortaan ben ik dus blij als ik dát hoekje om ben!

Ik heb Anneke net opgegeven voor het Huisvrouwenblaadje – onze briefwisseling stikt in de vergissingen – telkens komen er brieven te laat over. Is dit nu bij jullie geregeld geworden?

Vanmorgen kocht ik een gezellige Butterick plaat waar de leukste modellen in staan – ik ben wanhopig weinig actief op ‘t gebied van m’n kleren – al maanden heb ik schoenen en jurken nodig, maar ik kom er niet toe de boel te kopen, ik ben werkelijk benieuwd wanneer er iets van komt!

Overigens ben ik nu steeds in de weer voor de IEVVO – Vanmorgen bekeken we het a.s. tehuis voor de crèche en het huishoudinternaat, dat precies volgens de regelen der kunst [2] zal worden ingericht, die meisjes helpen meteen in de crèche en leren zo babyverzorging, daar aan ’t hoofd van ’t geheel een gediplomeerde oudere verpleegster staat, die daar ook zal wonen. Verder hebben we nog een vergaderzaal in ’t huis en een kantoor, dus je begrijpt het moet een groot huis worden, hetgeen het juist ook wordt, liggende schuin tegenover Sparmann, op oud-Nordika, als we dat tenminste kunnen krijgen. Ik wil trachten Mevr. v. Vianen voor donatrice te strikken! –

Ingesloten over onze Dienst met een Amerikaans middenstuk – het is jammer dat Oppenoorth, Ter Haar niet wat meer op de voorgrond schuift, die toch de vinder is, maar zo zijn chefs meestal – het is net of dit op ’t goede ogenblik gevonden is, om de malaise te redden met die ƒ 50.000!! Het is overigens een mooie vondst, die ze al in september deden, maar stil hielden omdat anders de oudheidkundige dienst alles had afgegapt, om er zelf mee te pronken, ja, de mensen-omgang is nog niet bepaald ideaal.

We kregen een opgewekte brief van Ho uit Batavia – het bevalt hem daar best en Houw helpt hem bij ’t werk met allerlei. Houw is merkwaardig geschikt voor allerlei handigheidjes in de praktijk uit te denken en uit te voeren. Het is erg aardig van hem om Ho zo te helpen, geen wonder dat Ho liever bij Houw komt dan bij Hok, van wie hij altijd standjes krijgt! – Mamma is weer beter en wil wel met Ho mee, maar Ho wil haar liever niet bij nader inzien, daar op het landgoed waar hij werkt, de baas oppermachtig is en volgens hem spionnen heeft om alles over te brieven; dus is hij bang dat Mamma ruzie zal maken [3] of kletsen wat hem zijn baantje kan kosten.

We zijn benieuwd of het zachte weer zo gebleven is en of jullie werkelijk lente gekregen hebt.

Toch fijn dat Vader nu alleen Spittel heeft als leerling en geen kereltjes, die niet opschieten als die Bauer, is deze laatste ergens op school, of is hij ook al ouder?

Enig dat jullie het boek van Van Rossum ook zo merkwaardig hebt gevonden, de eerste helft is zeer aannemelijk hoewel je de indruk krijgt dat elk medium een intelligentie (noemt hij dat niet zo) kan laten spreken, en dat zo’n seance dagelijks voorkomt – Maar ik vind dat wanneer hij iemand van dáár[1] zo’n sentimenteel verhaal laat ophangen, hoe goed iedereen dáár wel niet is – dan vergaat je opeens het verlangen naar zo’n brave bende – ik snap ook niet hoe ze daar kinderen onderwijzen, wat een uitgebreid terrein is daar wel niet voor nodig en hoeveel leerkrachten, daar er toch elke dag hoeveelheden kinderen bij komen!

Wat enig dat Jackie[2] verloofd is – het komt haar echt toe, moge het iets blijvend zijn – ik ben benieuwd of jullie de jongeman ook eens zullen zien en wat voor type hij is.

Hoe is ’t met Moeder’s been?

Wij hebben deze laatste tijd heel veel getennist – we hebben nu geregeld 2 middagen in de week afgesproken met De Jongh en de Smitsen – En zondag vroegen de Kreikens ons mee naar Lembang te spelen op de banen van het hotel, jullie herinnert je wel! We kwamen pas om 12 uur aan de beurt, smoor – [4] daar de zon ook doorkwam en om half 1 regende het – Maar vóórdien zaten we fijn in de tuin van ’t hotel, waar ik me bezighield met het omhaken van de sierluier van Dien. Ik hoop erg dat het geheel zal passen daar ik het uit m’n hoofd naknipte; maar nu moet ik eerst voor Wytje aan de gang, daar Anneke’s verjaarsbrief de volgende week al weg moet – ik heb hoop dat die precies op 6 mei aankomt. Ik heb lichtblauwe tricoline gekocht, hetgeen bewerkt moet worden met wit en oranje –

Gisteravond waren we bij een Duitse collega + vrouw “Keil” genaamd – tot onze schrik vroegen ze, toen we weggingen iets in hun gastenboek te schrijven; wat wij maakten is niet overdreven geestig, zie Hok’s brief, maar toch origineler dan de citaten die er vóór ons werden ingeschreven.

Toen ik in enige kisten dook in de garage om m’n indertijd gehouden lezing (door Merema gemaakt!) voor het dispuut in Leiden eens op te scharrelen om te zien of ik er de moed voor zou hebben er nog iets voor de Vivos van te maken, vond ik daar de kiekjes uit Bellagio die we kwijt waren, reuze leuk, van ons op een bankje met Bellagio op de achtergrond en nog vele anderen, waarvan we al een stuk of 10 weer hebben laten maken in Indië – echt zonde dus, maar toch plezierig daar er ook bij zijn die we weg waanden. Het kiek album is nu vol –

Dien is nu in haar eigen huis, fijn voor haar.

Dag Eida [5]

HOK

Dr. Ir. TAN SIN HOK

BERLAGEWEG 3

BANDOENG

26/4 ‘32

Geliefden. Vandaag weer eens gepetroleumd, tot zeven uur. Ik kan niet zeggen dat het moeilijk verdiend geld is. Het is alleen een beetje vervelend en ook vermoeiend. Niets gaat nu eenmaal met luieren. Eida zal nu wel een mooie vulpen krijgen. Gisteren gingen we op visite bij een Duitse geoloog. Toen we opstonden om weg te gaan hebben ze me de doodschrik op het lijf gejaagd, ik moest in hun gastenboek schrijven en een gedichtje nog wel. U weet dat dichten mij niet dicht staat. Eidje heeft nu vanavond een poem gewrocht:

In Galoenggoenglaan

met Indische naam

Komen  langzaamaan

alle Duitsers te zaam

Van zeven en twintig tot en met één

Woont er geen ander dan Duitsers alleen.

Ze wegen hun baby

Ze bakken hun brood

Aan geologen daar geen nood!

Mocht gij weer eens gaan “von dannen”

Denkt dan soms eens aan de Tannen.

Prachtig, tenminste dat vinden wij! – Wat fijn dat het Moeder weer goed gaat. Tegen reuma wordt hier ook Minjah en Kajoepoeti gebruikt en een wollen lap er omheen. De lucht van die Kajoepoeti olie is wel te verdragen. Ik vind het niets onaangenaam. Bedankt voor het betalen van Van Halem en het Geol. Mijnb. Gen. Is onze schuld bij u al groot? [6]

De vondst van die oude mensen zal wel opzien baren in de wetenschappelijke kringen. Het is alleen jammer dat Oppenoorth alle eer voor zich opeist. Dat moest een leider niet doen, want de ondergeschikten kunnen er zich niet tegen verzetten. Alle eer van de vondst komt Ter Haar toe. Oppenoorth heeft anderen maar voor zich laten werken. Hij is in elk geval niet de vinder. Enfin, zulke dingen komen vaker voor.

Nu dag Hok.

15 april 1932

HOK

G. Sinds zondag wordt geld verdiend. Twee keer per dag aan de petroleum! Het is makkelijk verdiend geld, tenminste als het zo door blijft gaan. Het werk is momenteel nog ver van interessant. Het naarste van al is, dat de beestjes moeilijk hanteerbaar zijn. Tot nu toe was de grootste die ik onder ogen kreeg 0,6 mm. In het begin was ik gewoon wanhopig; je moet ze namelijk van alle kanten bekijken: van boven, van onder, op zijn kop zetten etc. Nu heb er gelukkig wat meer handigheid in. Monnikenwerk en ogen be-derverij! De volgende maand beginnen we dus met het lossen van de zilvervloot. We zijn heel wat van plan. Maar we moeten natuurlijk er wat van oversparen, want hoe lang het werk duren zal weet ik niet. Dat hangt af van de boring zelf, en ook of er petroleum gevonden wordt. In het laatste geval zal het ons zeer voor de wind gaan.

Wat fijn, dat Moeder zo goed vooruitgaat. Het zal wel crescendo gaan, nu de lente in het land is. Vooral zulke mensen als Mevr. Hupkes weren, dat is al de halve genezing! – Gisteren hebben we voor de eerste keer weer getennist. De eerste middag dat het niet gietregent, dat is het begin van de droge tijd zullen we maar zeggen. In elk geval is de kentering er al.

Voor a.s. zaterdag, onze trouwdag hebben we een hoeklampje van perkament besteld. Het komt achter de theetafel te hangen. Zo langzamerhand wordt ons huis volledig aangekleed. ’s Avonds gaan we waarschijnlijk wel naar de bioscoop. Heerlijk is het zo’n avond helemaal vrijaf te nemen. 

Pascha heeft zich nu al aan Tommy gewend en omgekeerd ook, hoewel nu en dan nog wel eens een jankpartij. Dan worden ze beiden in de hoek gezet, met een paar klappen toe. 

Nu dag Hok. [2]

EIDA

Geliefden – Daar Hok ditmaal het eerst geschreven heeft, kan ik dus zijn rugkant nog mooi gebruiken – Ik zit tegenwoordig elke morgen weer wat in de tuin. Het is meestal zulk heerlijk weer dat ik het ondankbaar zou vinden het te negeren. Tommy, ligt onder m’n stoel en Pascha wandelt door de tuin op zoek naar avontuur (je moet maar optimistisch wezen!) hij kan geen 2 minuten stil liggen en telkens staat hij weer op ’t punt de tuin maar helemaal uit te lopen, als de stem v. d. vrouw hem tot gehoorzaamheid maant!! Vanmorgen kregen we jullie brief met verslag van 19 maart. Wij zijn in hoge mate verheugd dat we tot de feestvreugde hebben bijgedragen. We hopen dat Vader een ander aardig boek vindt dat hem kan bekoren. Jullie hebt het toch leuk gevierd en we zullen hopen dat het feest jullie goed is bekomen, en dat nu ook het been, dankzij massage weer beterende is. Bevalt de Kajoe poetih  goed, het heeft niets met kaja  te maken! Schitterend dat Moeder tida  tegen een Chinees aan de deur zei, als hij nooit in Indië is geweest, kan ik me voorstellen dat hij wat vreemd opkeek! – Ondertussen heb ik jullie in 10 dagen niet geschreven, daar we dinsdagavond juist Vivos bestuur-thee (lees: koffie) hadden, daar we geen van allen op een andere dag konden. Overigens bespraken we ±  niks (tot grote verontwaardiging van Hok) dat betrekking had op de Vivos. En ’s morgens ben ik naar Mevr. Hasenstab geweest, om 11 uur was ik bij haar en om 2 uur kwam ik nog te laat om Hok te halen, zodat dat arme ventje van mij bijna bij Borromeus was, gelopen!, toen ik hem inhaalde. Ik betuigde heel veel spijt en na het eten of al na de soep was hij er weer bovenop! Vlug hè. Hij is een echte schat en de Sanatogeen  doet wonderen want vroeger zou hij er zeker 3 dagen niet overheen zijn gekomen. Mevr. Hasenstab is in hoge mate spraakzaam, en het bijzondere is dat ze voortdurend interessant is. Ze is zeer artistiek, [3] zeer actief, zeer origineel, alles zeer! We zitten al 2 jaar samen in de Vivos, maar ze heeft me nu opeens “ontdekt”! Ze heeft een hoge dunk van me, wat wel prettig maar ook griezelig is. Ze is presidente van een nieuwe vereniging die “de” vrouw in zijn geheel omvat – van alle landaarden en standen – ze willen beginnen met een crèche die hier nog niet schijnt te bestaan en waaraan veel behoefte is, in hetzelfde huis komt een huishoudinternaat voor meisjes, die dan zullen leren voor “zelfstandige” hulp in de huishouding of voor huisvrouw. Men zegt altijd dat Indische meisjes van niets anders weten dan van dansen en bioscoop, maar dat ze juist graag wat huishoudelijk werk zouden kennen. Verder willen ze allerlei soort mensen samenbrengen, Indo’s en Europese voor onderlinge waardering. De vereniging heet IEVVO en zal moeten heten I.V.O. – Indo-Europese Vrouwenorganisatie is minder geschikt daar het I.E.V. hier bij sommige mensen in minder goede reuk staat en daar deze organisatie toch helemaal op zichzelf staat. – Mevr. Hasenstab oftewel Irene, sinds gister heeft ze mij tot “biechtvader” gekozen, zoals ze dat noemt. Gister reden we in de stad rond voor verenigingsbelangen en we hadden veel pret. Ze is absoluut kostelijk en ik ben in hoge mate vereerd met haar vriendschap. Ze heeft van die aardige dingen, b.v. wil ze aan elk lid op haar verjaardag een bloem sturen van de I.V.O.  zodat de leden de band sterk zullen voelen, hoe dat vol te houden met een duizend leden! Maar ze wil het volhouden. Zij is zelf lerares in vaste dienst, 2 kinderen – ze wil haar man helpen bijverdienen en is veel te begaafd voor huisvrouw-alleen. Alle kinderen (en grote mensen ook) zijn dol op haar. Ze is in hoge mate innemend en politiek en vol humor ook nog. Je ziet ik ben wel verrukt van haar. Zij is ook degene die pas die Goethe avond voor de Vivos organiseerde, waarover ik al schreef. – Voor Baukje, als dank voor haar vertaalwerk, zullen we wat moois van lak kopen. Hok vindt [4] het eigenlijk absoluut niet goed en wil in geen geval het mee uitzoeken bij een Japanner!!

Van Anneke hoorde ik deze week helemaal niks, ondanks haar eenzaamheid, geen tijd blijkbaar!

Eergister ontmoette ik bij de tandarts (niet de kapper!) Lous Groeneveld Meyer + een vriendin. Ze namen me mee naar het werkelozenhuis, dat hier voor 50 personen wordt ingericht, het is een enorm groot huis en alles keurig in de slaapkamer lichtgrijs geverfd ook de ijzeren militaire bedden, die defensie afstond. De linnenkast was alleen nog erg leeg. Er is een grote eetkamer met 5 tafels met gezellige tafelkleedjes, keurige buffetten (2 voor ƒ 46.- samen op een vendutie) leuke kussens. Alleen nog niets aan de wand. We kochten leuk zeil van wit met rode ruitjes voor in de kasten en buffetten. Ze zijn van plan alle goed zelf te wassen, hun slaapkamers te doen e.d. – Wij zullen de werkeloze Hongaar die bij de Schüllers in huis is ook erheen zien te krijgen, ze kunnen dan ’s avonds wat bridgen e.d. Er komen hoofdzakelijk vrijgezellen in. Hok vindt het niet goed als ik dingen van onze uitzet geef, maar ik denk het toch maar te doen. Dat is in elk geval degelijk en kan een poos mee, maar tafellakens vind ik wel jammer, en zo’n groot cadeau. – Na bezichtiging van dit tehuis dat eind van deze maand door de G.G. geopend wordt, deden we wat boodschappen en foof Lous ons op koffie bij Bogarijen. Het was hoogst genoeglijk. Daarna bleef ik nog wat bij Lous kletsen. Dus deze week heb wel gekletst!

Ik ga gauw eens naar de Hupkessen toe. Jullie wist toch wel dat ze verhuisd zijn en nu op de Tjikiniweg wonen? Ik kwam Lientje op straat tegen, maar onze honden, haar ene en mijn twee, gingen zo tegen elkaar tekeer dat we elkaar niet konden [5] verstaan en maar doorliepen. Maar Lien is kippig, heel erg, dat ze je niet herkent op 5 meter afstand! We zien ze bijna iedere dag als ze ons voorbijrijden op de Dagoweg als wij wandelen naar kantoor en zij autorijden. Ze hebben hun auto wel degelijk nog. En dit huis van hun is allerleukst en kost maar ƒ 80.- en in mooie buurt, dus voor narigheid geen reden. Ik hoor van Baukje af en toe wat over hen, dus wist ik van Jan’s blindedarm, maar het is nu alweer lang geleden.

Misselijk van Hanke dat ze Therus al zo gauw in de steek heeft gelaten, ze is n.b. 5 jaar met hem verloofd geweest!

Fijn dat Moeder plezierig in de stad was met Mama van der Laan. Onze Mamma heeft dysenterie, van de warong ongekookte dingen gegeten daar in Tjiandjoer. Haar schoondochter zal nu wel wat op haar passen, want Ho is naar Batavia om zijn baan aan een rijstpellerij te beginnen, vandaag. –

Zondag krijgt Hok een Meneer Munniks de Jong om over de petroleumzaken te praten, hij blijft bij ons rijsttafelen. 

Jan en To komen dus al over een week aan, ik hoop maar dat het zal gaan met die 4 in Soerabaja. 

Dag liefjes, Eida.

[Onderschrift in potlood met grote letters]

Zijn jullie soms van plan de kalender ook terug te sturen? Als je nog één kiekje terugstuurt zonder dat we erom vragen, krijg je er geen meer!

Afgelopen –

Omhelsd.

[Randje pag. 1]

EIDA 

Gefeliciteerd met A+ Th.

EIDA

5 april ’32   

Gelukgewenst met gister

Liefjes –

Ik heb het smoorwarm doordat ik m’n haar in de zon gedroogd heb, wandelende met Tommy en Pascha. Laatstgenoemde is onze nieuwe aanwinst, welke zelfs Tommy zo zou willen noemen, daar ze al erg leuk samen er zijn en over de grond tollen. Pascha is wel wat kleinzerig als het hem te pas komt in de hoop dat ik hem te hulp zal komen als Tommy àl te verwoed op hem gaat zitten. Hij huppelt zo grappig met zijn korte tekkelpootjes en zijn flaporen die tot zijn kin komen! Ze zijn nu weer heftig aan het spelen in de eetkamer. Toen we Pascha zondag haalden heette hij Snoekie, wel een grappige naam, maar niet deftig genoeg voor een rashond! Hij moet nu natuurlijk eerst aan zijn naam wennen en dan nog aan al het nieuwe hier. Hij is blijkbaar gewend geslagen te worden, het kleine hummeltje van 3 maanden! Als je hem roept doet hij van angst een plas! Gisteren zelfs terwijl hij op zijn rug lag, spoot hij een fontein net als Wytje! Als hij tegen je op springt komt hij net halverwege je benen, gelukkig voor m’n jurken! Maar hij heeft van zijn moeder geleerd op een stoel te gaan liggen zodra er niemand in de kamer is. Zo hebben we hem maar in de mandi kamer  gestopt als we uitgingen! – Verder is hij als uitgehongerd, krijgt borden boordevol eten, slokt ze op in minimum tijd en als hij de kans krijgt Tommy’s bordje erbij! Tommy at in ’t begin ook maar vlug omdat ze Pascha niets gunde, al had ze ook allerminst trek, maar vanmorgen liet ze gewoon Pascha naar haar bord gaan. Ik vind het echt enig zo’n klein hondje, [2] Tommy is nu alweer zo groot. Maar hij krijgt veel slaag voor al die plassen en voor elke keer dat hij de tuin uitloopt, maar ik geloof dat hij erg goedleers is, want vandaag liep hij niet eens weg en deed hij maar 1 plas. – We waren zondag de hele dag in Maswati, Annie ziet er veel beter uit en voelt zich nu veel beter nu ze Jackie voor 1 maand uit huis gedaan hebben. Ik weet niet hoe jongetjes-alleen altijd zijn, maar hij plaagde Annie voortdurend met opzet, en daar ze toch al nerveus van aanleg is, maakte ze zich steeds boos en gaf veel over, hetgeen ze nu sinds hij weg is helemaal niet meer doet. En nu kan ze zich ook verheugen op haar a.s. dochter die An(nie) Ja(n) moet heten en vol vreugde liet ze me de kleertjes zien die ze kreeg, daar ze niets meer had, alles had weggegeven. We hebben bij hen enige kiekjes gemaakt, ik hoop dat ze goed zijn. Hierbij sturen we enige kiekjes die ik persoonlijk aan de Zuidkust maakte, althans de mooie maakte ik, zeer trots! – Er zijn 3 kerels bezig onze voorkamerstoelen nieuw te “be-veren”, hoogstmerkwaardig hebben we die man 3½ maand geleden besteld, nog eens 3 x uitgescholden dat hij niet kwam en niets hielp. Nu we het eindelijk hadden opgegeven, is hij gekomen en nog wel met 3 man sterk; terwijl onze eetkamerstoelen op 1 morgen door 1 man gedaan zijn, zijn deze kerels al enige uren bezig. Ik verlang naar hun vertrek want ik moet noodzakelijk naar de kapster daar ik net een Papoea ben. Van de kiekjes krijgen jullie nog geen goede indruk van m’n permanent hè, het lijkt net steil haar, maar als het nu weer opnieuw gebeurd is, moet Hok me eens van dichtbij nemen, vanachter maar hè! – çWe hebben onze crisisbelasting gekregen, maar voor zover Hok snapt, staat erop [3] dat onze aanslag met ƒ 145.- verminderd is, want ƒ 145.- lijkt me wel erg weinig voor de belasting zelf. Wij krijgen die dingen altijd in ’t Maleis, echt vervelend, met nog wel “stadhuis Maleis” natuurlijk. Maar ik heb idee dat dit wel onze belasting zelf is en niet wat er wordt afgetrokken, daar we vroeger hadden uitgerekend ± ƒ 12.- in de maand.ç Aldus berekenen ze ’t niet over onze opslag, hoera! Want anders waren we in een hogere klasse. – Ziehier enige kiekjes en een knipsel over “onze” petroleummij. Hok heeft de eerste monsters gekregen gister, toen de Jongh en ik beiden op zijn kamer waren. Daar zit dus met 1 mei ƒ 500.- op, is dat effen fijn! Ik verheug me al op een paar Bally schoenen! En Hok op een krantenhanger van hetzelfde soort als de briefstandaard van zijn verjaardag. – Gistermorgen kwam opeens Mevrouw Gunning aanzetten, die gehoord had van m’n blindedarm, de zogenaamde! Ze zegt nu jij en jou tegen me, hetgeen ik achteraf beschouwd haar wel eerder had kunnen voorstellen, maar ik ben absoluut niet op ’t idee gekomen. Jullie moet natuurlijk veel groeten van haar hebben, en ze at een “griffel” op Moeder’s gezondheid, die nu naar we hopen wéér veel beter is. Het is echt plezierig te merken in jullie brieven dat het telkens beter gaat, zet maar voort! Mevrouw Gunning is nu al zeker 4 keer hier geweest terwijl ik nog nooit bij haar. Ze is blijkbaar niet kwalijk nemend maar de volgende week ga ik vast eens naar haar toe. – Hok heeft zich eens helemaal laten nakijken door Dr. Mulder omdat hij vaak suf is bij ’t werk. Gelukkig mankeert hij niets, ’t is een psychische kwestie en hoe kalmer hij is hoe beter. Alleen al door het praten met Mulder heeft hij vandaag haast helemaal fris kunnen werken. De Sanatogeen  zal zeker ook een goede invloed hebben. Hij moet blijkbaar af en toe een geestelijke duw hebben van iemand, die erover mee kan praten. [4] Want Mulder zegt dat ieder, die zich met wetenschappelijk werk bezighoudt af en toe daaraan lijdt, dus niets bijzonders.

Anneke schijnt het druk te hebben, ondanks Thijs’ afwezigheid, ik althans heb me al tegenover haar beklaagd over briefkaartjes in plaats van brieven. Via Leni van Deetje hoorde ik dat Wytje al kan zitten en staan, dat schreef ze mij niet en dus ben ik er nog wat wantrouwend tegenover daar hij toch pas 6½ maand is.

Dien is minder goed helaas, heeft last van neusbloedingen en duizeligheid – wat zou dat kunnen zijn? Vertel het maar niet door, vooral niet aan Tante Leidie voor het geval ze doorgedrongen mocht zijn tot de binnenkamers van Papaverhof 32! – Een bijzondere man zeker die Anker Larsen, wat hij zegt is zo eenvoudig en juist het allermoeilijkste voor ons tegenwoordig om zich, “één te voelen met het goddelijke door de godsdienst” – we leven in een levensholheid en jagen door het leven – ’t is allemaal helaas waar. Maar het lijkt wel of dat alles nog steeds erger wordt, nu door de radio, het toenemende snelverkeer, sprekende films; hoe komen we dáár uit én uit de malaise! –

Om nog eens op Riek terug te komen: haar zwager kwam alleen, daar zijn vrouw al vooruit is gegaan naar Holland met de kinderen, daar ze minder goed in orde was. Zij was al weg toen Henk en Riek zich verloofden. Hij is architect, druk particulier bedrijf en kon nu pas in maart weg, dus op ’t ogenblik is hij ook al in Holland.

Overmorgen is het 7 april – we hebben voor onze trouwdag met de Schüllers afgesproken, dan komen ze hier een weekend daar het net op zaterdag valt – zij zijn dan precies 5 jaar tegen wij 3 getrouwd. We weten nog niet wat we precies doen! 

Dag Eida.

Die Mevrouw de Groot schijnt nu op Careïs te wonen, ik zal Lous even precies ’t adres vragen. [5]

HOK

G. Eindelijk heb ik wat te doen gekregen voor de Alg. Expl. Mij. Dat wil dus zeggen, dat we de volgende maand onze eerste lading zilver thuiskrijgen. Ik geloof niet dat deze Mij. wat te maken heeft met de Koninklijke. Onder “royalty” wordt verstaan de belasting, die aan de staat betaald moet worden. De berichten die over de vorderingen van hun boring op Madoera gepubliceerd zijn, zie bijgevoegd krantenknipsel, zijn naar mijn mening voor de speculanten bestemd. Ik geloof dat het nu de tijd is om aandelen van deze Mij. te kopen. De kansen op olie zijn voor zover de geologen het hebben kunnen vaststellen, niet slecht. Deze gunstige vooruitzichten zullen de aandelen zeker laten stijgen. Een andere kwestie is natuurlijk of er werkelijk een exploiteerbare olielaag zal worden aangeboord. Voor er zekerheid verkregen wordt, dat het niet het geval zal zijn, moeten de aandelen verkocht zijn! Momenteel staan de aandelen 115-118, het zal me benieuwen hoe het beurspubliek op het optimisme van de directie reageert. – 

Bedankt voor de vele malen dat u Nijhoff opgebeld heeft. Nijhoff is eerlijk, zodat er geen bezwaar bestaat om de rekening nu alvast te betalen, maar als er geen haast is, zullen we maar wachten tot de vermindering. Onze Pascha ziet u op de kiek die we zondag gemaakt hebben. Hij is een lief mormel, met een lichaam dat een 10 maal langer is dan hoog. Met Tommy kan hij het best vinden, behalve bij eten. Dan grommen ze tegen elkaar en proberen van elkaars bord te gappen. Pascha is heel wat intelligenter dan Tommy, maar Tommy is de vlugste. Tommy is ongeveer 4 x zo hoog als Pascha, zodat de eerste de laatste als stoel kan gebruiken. Eida is al erg dol op Pascha. Erg leuk is het met hen beide uit wandelen te gaan; om Pascha te plagen houdt Tommy zijn ketting in de bek, en schudt er van tijd tot tijd aan. We hebben gemerkt, dat Tommy Pascha lozen wil. Hij heeft hem al een paar maal op het erf van de buren gebracht, om zelf vlug over het muurtje terug naar ons erf te gaan, zodat Pascha dan alleen achterblijft. Gelukkig dat wij er meestal bij zijn, [6] en dat Pascha een goede reuk heeft. Op botjes zijn ze beiden verzot. Dus elke dag moeten ze elk een botje hebben. Pascha leren we opzitten. Erg leuk, maar erg plomp. Tommy is bij hem vergeleken zeer elegant. We zullen hen op een dag kieken, wanneer ze erg leuk samen zijn.

Bedankt voor uw gelukwens met 7 april. Wat we doen gaan weten we nog niet. 

Nu dag, Hok.

EIDA

1 april ’32!!

[Kiekje Hok en Eida]

Afgeknipt door Königswald van de grote kiek van ingenieurs + Mevr. v. Dewald. Ik was de enige echtgenote die meegekomen was, daar Hok niet wist dat er zo’n bevel was uitgevaardigd. Anders was Mevr. v. Dewald er alleen geweest als vrouw tussen een 40 mannen – Ze vond het echt leuk dat ik er ook was.

Is Hok niet lief? Ik draag jouw zwarte petje, Mam, en de rooie jurk met rooie kralen en een wit kraagje met rooie stippen.

Mevr. v. Dewald kreeg als afscheidscadeautje enige zilveren vingerkommen met fruitschaal van Djokja zilver, erg mooi. De Jongh sprak haar erg aardig toe. Hij heeft ook enorm respect voor haar en als de Jongh dat voor iemand heeft, moet die wel bijzonder zijn! 

Eida.

HOK

Tjisoeroepan, 29/3 ’32.

G. Erg bedankt voor de verjaarsbrieven, die ons naar ons hotel doorgezonden werden. De gebruiksaanwijzing zullen we straks, wanneer we thuis zijn lezen bij het openmaken van het pak. We hopen, dat dit al op ons wacht. We zitten hier sinds donderdagavond, voor 18 gulden daags. U weet wel het grote hotel waar we na Hack’s Radium hotel heen togen. Heerlijk om zo een paar dagen er tussen uit te knijpen en niets anders aan het hoofd te hebben dan, hoe het lekkerst te liggen en wat voor eten opgediend zal worden. Jammer, dat het weer niet meewerkt. Het is steeds regen en nog eens regen. En het kan hier erg kil zijn, ’s avonds draag ik dan ook een wintercolbert. Gisteren op mijn verjaardag hebben we een autotochtje gemaakt door de vlakte van Garoet. Veel bijzonders was het niet. Het mooiste was een meertje van Sitoe Bagendit, waar een hele kampong van de toeristen leeft. Iedere jongen die je voorbij rijdt, steekt automatisch zijn hand op voor een fooi. Het is vreselijk gewoon. Eida had in een geheime afdeling van haar koffer haar cadeautjes meegebracht. Een brievenstandaard van gebrand hout, erg mooi. Dan een ½ dozijn Pyramide zakdoeken en drie dassen, waarvan twee zelf gemaakt. Ook erg mooi. En dan een heleboel paaseitjes en ook een mesje van onze dochter Tommy.

Tommy is achtergebleven in Bandoeng, waar we hem te logeren hebben gegeven bij een collega, die zelf al drie honden heeft. Hij zal er wel goed verwend worden, want die familie is erg dol op hondjes. Ze krijgen de lekkerste vleessoorten zoals tong, ham etc. En ook Hazes’ bonbons. Zoiets is Tommy bij ons niet gewend hm, hm! Hij jammerde wel toen we zonder hem vertrokken. Hij zal wel denken, dat we hem verraden hebben. Verder zal ik van Annie Schüller een tekkeltje krijgen, een speelkameraadje voor Tommy. We zullen hem, een echte hem, deze week gaan halen. – Zoals u ziet is mijn verjaardag erg kalm gevierd, maar daarom niet minder plezierig. Het is heerlijk om het eens erg rustig te hebben. O ja, ook deze vakantie is bed als een verjaarscadeau [EIDA Hok vindt nl. hoe meer cadeautjes hoe leuker!]. Jammer dat het vandaag de laatste dag is. – Het hotel is te groot voor deze malaise tijd. Het is zo goed als leeg. Ze zullen er wel niet veel op verdienen. Voornamelijk in de vakanties schijnt het hier druk te zijn, anders moet het hier erg stil zijn. [2] Het ligt ook zo ver van de grote plaatsen, zoals Batavia, zodat als weekendhotel het niet in trek is. De mensen van Batavia gaan liever naar Soekaboemi of Sindanglaja, waar men ook een koude neus kan halen. Voor Bandoengers heeft het weekenden weinig zin. Zij hebben het soms al koud genoeg in hun eigen woonplaats. – Eergisteren hebben we de beruchte tocht naar Tjilaoet-Eureun, een plaatsje aan de Zuidkust gemaakt. Die tocht is daarom berucht omdat de weg over 59 km alleen uit bochten bestaat, het was dan ook geen onverdeelde plezierrit. Eida heeft zich erg goed gehouden, alleen op de terugweg, toen we ons moesten haasten voor de lunch weer thuis te zijn, is ze wat misselijk geweest [EIDA maar toch hield mijn maag het vol]. Sommige gedeelten van de weg zijn prachtig. De Indische Oceaan kon je al van heel ver zien, maar op het strand was het gloeiend, en ook moesten we zorgen vóór de regens weer over de passen te zijn, omdat het rijden in de wolken helemaal geen pretje is. Om die redenen bleven we niet in Tjilaoet-Eureun lunchen, wat aan de ene kant wel jammer is, omdat we er niet zo gemakkelijk toe zullen komen, de tocht te herhalen. – Ook hebben we hier één keer getennist. Eida deed ook mee. Beiden zijn we er erg stijf van geworden, we hebben namelijk al zeker twee maanden geen racket in handen gehad én om de regens én om Eida’s vermeende blindedarm. Momenteel is ze weer zo gezond als een visje. – Wat fijn dat Moeder erg goed vooruitgaat. Toen we hier aankwamen dachten we aan de middag dat we met ons allen in de voorgalerij van het hotel tea-den. Ook de weg die we daarna gereden hebben om in Garoet te komen zit vol herinneringen. Toen zei Vader al, dat we hier onze vakantie moesten doorbrengen. – Heeft Vader Goethe’s Faust nog ontvangen. Het moet erg mooie taal zijn, heel wat beter dan de andere bestaande vertalingen. – Met mijn werk hoop ik snel klaar te komen. Deze vakantie heeft me erg goedgedaan. Het was me op het laatst niet meer mogelijk er aan te werken. Het hing me de keel uit. De Petroleum Mij heeft me nog steeds geen werk gegeven. Ik ben er niet rouwig om, omdat ik voor Pasen in niets meer zin had. Het goudschip is dus nog altijd niet in zicht. – Van de strijd tussen Japan en China merken we hier niet veel. Alleen Japan importeert zo goed als niets meer in Indië, omdat de Chinese tussenhandel geen Japanse goederen aan de man wil brengen. Geen Chinees zal ook Japanse goederen willen kopen. U ziet hoe sterk het saamhorigheidsgevoel nog is.

Van Mevr. van Gilse kregen we een erg aardige brief voor mijn verjaardag. Zij zal wel erg blij zijn, dat Henk bij ons een tehuis gevonden heeft.

Verder bedacht Eidje mij nog met een kussen van wol en een grote brievenbus, nu zal Tommy tenminste van de mailbrieven, waarop hij het erg gemunt heeft, afblijven.

Het pak was er al toen we thuiskwamen. Wij hebben het met de gebruiksaanwijzing in de hand geopend. Wat een mooi kleed en loper hebt u mij gestuurd. Erg mooi, en zeer bedankt. Het kleed ligt op de eettafel en de loper op de boekenkast voor. De kleuren passen echt bij onze gordijnen en onze meubels. We zijn er erg verrukt van, onze kamers zijn er zeer door vooruitgegaan, wat gezelligheid betreft. Een goede gedachte om ze te sturen. [3] Eidje is er ook zeer verrukt van. De koekjes zijn erg in de smaak gevallen ook. Ze zijn net zo vers als waren ze zo uit de winkel. De blikjes en pasta-tjes zien er erg smakelijk uit. We hebben de gaffelbitter maar niet geconsumeerd. Het blikje was bol, zodat het waarschijnlijk niet meer goed was. Eidje’s jasje staat heel mooi. Ik ben wel erg verwend, waarvoor dan ook mijn grote dank. Het laken zal aan Hans Waldemar gegeven worden in zijn mandje. Hij zal er u ook dankbaar voor zijn. De Brussels lof zal niet versmaad worden, wat weet u nog goed, dat voor Brussels lof ons huis openstaat. De dekschaal is ook goed overgekomen, en verder is Eidje erg blij met de spuit. De douane heeft het pak niet open gehad, uw zegels waren nog ongeschonden. Ook hebben we niets hoeven te betalen aan invoerrecht. Kortom, erg bedankt voor de cadeautjes.

De Bothé’s waren erg verrukt van Tommy. Hij heeft hun hart al heel gauw gestolen. Zelfs hun grote herders deden Tommy geen kwaad. Vooral waren zij niet uitgesproken over zijn intelligentie en zijn moed!!! Wij weten wel beter. Hij schijnt zelfs de poes, die al de honden van Bothé de baas is, niet gevreesd te hebben. Mevrouw Bothé vertelde ons in kleuren en geuren hoe Tommy de kluifjes van poes’ bord weg gapte. Dat vond zij een prestatie. Nu, het verwondert ons eigenlijk niets, want voor botjes is Tommy in staat een moord te begaan. Hij was zo blij dat hij ons weer terugzag. Hij was gewoon niet meer kalm te krijgen. Ook toen we hem in huis lieten, was hij één en al vreugde. Alles werd besnuffeld of het wel echt was. De tuin werd beroken etc. etc. Het was werkelijk aandoenlijk te zien, hoe hij zich aan ons heeft gehecht. Nu loopt hij ons overal na, waarschijnlijk omdat hij bang is dat wij zonder hem weggaan. 

Nu dag, Hok.

EIDA

Hoe vind je zo’n brief van Hok?!!! [4] 

31-3-’32.

Gelukgewenst met Tek Bheng

Liefjes –

Wat een fijn pak heb jullie ons gestuurd! Wat een beeldig weefwerk. Aldoor als ik weer in de kamer kom, verheug ik me over de gezelligheid, want het was er toch erg kaal! De loper past beeldig op de boekenkast. Wij vonden toch dat beide kamers er wat van moesten hebben, niet alles in één! Ons buffet is alleen geschikt voor een hele korte loper, doordat hij die hogere zijkastjes heeft. – Wij zouden de grote doek ook wel overal willen ophangen, dan weer achter ’t buffet, de boekenkast, de piano of aan een andere muur – Hok heeft vroeger nooit doeken willen hebben, Indische dingen staan ook niet zo aardig bij onze meubels, het divankleed moet ook nog eens veranderd. Baukje was ook erg verrukt van kleuren en werk en Trude wil ook gauw komen kijken. Ons ronde tafeltje vóór is hevig jaloers op de boekenkast, hij moet nog prijken met een wit kleedje! – Nu vergat ik verleden keer het stukje over de Alg. Explor. Mij in te sluiten – Steeds wordt de gouden regen uitgesteld!, hopelijk zal hij nu 1 mei rijp zijn, als van uitstel geen afstel komt! Het zal wel niet want ze hebben inderdaad olie gevonden en hun aandelen staan op 117 las Hok net, is dàt effen enorm! – Hok schrijft al uitgebreid over Tjisoeroepan, ik heb jullie maar niet van daar uit geschreven omdat ik nog steeds geen vulpen bezit en jullie altijd van potlood schrikken!! Helaas blijft m’n vulpen vermoedelijk in de lucht hangen, een zwaarbewolkte vrees ik, want ik zie nog niks!! Hok kreeg nl. voor zijn verjaardag van Egbert en Baukje een beeldige peau-de-suède tabakzak met ritssluiting en [5] gevuld met lavendel tabak! Aldus is de pijp nu aan de beurt. De brievenbus had Kasan keurig groen geschilderd toen we thuiskwamen, maar nu hangt hij nog niet vanwege afwezigheid van stevige spijkers! En nu komt vannacht de mail. Ik zal Hok voorstellen hem maar op ’t stoepje te zetten, dan kan Tommy tenminste de brieven niet mishandelen. Hok kreeg ontzettend veel post, van Zus en Dirk, Mevr. v. Gilse, Henk en Riek, Anneke, Annie Schüller en toevallig kwamen er voor mij brieven van Malie, Bep en Erna Janssen-Douwes Dekker - Piontianak. – Ze beschrijft (laatstgenoemde) Pontianak minder fleurig als Anneke, ze is ook niet zo optimistisch! Leuk als ze ’t goed met elkaar zullen kunnen vinden. 

We hebben een heerlijke vakantie gehad, veel geluierd, weinig gewandeld, middelmatig veel auto gereden. Ik ben er werkelijk trots op dat mijn maag die 5 uur lang bochten heen en terug naar de zuidkust zomaar volhield! De zee was meer dan fijn, schitterend lichtblauw met spierwit schuim, zo helder en fris! Weer duintjes gezien, ik hoop dat de kieken gelukt zijn – Vrijdagmorgen, gister, weer naar Soendanese les geweest, was niet eens achter, hoewel 3 lessen gemist! Van der Pijl, een vrijgezel, leraar Lyceum, Plant- en Dierkunde, vriend van Baukje, haalt haar en mij altijd op voor de les – Een dag eerder kwam hij vragen of ik “gehaald” moest worden voor de les en toen was Baukje ook hier, met gevolg dat jullie meer dan zalige paaseitjes in een minimum van tijd verminderden en gister toen hij nog 10 minuten kletste vóór de les, is de voorraad bijna opgeraakt. Je moet maar een goeie neus hebben!, want voor die tijd was hij nooit bij ons binnen geweest! De griffeltjes die overigens in die 2½ jaar dikker geworden zijn!, zijn nog even vers als waren ze pas gebakken; leve Moeder’s vaardige hand en [6] de Sanoplast! De pasta-tjes lijken me ook fijn en praktisch, de spuit zal ik gauw eens proberen. Ook bedankt voor het gele jasje, het is enig, ik heb het toen we ’t ’s avonds uitpakten, direct aangedaan toen we naar de Bothés moesten om Tommy te halen. Maar Tommy was zo zo ’t dolle heen, dat hij zelfs voor ’t nieuwe jasje geen respect had, maar gelukkig heb ik het weer onzichtbaar kunnen herstellen. De Bothés vonden het echt jammer om Tommy weer af te staan. – Diezelfde avond kwam Ho weer aanzetten, hij heeft nu een baan bij een Oom, die grote verwachtingen van hem schijnt te hebben. In plaats van dat hij enthousiast is, is hij zo lummelachtig als wat. Hij slooft zich niet graag uit. Het zou ons niets verwonderen als hij deze nieuwe baan verknoeide en dat in een tijd, dat er zo velen werkeloos zijn.  

Er wordt hier volgende week, of wat later een tehuis voor werkelozen geopend uit de goede kringen. Men wil nu alles mooi voor ze maken en naait beddengoed, tafellakens e.d. – Mevr. v. d. Ploeg, van de adviseur Mijnbouw, vraagt alle ingenieurs vrouwen 1 tafellaken, 1 handdoek, 1 servet, 1 kussensloop voor ’t goede doel te geven. Maar Mevrouw Ter Haar zegt zeer terecht dat tafellakens een erg groot cadeau zijn (want hij moet natuurlijk weinig of niet gebruikt zijn) en dat ze, evenals servetten duur zijn in de was en dat zij zelf uit zuinigheid een gezellig gebloemd zeil gebruikt, wat veel praktischer is, hetgeen ze ook voor zo’n tehuis aanraadt en ze zegt bovendien kunnen ze hun handen aan de kraan wassen, in plaats van servetten. Ik weet nog niet wat ik doe. Natuurlijk is al onze boel nog zo nieuw en ’t zou natuurlijk ook een groot tafellaken moeten zijn. – Morgen zal ik collecteren voor de blinden, ik weet nog niet welke straat ik heb, maar vanavond komt Mevr. v. d. Ploeg de bus [7] brengen. – Straks om 11 uur biedt men Mevr. von Dewald een cadeau aan op het Geologisch Lab. Hok vroeg me ook te komen. De baboe is bezig m’n rooie balletjesjurk te strijken waar ik net een nieuw kraagje op kocht – Stout dat Moeder de kalender voor Vader eerst heeft bekeken, foei! Stond nog wel Vader’s adres op! – Ik heb net aardappels van werkeloze planters gekocht, het is toch een toestand op de wereld. Hoe wordt het ooit weer goed? 

Tan Leidie stuurde Hok een verjaarsbrief, niet erg opgewekt dunkt me; ze heeft het ook niet erg plezierig op de wereld met al die telkens weer verdwijnende meisjes. Dien schreef dat haar Moeder’s zaak zo beroerd gaat, dat ze haast niets verdient, hoewel ze haar hele leven er voor sjouwde. Wat ontzettend toch. – Vandaag is het 1 april, maar jullie krijgen nog geen vliegbriefje over onze “fata morgana”, zoals Vader dat noemt! Die 5 vrije dagen waren echt heerlijk al kostten ze ons ± ƒ 125.-!! En toch hebben we nú nog ruim ƒ 100.- over, prestatie of niet! – Hok vindt het eigenlijk wel fijn dat ze van de petroleum hem nog geen stenen gestuurd hebben, daar hij nog geen behoefte (!) heeft aan extra werk. Hij eet nu Sanatogeen . Bothé heeft hem verteld dat dat zo enorm kalmerend werkt, die at het ook een poos. Ik ben blij dat ik het niet bedacht heb, want dan had hij het nooit ingenomen! Ik zal Bothé ook opstoken hem voor het haarmiddel te winnen! – Ik heb aan Mevrouw Schüller geschreven om hoog op te geven van Annie’s gezondheid. Je moet haar eens op haar kop geven dat ze zich over niets ongerust maakt, ze denkt altijd dat ze hier minstens op sterven liggen, al liet ik zelf in mijn brief niet merken dat ik met opzet nú schreef. – Moppig v. Annie Bakker Schut een baby, ik schrijf haar wel eens te gelegener tijd. – De vleesschaal is mooi heel, de directoiretjes fijn, deze passen me het beste en dat ene hempje met schouderbandjes [tekeningetje] is zeer geslaagd, zit beter onder de jurken dan die hempjes met ronde hals [tekeningetje], begrijp je het. 

Dag hoor, Eida.

[Randje pag. 7]

Wat vervelend dat Vader werd aangereden, pas alsjeblieft wat op. 

Stuur alsjeblieft niet alle kieken weer terug, ik schrijf het er wel bij als ze “op zicht” zijn.

EIDA

22-3-‘32

Liefjes –

Vader’s verjaardag ’s avonds laat thuiskomend, vonden we jullie brieven. Jullie hebt ons enorm nieuwsgierig gemaakt naar het pak voor Hok. We verheugen ons er erg op, het met gejuich binnen te halen. – Vrijdagavond zijn we naar de Faust film gegaan, een heel oude stille film, die af en toe op de lachspieren van het publiek werkten, verwend als het is door de geluidsopnamen. Er was een aardig strijkje bij, en nu konden we onze fantasie weer eens laten werken, want we merkten dat we tóen meer verbeeldingskracht nodig gehad hebben om te kunnen meeleven met de film. In elk geval was het een mooi ding met Emil Jannings als schitterende Mephisto. Ik herinner me nog dat de aanplakbiljetten hiervan bij Asta hingen. Hebben jullie hem indertijd gezien. Ik heb nog nooit zo’n plezier gehad in Emil J. als nu. – Je ziet hoe gezond ik weer ben! Kuyer onderzocht me nog inwendig ook en vond alles in de haak, maar hij liet me toch ook nog even naar een chirurg gaan voor de zekerheid en die, Dr. Eckhardt, een erg prettige man, een Hollander (tegenover Sparmann en Rizzi!), dacht er niet over het blindedarmpje eruit te halen, daar hij het niet specifiek dát vond. Hij begreep niet hoe ik erbij kwam en zei dans en spring maar zoveel je zin hebt! Kuyer zelf had diezelfde dag ook gezegd dat het nu wel weer rustig was. Dus waren de geleerde heren het eens. Dus zijn we direct naar film gegaan en op Vader’s verjaardag naar Torquato Tasso . Op diezelfde vrijdag was Annie Schüller een nacht + dag bij ons omdat ze de hele morgen bij de tandarts moest zijn. Ze ziet er nu weer [2] veel beter uit en is vrolijk en jolig als altijd. Als je Mevrouw Schüller soms eens ziet, schep dan wat over haar op! Annie bracht een kiek mee van ’t Papaverhof genomen vanaf dat kleine Papaverhofstraatje, dat uitkomt op de Klimopstraat, zowat vanaf het huis van Annie, hoe heet ze, onze dansjuffrouw. Daarop zag ik tot mijn verstomming een kerkje dat ongeveer op de Laan van Meerdervoort moet staan. Vertel daar eens wat van en wáár die inderdaad staat. Ik heb met verbazing die kiek bewonderd en snapte eerst niets van de ligging omdat het net leek of dat “straatje” op het brede gedeelte van ‘t Papaverhof, in plaats van op de smalle kant. Ik voelde me opeen als een vreemdeling! – Ongelooflijk dat Moeder met Em samen alles gekocht heeft en weer genoegen vond in ’t winkelen. Hok heeft deze tijd voor zijn verjaardag maar goed uitgezocht, dat die niet vroeger was! Het is duidelijk “leesbaar”, dat Moeder vooruitgaat, als je deze krijgt, ligt alles misschien alweer in ’t verleden! – Een goed idee om die baadjes met bijpassende sierluier van Anneke na te maken, die was ik juist weer vergeten. – Vervelend die blaasontsteking van Marietje, doe haar onze groeten. Hoe zit het eigenlijk met Martinus Nijhoff. Heb je nu al eens iets betaald? Ik geloof dat die rekening nu langzamerhand 1 jaar oud is. Ze schijnen niet erg om geld verlegen en dat in deze tijd!!! Trouwens wat dát betreft, zijn wij er ook best aan toe, al krijgen we het petroleumgeld ook 1 april nog niet. Maar we hebben zoveel over deze maand dat we met Pasen maar in een hotel gaan. Hok heeft enorme zin in luieren en in een primitieve pasangrahan, heb je toch geen lekkere stoelen en kun je je niet zo laten bedienen. Hok zou vanmorgen Tjisoeroepan opbellen, je weet dat [3] grote hotel, waar Em ons op thee foof na Hacks’ Radiumhotel. Het zal ons zeker ƒ 17.50 per dag kosten alleen eten en slapen. Maar als je het geld hebt en dat is de beste manier voor Hok om er weer bovenop te komen, waarom dan niet. We willen donderdagmiddag van hier gaan, dus overmorgen en Hok’s verjaardag ook dáár vieren, dus 5 dagen. Het lijkt ons dol. Ik hoop maar dat Hok nog een kamer gekregen heeft. – Tommy moet dan zolang thuisblijven bij KasanKasan, de ziel, maar niets aan te doen. Gelukkig dat Jan vrijdag vergat de tekkel mee te brengen, anders zou die ook hier moeten zijn in zo’n vreemd huis voor hem. Overigens was Hok diep teleurgesteld toen Jan niets meebracht, althans alleen zijn zoon. Jacky is een leuk jong, hij wordt alleen meer dan stout, natuurlijk, zo alleen en de hele morgen geeft Annie ook nog les aan een meisje, dus moet hij zich ook alleen amuseren. Fijn voor hem dat hij nu een zusje of broertje krijgt. – Zaterdagavond dus naar Tasso, dat gedeeltelijk heel goed gespeeld werd, Hok kon het helemaal niet goed appreciëren, daar hij geen moeite wou doen het te verstaan. We zaten overigens op de 12e rij, en ik vond vooral na het eerste bedrijf alles goed verstaanbaar. Het werd weer gegeven door dezelfde spelers van “Totentanz” – 2 dilettanten, waarvan de een, de prinses, uitstekend was, de ander, de hertog, verschrikkelijk. Goethe’s taal is zo mooi vloeiend, maar er was over ’t algemeen te weinig handeling in, zodat maar enkele taferelen volkomen bevredigden. Ik leef anders altijd zo mee met toneel, maar nu was ik me echt bewust toeschouwer te zijn. Na afloop namen we de Bothé’s mee naar huis, die achter Borromeus wonen. Tot één uur bleven we nog bij hen borrelen! De volgende morgen, dus zondag zijn we de Groene- [4] veld Meyers  gaan halen, die net uit hun slaapkamer kwamen om kwart na 10! We dronken koffie op Lembang en na afloop bleven ze bij ons rijsttafelen. – We hadden nog een half flesje bier, erfenis van Anneke en Thijs! En de rijsttafel was juist erg lekker. Zaterdagmorgen was Lous me weer komen bezoeken en was verbaasd me zittend in de tuin te vinden. We mogen ze graag en ze vinden ons ook niet vervelend, geloof ik. Die zondagmorgen was tenminste heel geslaagd. Ze zijn ook (!) zo gezellig en gewoon. – Ingesloten een artikeltje over “Hok’s Petroleummij”. Je ziet hoeveel de boring kost. Zodat Hok’s salaris niets is hierbij vergeleken. – Hok heeft plaats gekregen in Tjisoeroepan. We zijn al bezig met de toebereidselen waaronder 1 tube Norit voor de 1000 bochten naar de zuidkust, waar we dan vlakbij zijn! We kochten ook olie en morgen moet ik nog een mooie corsagebloem halen voor op mijn nieuwe steenrode-crêpe georgette jurk met gele bloemen en lange mouwen! Die zal ik wel veel gebruiken, want het is daar natuurlijk koud en ik word bovendien steeds kouwelijker. Ik bevries met zijden kousen aan! Hoe moet ik ooit weer aan Holland wennen! – Meneer en Mevrouw von Dewald, je weet die Meneer met wie ik eens zou samenspelen viool en piano, zijn afscheid komen nemen, gaan voorgoed naar Holland, eind april. Zij is helemaal niet in orde, teveel gewerkt en zenuwen. Ze is tot nu toe in dienst geweest als hoofdambtenaresse, terwijl hij gepensioneerd was. – Anneke stuurde een schattig kiekje van Wytje in de wagen als gelukwens voor Oom Hok! Ze schreef dat ze ook een vergroting voor Vader’s verjaardag stuurde. Jullie kunt nu langzamerhand je huis met je Indische familie behangen. – Fijn dat Bep haar doctoraal farmacie heeft, en dat is no. 2 der erwten, eerst Mia – Wie is Em’s dokter van ’t Lab. ik dacht Wyers. [5] ’t Is me absoluut een raadsel waarom jullie nog steeds niets van Riek weten. Ik verbeeld me dat ik minstens in een dikke brief over haar vertelde. Ik schreef toch dat Thung, met wie Em soupeerde ons schreef dat een meisje Klippus, een schoonzusje van een vriend van hem, zo alleen was in Bandoeng en of wij haar niet eens wilden vragen. Hok sprak haar aan op ’t Lab. en zei haar eens te komen. Aldus kwam ze bij ons op de thee en wij bij haar. Dit alles gebeurde vlak voor jullie komst. Verder hadden we dus geen gelegenheid om haar weer eens te vragen. Later in oktober vroegen we haar te eten met Henk omdat we haar zo’n aardig beschaafd meisje vonden. En diezelfde avond beschreef ik in het vers, dat jullie lazen. En 4 dagen later waren ze verloofd. Zij was als chemisch analiste op G.B. werkzaam; ze heeft 2 zusters, veel ouder, 1 in Batavia en 1 in Rotterdam. Haar moeder stierf voor enige jaren, haar vader hertrouwde en toen is zij maar naar Indië gegaan, waar ze eerst bij haar zuster logeerde en toen ze in Buitenzorg geen baan kon krijgen omdat ze er te aardig uitzag (die meisjes trouwen te gauw!), is ze hier gekomen. Ik hoop dat ik nu eindelijk duidelijk genoeg ben, dat ze 25 jaar is weten jullie toch. – We hoorden nog niets van ze uit Atjeh. En dat Henk somber was in zijn bruidstijd is ook een erge vergissing en na zijn huwelijk is hij kalmer geworden en nog verheugder, een aardig stel, al zijn ze beiden stil, niet luidruchtig, maar gewoon, betrouwbaar en rustig. 

Tommy heeft vermoedelijk een miskraam gehad omdat hij op een wandeling in ’t water heeft gelopen. Drie dagen lang lag hij toen op apegapen en toen werd ze (!) steeds maar niet dikker, eerder slanker! – Hok zegt dat die prof. Bolk  allang dood is – deze man heeft ook ontdekt dat de mongolenplooi bij het blanke ras in het embryo voorkomt, maar dat in andere opzichten de Chinezen weer [6] meer ontwikkeld zijn dan wij. Volgens die Prof. zijn wij dus minder ver ontwikkeld dan de apen, als het embryo van de aap onze vorm van hoofd heeft. Hok vindt de theorie niet zuiver omdat ieder soort dier (ook de mens) in de ene hoedanigheid verder ontwikkeld is, in de andere minder ver dan een ander dier, zodat je moeilijk kunt zeggen dat de een verder ontwikkeld is dan de ander.

Dag Eida [7]

HOK

22/3 ‘32

G. Bij voorbaat bedankt voor het geheimzinnige pakje, dat met open armen ontvangen zal worden. Kranig, dat u er nog voor heeft kunnen zorgen. Daarom met nog “opener” armen zal het ingehaald worden. – Mijn verjaardag zullen we te Tjisoeroepan vieren. We gaan vakantie nemen in dat mooie luxueuze hotel, waar Emma ons op thee getrakteerd heeft, die vader betaald heeft. Eida heeft doorgezet, dat we eens een paar dagen volkomen uit moeten. Het idee, de hele dag niets anders dan lui te liggen met of zonder boek trekt mij nu zeer aan. Ik moet toegeven, dat ik vakantie nodig heb. Gelukkig dat Eida’s blindedarm zo gezond blijkt te zijn als je je maar wensen kunt. Wat zij dan wel heeft is mij een raadsel. Er is niets gevonden, die doktoren hebben het haar verzekerd, we letten dus nu maar niet meer op die lichte verhoging die ze heeft. Misschien is het nog een rest van de influenza, die ze voor enige maanden had. Misschien verdwijnt die temperatuur [EIDA is geen verhoging!!] in de kou van Tjisoeroepan. – We zullen ook naar de Zuidkust gaan. Eida heeft al een flesje Norit gekocht om de beruchte weg met de duizend bochten zonder ongelukken te kunnen berijden. De auto zal weer zijn diensten moeten doen. Het hotel kost voor ons tweeën een ƒ 16.- ’s daags. We hebben Kasfiners gevraagd met mooi uitzicht. – Onze winterkleren nemen we mee. Fijn hè.

Zondag zijn we heerlijk uitgeweest met de Groeneveld Meyers. Lous is verschillende malen bij Eida geweest, toen ze nog wachtende was op de blindedarm. Als tegenprestatie vroegen we hen toen op een tocht naar Lembang. ’s Middags bleven ze bij ons eten. Het was erg geslaagd. Ik geloof dat we wel met hen zullen kunnen opschieten, en dat het prettiger met hen omgaan zal zijn als met onze collega’s. Wim was ontsteld dat we onze tekkel Hans zouden noemen. Er schijnen namelijk maar drie tekkelnamen te bestaan: Pascha, Waldemar en Bonaparte. Nu, om hem [8] een genoegen te doen, zullen we onze tweede hond Hans Waldemar van Maswati  noemen. Mooie naam hè. Hans is zijn gewone naam en Waldemar als Wim Groeneveld er is. 

Nu dag Hok.

EIDA

15-3-‘32

Liefjes –

Fijn zit ik nu weer aan het bureau te schrijven. Kuyer was vanmorgen best tevreden en nu mag ik wat uitgaan met de auto en als het goed bevalt wat wandelen in de buurt. Hok is uitgegaan om iatreenpillen[1] voor me te halen om m’n darmen eens flink door te spoelen en te ontsmetten. Hoe gaat het met Moeder’s eetlust e.d., gewoon? De mijne is ook best, aldus vertrouw ik wel dat alles nu gauw voorbij is. Vrijdag geven ze hier de Faust film, zeker al een oude, want we krijgen er orkest bij, dus gezellig als in de goede oude tijd. Zaterdagavond Torquato Tasso – ik ben benieuwd wat het voor indruk zal maken, want toen ik het las vond ik het hoogdravend en onnodig langdradig en bovendien zonder enige handeling. Die dichter Tasso is zo in zijn fantasieën verstrikt dat hij de werkelijkheid verdraaid ziet en daarmee natuurlijk in conflict komt en eraan ten onder gaat. Maar ik vond het niet aangrijpend bij ’t lezen, misschien wel bij het zien. Egmont vind ik meer tot ons spreken, maar daar Duitsers dit stuk opvoeren hebben ze zeker niet aan Egmont gedacht. – Het gietregent op ‘t ogenblik en toch wou Hok benzine halen omdat die morgen weer 1 cent duurder wordt. Ik ben benieuwd of het gelukt is, zonder nat pak, want anders betalen we aan de menatoe precies wat we nu uitsparen op de benzine!! – Nu Hok alleen met de auto van en naar kantoor komt, en we hem verder niet veel gebruiken, doen we angstwekkend lang met de benzine! Egbert en Baukje hadden plan een nieuwe Chevrolet te kopen, ze zien er blijkbaar erg mooi uit. Maar nu kreeg Egbert bericht dat de prismakijker die hij besteld heeft in Holland voor “zijn” sterren ƒ 600.- meer kost dan eerst gezegd was! Je moet wel [2] veel voor je liefhebberij over hebben, want opstaan ’s nachts als je de hele dag les en privaatlessen moet geven, lijkt me vrijwel niet te doen. – Lous Gr. Meyer stuurde me 3 boeken, waaronder “Jud Süsz” van Feuchtwanger[2]. Maar dat moeten jullie lezen, aan het eind danst je hart van vreugde over de Joden en ik voelde me trots dat er door mijn adren ook nog wat van dat bloed stroomt! Het is overigens een boek dat je haren af en toe te berge doet rijzen over die onzedelijke tijd, de 16e, 17e eeuw, dat er geen vrouw eigenlijk veilig was en in de hoogste kringen de vrouwen hun man ook geregeld ontrouw waren, al deden zij ’t wel in het geheim en de mannen niet, dat je krijgt dat de hertogin zich aangetrokken voelt tot de publieke maîtresse van haar man! Tegenwoordig zouden ze elkaar, dunkt me, liever niet dan wel kennen! Maar het is ongelooflijk hoe een Jood, in alle opzichten groot: in het beminnen, haten en in zijn politieke bedenkselen, daar iedereen naar zijn pijpen laat dansen, ondanks dat iedereen de Joden veracht. – Vanmorgen kwam Lenie Smits aan met haar zoon, een aardig jong, dat absoluut niet eenkennig is, echt leuk. Hij is pas 13 maanden maar loopt heel aardig en praat ook op zijn manier. Gelukkig dat ze hem had meegebracht want verder hadden we absoluut geen conversatie, zoals gewoonlijk. – Zondag dronk Hok een kopje koffie bij de Groeneveld Meyers; als hij thuisblijft, kan hij niet nalaten te werken, dus moest hij maar uit. Baukje is nog steeds niet klaar met de laatste bladzijden. Jullie zult ook wel verstomd zijn dat er alsmaar geen drukwerkje komt, maar Hok vindt het beter een wel overdacht werk te publiceren, dan zo heet van de pen. – Annie en Jan Schüller waren vrijdag de hele dag hier omdat Annie naar de dokter moest. Ze is nu in haar derde maand en voelt zich al iets beter, hoewel ze ettelijke [3] malen per dag haar maag omkeert, hetgeen overigens in de beste families voorkomt! Vlak na ons voorgerecht moest ze ook wegrennen, gelukkig kon ze toen de rest plezierig mee-eten. Annie komt donderdagmiddag weer hier en blijft overnachten daar ze vrijdag de hele dag naar de tandarts moet, 5x op één dag! Haar hele gebit gaat naar de maan, ik heb haar al gezegd kalk te eten. – Ze hebben een werkeloze Hongaar, een planter, in huis. Verbeeld je, die jongen heeft nu in ’t geheel misschien nog ƒ 10.- en geen uitzicht op een baan, daar Hollanders op ’t ogenblik voorgaan. Gelukkig wil Jan hem houden tot dat hij weer wat krijgt, dus misschien wel heel lang. Wat een toestand toch. – De Goethe Vivos-avond is heel geslaagd geweest, ondanks mijn afwezigheid! Ze hebben tot slot allemaal samen “Heiden Röslein” gezongen, nadat de lezeres van die avond allerlei verteld had van de vrouwen die in Goethe’s leven een rol hebben gespeeld, vind je geen aardig idee om te houden van zo’n damesvereniging. Baukje kwam me ervan vertellen en liet me meteen een “Palmpasen” zien waar ik nooit eerder van gehoord had, bij mijn weten. Ze houden hier met Pasen een wedstrijd voor de kinderen der Huisvrouwen, wie de mooist versierde Palmpasen kan maken. Heb jullie in je jeugd ook Palmpasen gevierd? – We kregen een brief van Mieke, een reuze prestatie zo vlak na haar huwelijksreis. Merkwaardig toch dat het iemand zoveel moeite kost zich in een brief behoorlijk uit te drukken, dat merk je zo. Ze heeft echt genoten in Parijs e.d. hè, het is zo echt aan haar besteed. Ze schreef dat ze ook zoveel heerlijke uren in jullie prettige sfeer heeft doorgebracht. – Het klokje dat ze in Batavia voor ons maakten is alweer stuk en nu niet alleen de wekker, maar het klokje zelf ook, ook wat! Klokken kunnen het niet goed met ons vinden, komt zeker door onze laatste-nippertje-idee! [4] Moppig dat Em naar “Als ik wilde” van Vera Bondam[3] is geweest. Anneke en ik zagen het indertijd samen in de Leidse Schouwburg en ik herinner me het meeste nog heel goed, hoe ellendig ze b.v. was toen haar man zei dat hij haar “net een blok ijs” had gevonden toen hij haar voor ’t eerst zag en hoe verrukt ze was toen haar man, hoezeer hij wilde, zich niet van haar los kon maken. Het is een buiten-gewoon geslaagd stuk vond ik. Met wie trouwt Vera? Ik las alleen het feit in de krant. – Gelukkig dat jullie het gewaagd hebt, van de “dodol”[4] te eten en dat die goed is bevallen. Ik herinnerde me helemaal niet meer, dat we dat ook in het pak deden; dat kan dus blijkbaar lang bewaard worden, als jullie er nu pas van at. – Die paarse pyjama kan best van Hok zijn, maar Vader mag hem ook wel opdragen, Hok heeft er nog heel veel.

Dag liefjes Eida

Enig dat Vader zo kan genieten van de historische films; die je nu gezien hebt, zijn hier nog geen van allen geweest. Hok zag de laatste keer de Zuiderzee film van Ivens, na die van Willy Mullens, die echt langdradig en vervelend was, een heerlijke verademing. Ze zeggen niet teveel over die artistieke man! [5]

HOK

15/3 ‘32

G. Al twee mails hebt u niets van mij gekregen. Komt door ongewoonte om donderdagavond te schrijven. Eida wilde over Medan schrijven met het gevolg dat toen er niet op dinsdag geschreven werd, wat we gewoonlijk deden, ik de donderdag vergat. Ik hoop dat u het me niet al te kwalijk zult nemen. – Vandaag is Kuyer weer geweest, en Eidje mag wat rondrijden, maar in geen geval wandelen. Een vervelende boel is die blindedarm. Het lijkt me toch beter hem te behouden, wanneer het nog kan. Want niemand weet er toch het rechte van, wat voor nut hij voor het lichaam heeft. Een chirurg zou hem natuurlijk allang weggenomen hebben. – Nu ligt ze alle dagen in de voorkamer op de divan, steeds maar te lezen. We hebben een hoop boeken te leen gekregen van de Groeneveld Meyers. – Wat fijn dat u weer wat monterder bent, sinds het magnetiseren. Gek van Dr. Hijmans, dat hij toch denkt dat hij de genezing heeft gebracht. Zo zijn nu eenmaal alle doktoren, liefst geen ongelijk bekennen. U kent de geijkte term van de chirurg: de operatie is geslaagd, maar de patiënt is dood! – Onze petroleummaatschappij heeft mij nog altijd geen werk gezonden. Ze hebben waarschijnlijk moeilijkheden met de boring. Ik ben er eigenlijk erg blij om omdat ik nu vakantie nodig heb. Waarschijnlijk met Pasen als Eida weer lopen mag, gaan we ergens heen. Maar daarvoor moet mijn publicatie klaar. Die hangt me al zo de keel uit. Dat vertalen is zo’n ontzettend vervelend werk. En bovendien verander ik hier en daar er nog wat aan, wat soms zeer nodig is, omdat ik verleden jaar grote gedeelten onder te hoge druk geschreven heb! Ik moest hem voor 1 januari 1932 klaar hebben van De Jongh. En bij publicaties is dat jagen en dringen nooit goed: mijn werk draagt er dan ook de sporen van. Bijv. herhalingen die helemaal niet nodig zijn etc. Ik ben er nu gelukkig al een eind doorheen, zodat het spoedig achter de rug zal zijn. Gelukkig dat Tek Bheng vrijgesproken is. Gisteren stond het in de krant dat zijn broer doende is, hier in Bandoeng een z.g. as-huis, een tempel waarin de as van zijn voorouders bewaard zal worden, te bouwen. Hierbij het krantenknipseltje. Die broer van Tek Bheng ken ik helemaal niet. Hij schijnt een tamelijk excentriek man te zijn. – Vrijdag krijgen we een speelkameraadje voor Tommy. Een kleine tekkel van drie maanden. Een cadeautje van de Schüllers. [6] Ik hoop dat hij Tommy een beetje op de kop zal zitten. – Gisteren zag ik de Zuiderzee film van Ivens. Wat is die mooi en spannend genomen. Helemaal anders dan de Zuiderzee film die voor een maand hier voor het Koninklijk Instituut van Ingenieurs werd afgedraaid. Die was stampend[5]. Te lang. Natuurlijk was die uit technisch oogpunt belangrijk, omdat het werk tot in alle details was vastgelegd. Maar Ivens’ film is uit kunstoogpunt die andere ver de baas. Ook ben ik naar “Trader Horn” geweest, een prachtige dierenfilm. Je staat verbaasd hoe ze die wilde dieren zo hebben kunnen opnemen. Maar zij hadden liever de roman van die rare juf er niet bij moeten nemen. – Er lopen geruchten dat we van het jaar weer 2x 5% van onze salarissen afgetrokken krijgen. En als u bedenkt dat ze daarbij nog een crisisbelasting hebben ingevoerd die ons nog een 300 gld van onze salarissen zal kosten, en dan de benzine die vanaf morgen 24½ ct de liter kost. Toen u hier was, was het maar 22½ cent, etc., etc.,………. Dan moet er toch heel wat daling komen in de prijzen van andere levensbehoeften om hetzelfde levenspeil te kunnen houden. – De Chinees-Japanse “oorlog” heeft hier het resultaat, dat er haast geen Japanse import meer is. De Chinezen willen geen Japanse waren in hun toko’s hebben, geen Chinees koopt Japanse goederen. En als u bedenkt dat er hier in Indië van een georganiseerde boycot geen sprake is, dan kan men wel voorstellen, dat de Japanse handel op China absoluut stil ligt. Net goed voor hen.

Nu dag, ik moet mijn oudste broer, die plotseling gekomen is, bezig houden. Tot volgende week.

Hok.

EIDA

11 maart ‘32

Lieve Kindertjes –

Nu zit ik weer aan het bureau te schrijven. Gister kwam de dokter en zei dat hij m’n blindedarm weer ongeveer normaal vond, ik heb ook hoegenaamd geen verhoging meer en nu moet ik af en toe eens op een stoel gaan zitten en dan weer liggen en nu kijken of de temperatuur normaal blijft. Het is echt fijn dat het zó is afgelopen en hoe is het met Moeder’s haren? Vanmorgen jullie brief met mededeling dat Moeder al zoveel gezonder en sterker is, wat fijn nu, dat jullie het weren van bezoek zo goed volhoudt! En dat wij ook mee kunnen werken aan Moeder’s herstel. Die Hugo is werkelijk een merkwaardige man dat hij nu nog denkt dat Moeder – dankzij zijn arsenicum is beter geworden. Hij is werkelijk alleen maar een geschikte dokter voor snertziekten als griep en influenza. Anneke schreef mij “je ontvangt Hugo toch zeker niet, als hij in Bandoeng komt!”!! Komen ze nog naar Indië? Iedereen vreest het op ’t ogenblik z’n papieren te moeten verkopen. Lous Groenev. M. vertelde me dat ook van haar ouders die de volgende zomer wel naar hun oudste zoon in Amerika zouden willen en dan over Indië terug. Lous is deze week al 2x hier geweest, verbazend aardig, vooral als je denkt aan de afstand en dat ze geen auto heeft! Ze komt nu morgen misschien nog wat nieuwe boeken brengen, die ze wou laten lezen. Ze is echt een prettig en gezellig iemand. Met haar praat je zelden over mensen en dat vind ik zo plezierig. Baukje brengt altijd een heel andere sfeer mee. Ze heeft altijd veel op iedereen te zeggen en is vreselijk fel en kan geen ander mens waarderen, dan haar eigen man. Maar gelukkig dat ze tenminste tegen hém [2] opziet. Baukje is echt beredderig, ze denkt dat niemand ook eens nieuwe ideeën heeft en bij haar heb ik altijd het gevoel dat ik mezelf hoog moet houden om niet door haar vertreden te worden. Niks plezierig om je voortdurend in verdedigingstoestand te moeten opstellen. Ze heeft dit als onaangename eigenschap, als je geen grote mond opzet, vindt ze je niks! Ze heeft absoluut geen eerbied voor een andermans gevoelens en kwetst gemakkelijk. Ik heb haar altijd zeer bemind, maar nu trek ik mij maar wat terug. Ze is echt hartelijk, zoals ze me steeds opzoekt en raad geeft over m’n blindedarm, me boeken stuurt en van alles komt vertellen, enfin een mens kan niet volmaakt zijn! – Gisteravond was er Vivos en ik kon niet gaan, hoewel Mevrouw Hasenstab, die de Goethe-herdenking zou leiden me had gevraagd een deel van het voorwoord van Iphigenie voor te dragen. Ik had het zo dolgraag gedaan, maar helaas….. wat doe je ertegen! Bep Einthoven kwam gister ook even aan – ik zei dat het voordeel van ziek zijn is dat je de mensen nog eens ziet! Bep bracht ook bloemen mee en vertelde dat ze ook liederen van Goethe gingen zingen en zij had een rol van de prinses in Torquato Tasso, en ook uit Herman en Dorothea zouden stukken worden voorgedragen. Baukje zal me straks komen vertellen. – Ik heb nu ook al 2 Soendanese lessen gemist, maar ik zal het wel inhalen. – De dokter is dolblij dat hij me zó beter heeft gekregen, hij gaf gister een zucht van verlichting en zei dat hij het niks leuk had gevonden als hij me naar het ziekenhuis had moeten brengen. Hij is echt schattig voor me. – Wat Henk’s vreugde in zijn bruidstijd betreft, heb jullie me verkeerd begrepen. Hij was zelfs zeer verheugd, maar hield niet van bezoeken en feesten en [3] dáarom schreef ik dat zelfs Henk pret had op ’t feest omdat hij van tevoren gezegd had dat hij er geen zin in had; maar Riek en ik, zoals vrouwen meer vooruitziende geesten hebben (!) begrepen wel, dat hij als het eenmaal zover was, het wel zou appreciëren en dat lukte ook. Hij was een vrolijke bruigom en een rustigere hartelijke echtgenoot. Aldus hoop ik de vergissing weer rechtgezet te hebben.

Riek schreef ons nog vlak voor ze aan boord gingen. Het mooiste is dat ze heel veel rekeningen vergeten hebben, zodat Van Raalten en wij samen nog wel ƒ 200.- hebben voorgeschoten, de stakkers! – Vader is dus maar gewoon doorgelopen met z’n griepje en misselijkheid, ik hoop maar dat het toch gauw beter was.

Wat onze familieleden in Tjiandjoer betreft, die zijn er nu beroerd aan toe, Ho is genoodzaakt de pellerij te verkopen of te verhuren. Ik heb gauw aan Houw geschreven in hoeverre er van ons hulp verwacht wordt, want Ho heeft nog erg veel rente van de hypotheek te betalen en hij verdient lang niet genoeg, zodat hij het niet voort kan zetten. Hij zou nu graag hier een betrekking hebben, maar dat zou een wonder moeten wezen als dat lukte. Mamma heeft een winkelhuis gehuurd in Tjiandjoer voor ƒ 22,50 in de maand. Ze wil nu al de 15e verhuizen. Ze gaat daar met de 2 schoolgaande dochtertjes van Ho voorlopig wonen, maar wat Ho zelf doet schreef hij niet. Ik hoop maar dat Houw gauw antwoordt. Ik ga met Vader’s verjaardag maar niet naar Buitenzorg – we gaan dan liever een week later samen op reis. Hok’s verbeteringen in zijn werk zullen dan nog wel niet klaar zijn, maar vakantie moet er zijn. – Zus Rempt schreef ons of we in oktober met hun met vakantie gaan, maar ik vind dat nog zo ver weg, dat we dat onmogelijk nu al kunnen [4] besluiten, wat kan er in een half jaar wel niet veranderen! Ik hoop maar dat in april ons schip met goud komt, we willen er al zoveel van doen, dat het al haast in gedachten op is! – Hok vindt het erg naar dat hij gisteravond jullie niet heeft geschreven, maar ik hoop dat hij de volgende week eens weer wat aan jullie laat horen.

Wat ontzettend van de Verwey’s en Fancy. Nico en zij zullen nu zeker wel gauw trouwen als ze het nog niet gedaan hebben. Een brief van Anneke kreeg ik 3 weken nadat ze hem geschreven had, ze doen daar een beetje raar met de post. Ook stuurde ze mij een brief voor strafport, merkwaardig dat ze geen notie heeft, hoeveel je in een brief kunt stoppen!

Groet dokter Leggelo van me en omhels hem van me!

Dag Hok en Eida